Ứng xử văn minh nơi công cộng
Thời gian gần đây, ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, xảy ra khá nhiều hiện tượng tiêu cực trong ứng xử nơi công cộng, gây bức xúc trong dư luận.
Tại các bệnh viện, bến xe, rạp chiếu phim, trên xe buýt…, hiếm khi thấy mọi người xếp hàng trật tự, thay vào đó là cảnh chen lấn ồn ào. Tại các tòa nhà chung cư, tình trạng tranh giành thang máy, dùng thang máy để đưa xe đạp, xe máy lên tầng, lấn chiếm hành lang chung làm việc riêng… xảy ra khá phổ biến.
Việt Nam đang trong quá trình đô thị hóa mạnh mẽ. Theo Bộ Xây dựng, tỷ lệ đô thị hóa ở nước ta đến cuối năm 2019 dự kiến sẽ đạt 40%. Tuy nhiên, để có những đô thị văn minh, không phải chỉ xây dựng hạ tầng khang trang, hiện đại là xong, mà cần xây dựng lối sống văn minh, ứng xử có văn hóa. Ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Khánh Hòa… và nhiều tỉnh, thành phố khác, khu vực đô thị “lõi” dần dần được mở rộng ra khu vực ven đô sau khi kết cấu hạ tầng được nâng cấp.
Đối với vấn đề người nhập cư, như tại Hà Nội trung bình mỗi năm tăng thêm khoảng 200 nghìn dân, đúng bằng số dân của một huyện. Lối sống đô thị có nhiều điểm khác biệt so với lối sống nông thôn, cùng với ý thức chưa cao, thì nhiều người, kể cả người sống ở những đô thị lớn hàng chục năm, vẫn chưa thích ứng được với cuộc sống đô thị. Đó là một trong những nguyên nhân khiến ứng xử tại các không gian mang tính đặc thù của đô thị hiện đại như: Thang máy, hành lang chung cư, xe buýt, công viên, rạp chiếu phim… thường chưa chuẩn.
Để có được nếp sống văn minh, mỗi người cần có ý thức học cách thích nghi với lối sống đô thị, những nguyên tắc, quy tắc ứng xử ở không gian chung của đô thị. Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu trong xây dựng đô thị văn minh, điển hình là việc ban hành Quy tắc ứng xử nơi công cộng đầu năm 2017. Thế nhưng, trước những bất cập xảy ra gần đây, ngày 1-7 vừa qua, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã gửi Công văn số 2313/SVHTT-NSVH đến một số sở, ngành và UBND các quận, huyện, thị xã về việc tăng cường tuyên truyền, ngăn chặn các hành vi ứng xử không phù hợp nơi công cộng cho thấy, việc xây dựng nếp sống văn minh đô thị vẫn còn những thách thức.
Bên cạnh đó, để hình thành nếp sống văn minh, không thể không nói đến chế tài và việc thực thi chế tài. Lâu nay, xả rác nơi công cộng là một vấn nạn. Quy định xử phạt đã có từ lâu, nhưng rất hiếm trường hợp bị phạt. Không xử lý nghiêm tất cả các vi phạm, thì việc xây dựng lối sống văn minh sẽ rất khó thành hiện thực, nếu chỉ trông chờ vận động, tuyên truyền.
