Vì sao nhiều người không uống cà phê là thấy thiếu?

Nhiều người có thói quen bắt đầu ngày mới bằng một ly cà phê. Ảnh: Pexels.

Với nhiều người, một tách cà phê buổi sáng là cách khởi đầu ngày mới đầy hứng khởi, trong khi một số khác lại xem đó là bí quyết giữ sự tỉnh táo vào buổi chiều. Tuy nhiên, khi dùng cà phê thường xuyên, cơ thể dần thích nghi và đòi hỏi nhiều caffeine hơn để đạt hiệu quả như ban đầu, dễ dẫn đến tình trạng "nghiện" cà phê.

Cách cà phê gây "nghiện"

Theo bác sĩ John Moran, Đại học bang Cleveland (Ohio, Mỹ), cà phê chứa caffeine - một chất kích thích tự nhiên có thể tạo sự phụ thuộc khi sử dụng thường xuyên. Caffeine hoạt động bằng cách ngăn chặn adenosine, một chất gây buồn ngủ trong não, giúp bạn tỉnh táo và tràn đầy năng lượng.

Khi adenosine bị ức chế, tế bào thần kinh tiếp tục hoạt động mạnh mẽ thay vì chậm lại, đồng thời kích thích tuyến yên tiết ra adrenaline - hormone giúp cơ thể sẵn sàng đối phó với căng thẳng.

Ngoài ra, caffeine còn làm tăng mức dopamine - chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác hưng phấn và động lực, tương tự cách các chất kích thích như amphetamine hoạt động. Điều này khiến não bộ dần thích nghi và yêu cầu lượng caffeine cao hơn để đạt được hiệu ứng tương tự, tạo nên tình trạng dung nạp.

Khi ngừng uống cà phê đột ngột, adenosine sẽ tích tụ nhanh chóng, khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, cáu gắt và giảm tập trung. Dù không gây nghiện mạnh như chất gây nghiện, caffeine vẫn có cơ chế tạo sự phụ thuộc, đặc biệt khi tiêu thụ thường xuyên với liều cao.

Việc uống quá nhiều cà phê không chỉ gây phụ thuộc mà còn làm tăng huyết áp, ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. Theo Healthline, tiêu thụ caffeine quá mức có thể dẫn đến mất ngủ, lo lắng, nhịp tim nhanh và rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, khi ngừng sử dụng, nhiều người còn gặp phải triệu chứng đau đầu, mệt mỏi và khó tập trung.

Cách uống cà phê tốt cho sức khỏe

Dù được xem là một "chất gây nghiện" nhẹ, cà phê vẫn mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu được sử dụng đúng cách. Thời điểm uống cà phê có thể quyết định mức độ hiệu quả và tác động của loại đồ uống này lên cơ thể.

Các chuyên gia khuyến cáo nên hạn chế thêm nhiều chất tạo ngọt và sữa vào cà phê để tránh nạp quá nhiều đường. Ảnh: Pexels.

Vào buổi sáng, khi nồng độ cortisol - hormone giúp duy trì sự tỉnh táo và điều hòa trao đổi chất - đang ở mức cao, uống cà phê ngay lúc này có thể làm tăng căng thẳng và ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát đường huyết, theo Health. Vì vậy, hãy nên đợi đến khoảng 9h30-11h30, khi cortisol giảm dần, để tận hưởng cà phê một cách tối ưu.

Đến buổi chiều, cà phê có thể trở thành trợ thủ giúp duy trì sự tập trung và nâng cao hiệu suất làm việc. Nếu tập thể dục vào thời gian này, uống một tách cà phê trước 30-60 phút có thể giúp cải thiện sức bền và hiệu suất tập luyện.

Tuy nhiên, vào buổi tối, caffeine có thể kích thích hệ thần kinh, làm tăng huyết áp tạm thời và gây rối loạn giấc ngủ, đặc biệt với những người nhạy cảm. Để tránh ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, các chuyên gia khuyến nghị không nên uống cà phê ít nhất 6-8 giờ trước khi đi ngủ

Bên cạnh thời điểm uống, cách pha chế cũng ảnh hưởng lớn đến tác động của cà phê đối với cơ thể. Theo Eating Well, để tối ưu hóa lợi ích từ cà phê, bạn nên:

Uống cà phê đen không đường và sữa: Bạn nên tránh thêm đường và sữa vào cà phê để giảm lượng calo và chất béo không cần thiết, giúp duy trì cân nặng hợp lý và hạn chế nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến béo phì.
Thêm gia vị tự nhiên: Việc thêm một chút quế hoặc cacao vào cà phê không chỉ tăng hương vị mà còn cung cấp thêm chất chống oxy hóa, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Pha loãng cà phê: Thưởng thức cà phê đậm đặc có thể mang lại sự tỉnh táo tức thì, nhưng nếu nạp caffein với hàm lượng cao cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Việc tiêu thụ quá mức chất này có thể gây lo lắng, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, tim đập nhanh và cảm giác mệt mỏi. Đặc biệt, nhiều người còn gặp tình trạng tăng huyết áp, nhất là ở những người nhạy cảm với caffeine hoặc có tiền sử huyết áp cao.

Kỳ Duyên