Ưu đãi thuế cho doanh nghiệp công nghệ cao: Cơ hội lớn nhưng không dễ chạm tới
Ưu đãi thuế là một 'cú hích' quan trọng giúp xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam. Tuy nhiên, để tiếp cận và tận dụng hiệu quả chính sách này, doanh nghiệp cần vượt qua không ít rào cản pháp lý và thủ tục hành chính.
Để hiểu rõ hơn về điều kiện được hưởng ưu đãi thuế cho doanh nghiệp công nghệ cao, những vướng mắc trong thực tiễn và giải pháp hoàn thiện chính sách, các vướng mắc thực tiễn và đưa ra nhiều khuyến nghị để chính sách đi vào cuộc sống, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH TGS (Đoàn Luật sư TP Hà Nội).
Luật sư Nguyễn Văn Tuấn – Giám đốc, Công ty Luật TNHH TGS (Thuộc Đoàn Luật Sư Thành Phố Hà Nội).
Ưu đãi hấp dẫn nhưng khó tiếp cận
Theo quy định hiện hành, khái niệm "doanh nghiệp công nghệ cao" được hiểu như thế nào?
Theo Khoản 1 Điều 18 Luật Công nghệ cao năm 2008, doanh nghiệp công nghệ cao là doanh nghiệp thực hiện sản xuất sản phẩm hoặc nghiên cứu, phát triển công nghệ cao. Để được công nhận, doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện cụ thể về tỷ lệ đầu tư cho hoạt động nghiên cứu – phát triển (R&D), cơ cấu lao động và tỷ lệ doanh thu từ sản phẩm công nghệ cao.
Cụ thể, theo Điều 75 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, doanh nghiệp phải chi tối thiểu 1% doanh thu cho R&D (nếu doanh thu dưới 1.000 tỷ đồng), hoặc 0,5% (nếu doanh thu trên 1.000 tỷ đồng). Tỷ lệ lao động chuyên trách làm R&D phải đạt từ 2,5 - 5% và doanh thu từ sản phẩm công nghệ cao phải chiếm ít nhất 70% tổng doanh thu.
Doanh nghiệp công nghệ cao hiện được ưu đãi thuế ra sao thưa ông?
Theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2008 và các văn bản liên quan, doanh nghiệp công nghệ cao có thể được hưởng thuế suất ưu đãi 10% trong 15 năm, miễn thuế 4 năm đầu và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo.
Tuy nhiên, điều kiện đi kèm cũng không đơn giản. Doanh nghiệp phải có Giấy chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao, hạch toán riêng thu nhập từ hoạt động được ưu đãi và thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ. Nếu không hạch toán riêng được, thu nhập được ưu đãi được xác định theo tỷ lệ doanh thu.
Trên thực tế, các vướng mắc thường gặp nằm ở thủ tục xin chứng nhận, xác định chi phí R&D và tách bạch thu nhập. Đây là lý do khiến nhiều doanh nghiệp không tiếp cận được ưu đãi dù hoạt động đúng ngành nghề.
Trong quá trình hành nghề, tôi từng gặp trường hợp doanh nghiệp sản xuất linh kiện điện tử tại khu công nghệ cao nhưng không xin chứng nhận đúng thời điểm. Khi bị thanh tra sau 3 năm, họ mới biết mình không đủ điều kiện hưởng ưu đãi và bị truy thu thuế.
Cũng có trường hợp doanh nghiệp làm phần mềm không hạch toán riêng được thu nhập từ hoạt động ưu đãi, dẫn đến bị từ chối áp dụng thuế suất ưu đãi.
Doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chí về quy mô vốn đầu tư, mức độ ứng dụng công nghệ cao, tỷ lệ chi cho nghiên cứu phát triển (R&D) và trình độ lao động công nghệ cao tối thiểu phải đạt 0,5% doanh thu thuần hàng năm, và có ít nhất 5% lao động làm công tác R&D trong tổng số lao động (ảnh nguồn Internet)
Chính sách cần linh hoạt và đồng bộ hơn
Theo ông, đâu là điểm cần cải thiện trong chính sách thuế để hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao?
Có ba điểm chính. Thứ nhất, đó là cần đơn giản hóa thủ tục: Rút ngắn thời gian xét duyệt và minh bạch hóa quy trình cấp chứng nhận.
Thứ hai, là linh hoạt hóa điều kiện: Nới lỏng một số tiêu chí về quy mô, ngành nghề để phù hợp với doanh nghiệp nhỏ và startup.
Thứ ba, hỗ trợ đồng bộ: Kết hợp ưu đãi thuế với hỗ trợ R&D, đào tạo nhân lực, và liên kết doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học.
Từ thực tiễn tư vấn cho nhiều doanh nghiệp, theo ông, họ cần có sự chuẩn bị ra sao để được ưu đãi thuế?
Thứ nhất, cần nghiên cứu kỹ quy định pháp luật, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ để xin chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao.
Thứ hai, cần hạch toán minh bạch, tách bạch thu nhập từ hoạt động ưu đãi. Nếu cần, nên tham khảo ý kiến từ cơ quan thuế hoặc chuyên gia.
Thứ ba, nên đầu tư vào R&D và nhân lực chất lượng cao để vừa đáp ứng tiêu chí ưu đãi vừa tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.
Chính sách ưu đãi thuế là đòn bẩy quan trọng để phát triển công nghệ cao, nhưng để tiếp cận được, doanh nghiệp cần hiểu luật, chuẩn bị kỹ lưỡng và chủ động hành động. Nhà nước cũng cần tiếp tục hoàn thiện chính sách theo hướng linh hoạt và hỗ trợ thực chất hơn nữa để "cú hích" này không chỉ nằm trên giấy.
