Quy định mới mở lối cho doanh nghiệp đường sắt

Tiềm năng phát triển công nghiệp đường sắt nội địa

Dự thảo Nghị định Quy định về giao nhiệm vụ, đặt hàng và tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp được giao nhiệm vụ, đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt.

Dự thảo Nghị định gồm 4 chương, 14 điều, với mục tiêu huy động tối đa nguồn lực đầu tư phát triển công nghiệp đường sắt, phục vụ việc xây dựng các tuyến đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị trong tương lai.

Nghị định mới được ban hành hứa hẹn mở ra một thị trường tiềm năng, đủ lớn để thu hút các doanh nghiệp Việt Nam tham gia đầu tư vào lĩnh vực đường sắt. Mục tiêu trọng tâm là thúc đẩy việc tiếp nhận chuyển giao công nghệ, đẩy mạnh nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm công nghiệp chủ lực của ngành.

Để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và khả thi trong triển khai, Dự thảo Nghị định đã phân loại danh mục dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt thành ba nhóm chính:

Nhóm I: Nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn áp dụng cho sản phẩm, hàng hóa công nghiệp đường sắt.

Nhóm II: Nghiên cứu, phát triển sản phẩm; đánh giá sự phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; đào tạo và tiếp nhận chuyển giao công nghệ.

Nhóm III: Sản xuất, lắp ráp các sản phẩm công nghiệp đường sắt cốt lõi.

Theo Dự thảo Nghị định, nhà cung cấp phải là tổ chức/doanh nghiệp nhà nước thuộc quyền quản lý của cơ quan giao nhiệm vụ, có chức năng, ngành nghề phù hợp, và đối tượng dịch vụ, hàng hóa chưa xây dựng được định mức kinh tế - kỹ thuật hoặc đơn giá.

Về điều kiện đặt hàng, nhà cung cấp phải là tổ chức/doanh nghiệp Việt Nam có đăng ký ngành nghề phù hợp, với dịch vụ, hàng hóa đã có định mức kinh tế - kỹ thuật hoặc đơn giá cụ thể.

Về tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp, với nhóm I: Hai tiêu chí chính gồm năng lực nhân sự, tổ chức thực hiện và khả năng đáp ứng tiến độ.

Với nhóm II, bảy tiêu chí gồm năng lực tài chính, cơ sở vật chất, nhân sự, kinh nghiệm, tiến độ, chi phí và tuân thủ pháp luật. Nhà cung cấp là doanh nghiệp phải đạt tối thiểu quy mô doanh nghiệp vừa.

Nhóm III có chín tiêu chí, gồm: năng lực tài chính, cơ sở vật chất, nhân sự, năng lực công nghệ, chất lượng sản phẩm, kinh nghiệm, tiến độ, chi phí và tuân thủ pháp luật. Doanh nghiệp nhóm này phải có vốn điều lệ tối thiểu 3.000 tỷ đồng, cam kết đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, có hệ thống kiểm soát chất lượng, chứng nhận hợp chuẩn – hợp quy và bảo đảm giá cả cạnh tranh.

Bộ Xây dựng cho biết, ngành công nghiệp đường sắt trong nước mới chỉ dừng lại ở việc bảo trì, sửa chữa và lắp ráp phương tiện đầu máy toa xe khổ đường 1.000mm với tốc độ tối đa 100km/h. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam chưa có đủ cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, công nghệ và nhân lực cần thiết để đáp ứng yêu cầu bảo trì, sửa chữa cho các hệ thống đường sắt điện khí hóa hiện đại.

Mặc dù vậy, ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam hiện có sự tham gia của 35 cơ sở trên cả nước. Các đơn vị này hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ sản xuất, bảo dưỡng, sửa chữa đến đóng mới toa xe, đầu máy và lắp đặt thiết bị, vật tư đường sắt.

Các phương tiện, thiết bị, vật tư và linh kiện để phục vụ cho ngành đường sắt tại Việt Nam hầu như vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài; lĩnh vực công nghiệp đường sắt của nước ta vẫn còn nhỏ lẻ, phần lớn máy móc trang thiết bị lạc hậu, chắp vá, chưa được đầu tư đổi mới trang thiết bị công nghệ đồng bộ để đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành đường sắt trong giai đoạn tới.

Đồng thời, việc đưa vào khai thác tuyến đường sắt đô thị tại các địa phương sẽ tạo ra thị trường mua sắm cho các doanh nghiệp ngành công nghiệp cơ khí, sản xuất thiết bị, toa xe, công nghiệp hỗ trợ phát triển. Trước mắt đáp ứng nhu cầu sản xuất thiết bị, linh kiện thay thế trong nước, từng bước tiến tới xuất khẩu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo Bộ Xây dựng, nhu cầu thị trường trong nước về toa xe và hệ thống thông tin - tín hiệu hiện đang rất lớn, với tổng giá trị ước tính lên đến 26 tỷ USD (16 tỷ USD cho toa xe và 10 tỷ USD cho hệ thống thông tin - tín hiệu).

Đây là cơ hội vàng để ngành công nghiệp trong nước phát triển mạnh mẽ. Việc tiếp nhận, chuyển giao công nghệ, làm chủ quy trình sản xuất và tiến tới nội địa hóa 30-40% trong khâu đóng mới toa xe sẽ tạo động lực quan trọng cho các doanh nghiệp cơ khí Việt Nam.

Hải Yến