Ưu tiên đầu tư phát triển năng lượng nguyên tử

Ảnh minh họa.

Ngày 27/6/2025, tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) số 94/2025/QH15, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026.

Để Luật Năng lượng nguyên tử được bảo đảm tính khả thi, Bộ Khoa học và Công nghệ đang dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Năng lượng nguyên tử về phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử.

Dự thảo Nghị định được bảo đảm đơn giản, minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện, tạo thuận lợi cho tổ chức, các nhân hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, góp phần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số.

Theo dự thảo, ngân sách trung ương, địa phương cùng với quỹ và vốn hợp pháp của doanh nghiệp sẽ được huy động để ưu tiên đầu tư vào các dự án, chương trình năng lượng nguyên tử gồm:

Thứ nhất, xây dựng và vận hành dự án nhà máy điện hạt nhân.

Thứ hai, phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân, tăng cường cơ sở vật chất cho nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Thứ ba, phát triển công nghệ chiến lược, trong đó có phát triển công nghệ lò phản ứng hạt nhân.

Thư tư, xây dựng, vận hành, duy trì và phát triển Nền tảng số về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh hạt nhân, phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường quốc gia.

Thứ năm, xây dựng địa điểm lưu giữ, xử lý, chôn cất chất thải phóng xạ và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng cấp quốc gia; chất thải phóng xạ cấp tỉnh.

Ngoài ra, tăng cường cơ sở vật chất - kỹ thuật, trang thiết bị và phòng thí nghiệm cho cơ sở nghiên cứu, đào tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, văn hóa, giáo dục, y tế, phúc lợi xã hội tại địa phương có cơ sở hạt nhân.

Để tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, phòng thí nghiệm cho nghiên cứu và đào tạo này, ngân sách trung ương, địa phương cùng với quỹ và vốn hợp pháp của doanh nghiệp sẽ được huy động.

Dự thảo nêu rõ, nhà nước bảo đảm bố trí ngân sách nhà nước để thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, bao gồm: chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cấp quốc gia về phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử; Các hoạt động công nghệ chiến lược trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Trong đó có thử nghiệm có kiểm soát, giải mã công nghệ, mua bí quyết công nghệ, chuyển giao công nghệ và các nội dung đặc thù khác nhằm nội địa hóa tiến tới làm chủ công nghệ hạt nhân.

Mua tài liệu thiết kế, tài liệu kỹ thuật, bí quyết công nghệ, sản phẩm mẫu; Xây dựng mới, duy tu, bảo trì, nâng cấp cơ sở hạ tầng kỹ thuật; đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ nhân lực quản lý nhà nước, nghiên cứu, triển khai và hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Nhà nước có trách nhiệm đầu tư, phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng, văn hóa, giáo dục, y tế và phúc lợi xã hội tại địa phương có cơ sở hạt nhân.

Trong đó, ưu tiên đầu tư xây dựng và nâng cấp hệ thống giao thông, điện, nước, viễn thông, xử lý môi trường, nhà ở và các công trình công cộng tại khu vực có cơ sở hạt nhân; hỗ trợ xây dựng, cải tạo các cơ sở giáo dục phổ thông, dạy nghề, đào tạo kỹ thuật nhằm phục vụ đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ cho các cơ sở hạt nhân.

Bên cạnh đó, tăng cường năng lực hệ thống y tế cơ sở, đầu tư trang thiết bị, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và năng lực ứng phó y tế liên quan đến sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân.

Ngoài ra, đầu tư phát triển các cơ sở văn hóa, các công trình an sinh xã hội; hỗ trợ thực hiện chính sách việc làm, nâng cao thu nhập, ổn định đời sống cho người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Nguồn kinh phí thực hiện do ngân sách nhà nước bảo đảm, được tích hợp trong tổng mức đầu tư các dự án cơ sở hạt nhân, đồng thời huy động các nguồn vốn hợp pháp khác.

Hạ Chi