Ưu tiên thực hiện các giải pháp cấp bách chống ô nhiễm không khí

Phó Cục trưởng Cục Môi trường Nguyễn Thị Thiên Phương phát biểu tại một buổi tọa đàm về môi trường. Ảnh: Thắng Trung/Bnews/vnanet.vn

Bảo vệ môi trường có vai trò thiết yếu đối với sức khỏe con người, đảm bảo sự cân bằng hệ sinh thái, cung cấp tài nguyên cho sự phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu. Một môi trường lành mạnh giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng, duy trì sự đa dạng sinh học, tạo điều kiện cho kinh tế phát triển và giảm thiểu thiên tai, mang lại chất lượng cuộc sống tốt đẹp hơn cho hiện tại và tương lai. Để tìm hiểu rõ hơn vấn đề này, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trường Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Phóng viên:Thưa bà, công tác bảo vệ môi trường thời gian qua được thực hiện thế nào?

Bà Nguyễn Thị Thiên Phương:

Trong những năm qua, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Đảng, Nhà nước, công tác bảo vệ môi trường đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần không nhỏ vào quá trình phát triển kinh tế, xã hội bền vững. Tuy nhiên, với các đô thị lớn của nước ta hiện nay, tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra rất mạnh mẽ, tích hợp với điều kiện khí hậu và thời tiết bất lợi, gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường không khí và ô nhiễm các nguồn nước.

Thời gian gần đây, Lãnh đạo Đảng, mà cụ thể là Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, tại rất nhiều cuộc họp, diễn đàn, đã không ngừng đề cập, chỉ đạo, nhấn mạnh yêu cầu phải tập trung quyết liệt để xử lý các vấn đề môi trường điểm nóng của Thủ đô, trong đó có ô nhiễm không khí. Đây được xác định là mệnh lệnh cao nhất cho mọi hành động. Trên cơ sở đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã và đang tham mưu, phối hợp xây dựng, đề xuất các hành động ưu tiên để tập trung nguồn lực, giải quyết tình trang ô nhiễm môi trường.

Thủ tướng chỉ đạo tăng cường bảo vệ sinh môi trường dịp Quốc khánh 2/9. Ảnh: Vũ Quang - TTXVN

Bài học kinh nghiệm từ các nước đi trước, đặc biệt là thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc cho thấy, vấn đề ô nhiễm không thể được giải quyết đơn lẻ, từ hành cộng của một ngành, một địa phương, mà cần quyết tâm chính trị và sự vào cuộc của toàn xã hội.

Vấn đề ô nhiễm cũng không thể giải quyết được trong thời gian ngắn, 5 năm, mà cần thời gian đủ dài, 10 năm, 20 năm, để thay đổi từ gốc của vấn đề, từ nguồn phát thải. Với cộng đồng, cần thời gian đủ dài để thay đổi từ gốc của nhận thức và quan điểm, tư duy.

Với ô nhiễm không khí, chúng ta cũng thực sự cần một nguồn lực đủ mạnh, để dịch chuyển từ tăng trưởng nóng, sang tăng trưởng xanh, bền vững. Với sự đầu tư bắt nguồn từ hạ tầng, công nghệ, kỹ thuật, đến các công cụ nhằm thay đổi nhận thức cộng đồng.

Phóng viên:Từ thực tế trên. với vai trò là cơ quan tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Môi trường đã, đang và sẽ làm gì trong vấn đề khắc phục ô nhiễm, quản lý chất lượng môi trường không khí cũng như bảo vệ môi trường?

Bà Nguyễn Thị Thiên Phương:

Với vai trò là cơ quan tham mưu, giúp việc cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tôi cũng xin chia sẻ một số thông tin, hoạt động trọng tâm mà Bộ và Cục Môi trường đã và đang tập trung triển khai trong thời gian vừa qua và trong thời gian tới, cụ thể như sau:

Thứ nhất, về việc hoàn thiện thể chế, chính sách mang tầm chiến lược, dài hạn. Đây là nhiệm vụ nền tảng, có ý nghĩa quyết định. Trong thời gian qua, Cục Môi trường đã tập trung nguồn lực để xây dựng khung pháp lý với các quy định để triển khai thực hiện; Cục đang khẩn trương trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường để Bộ trình

Thủ tướng Chính phủ ban hành “Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025–2030, tầm nhìn đến năm 2045”, trong đó, đặt ra các mục tiêu, chỉ tiêu định lượng rõ ràng, cùng 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp và 25 dự án ưu tiên, với sự phân công trách nhiệm cụ thể cho từng Bộ, ngành, địa phương, đảm bảo phương châm 6 rõ của Thủ tướng Chính phủ “Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền và rõ kết quả”.

Cục Môi trường cũng đang tham mưu cho Bộ, gấp rút hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, trước mắt tập trung vào hai thành phố lớn là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là một chính sách có quy mô tác động xã hội rất lớn, nhưng là bước đi tất yếu, quan trọng để kiểm soát một trong những nguồn phát thải nhỏ lẻ, phân tán, khó kiểm soát tại khu vực đô thị. Bên cạnh giải quyết ô nhiễm không khí, nó còn góp phần xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại.

Các tình nguyện viên nhóm Biên Hòa Xanh tham gia dọn rác thải tại rạch Cầu Sắc, phường Bửu Hòa, thành phố Biên Hòa, Đồng Nai. Ảnh: Lê Xuân-TTXVN

Thứ hai, tập trung nguồn lực ưu tiên thực hiện các hành động cấp bách, quyết liệt, đặc biệt là cho “kỳ ô nhiễm” là những tháng cuối năm. Để chủ động ứng phó và có những hành động trọng tâm cho thời điểm cuối năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành kế hoạch triển khai các nhiệm vụ cấp bách, trong đó tập trung vào một số hoạt động như:

Về việc tăng cường năng lực quan trắc, giám sát: Cục Môi trường đang phối hợp với UBND thành phố Hà Nội và các tỉnh lân cận để lắp đặt bổ sung tối thiểu 50 hệ thống quan trắc không khí bằng thiết bị cảm biến, dự kiến có thể lắp đặt lên tới 125 thiết bị và thời gian lắp đặt dự kiến hoàn thành trong tháng 9/2025. Việc lắp đặt và vận hành các thiết bị này sẽ giúp tăng dày mật độ các điểm đo, cung cấp dữ liệu chi tiết hơn để xác định các “điểm nóng” ô nhiễm.

Đối với việc công khai thông tin, nâng cao chất lượng dự báo: Từ ngày 18/8/2025, Cục Môi trường đã phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam để đưa thông tin dự báo (khoảng 48h) chỉ số chất lượng không khí (AQI) vào các chương trình thời sự và Chào buổi sáng. Đây là nỗ lực rất lớn để thông tin chính thống, khoa học đến được với người dân một cách nhanh chóng và rộng rãi nhất, giúp cộng đồng chủ động có các biện pháp bảo vệ sức khỏe. Hiện Cục Môi trường đang phối hợp chặt chẽ với Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu để cải thiện, xây dựng mô hình dự báo cảnh báo phấn đấu đạt từ 3 ngày trở lên đối với dự báo chất lượng môi trường không khí.

Với nghiên cứu, thử nghiệm để ứng dụng công nghệ giám sát từ xa: Thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ trong thời gian tới, Cục Viễn thám Quốc gia sẽ chủ trì cùng với Cục Môi trường triển khai sử dụng các thiết bị phù hợp như thiết bị bay không người lái (drone) nhằm theo dõi, phát hiện tình trạng đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp và bụi phát sinh từ các công trường xây dựng lớn. Cùng với đó là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vị phạm đối với các hành vi gây ô nhiễm không khí, từ phương tiện vận tải hàng hóa, đến xả thải công nghiệp, hay các hoạt động đốt chất thải, phụ phẩm nông nghiệp trái quy định. Về việc này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tham mưu Thủ tướng phân công trách nhiệm cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương. Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các địa phương, đặc biệt là Hà Nội, để tăng cường các đợt kiểm tra, phát hiện để xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Phóng viên:Thế hệ trẻ có vai trò rất quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường.Với vai trò là người làm công tác môi trường, bà kỳ vọng gì ở thế hệ trẻ ?

Bà Nguyễn Thị Thiên Phương:

Chúng tôi cũng mong muốn các bạn trẻ, các bạn sinh viên, thế hệ tương lai của đất nước sẽ ươm những mầm xanh cho tương lại, lan tỏa mạnh mẽ, rộng rãi những thông điệp về bảo vệ môi trường, tập hợp kiến thức, tinh hoa nhân loại, đưa về ứng dụng, triển khai trong nước, bằng nhiều phương cách khác nhau, góp công, góp sức cùng với chúng tôi, chăm lo cho tương lai của đất nước, dân tộc.

Nhóm bạn trẻ Xanh Khánh Hòa với hoạt động nhặt rác thải tại vùng biển Khánh Hòa. (Ảnh: TTXVN phát)

Sức trẻ, sự sáng tạo, tinh thần đổi mới và khát vọng về một kỷ nguyên vươn mình của dân tộc sẽ là động lực mạnh mẽ nhất để chúng ta cùng nhau kiến tạo một tương lai xanh. Mỗi sáng kiến, mỗi nỗ lực, dù lớn hay nhỏ, đều góp phần tạo nên một bức tranh tương lai tươi sáng, nơi đó, không chỉ giàu mạnh, thịnh vượng mà còn ngập tràn sự tin cậy và hạnh phúc.

Phóng viên:Để công cuộc cải thiện chất lượng không khí thực sự đi vào chiều sâu và hiệu quả cần phải quan tâm đến những giải pháp trọng tâm nào, thưa bà?

Bà Nguyễn Thị Thiên Phương:

Giải quyết ô nhiễm không khí là một bài toán đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều thành phần kinh tế, xã hội, là sự nỗ lực dài hạn và cần nguồn lực lớn đầu tư. Kinh nghiệm từ Bắc Kinh cho thấy, để trả lại "MÀU XANH CHO BẦU TRỜI", họ đã mất nhiều năm với khoản đầu tư hàng chục tỷ USD để có được những thành quả đáng ghi nhận.

Để công cuộc cải thiện chất lượng không khí thực sự đi vào chiều sâu và hiệu quả, Cục Môi trường đề xuất nâng cao tinh thần trách nhiệm của cộng đồng, của doanh nghiệp, của các cấp chính quyền địa phương trong phố hợp giải quyết vấn đề ô nhiễm. Bộ Nông nghiệp và Môi trường không thể hành động đơn lẻ, mà cần có sự phối hợp giữa các ngành, các địa phương, để triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát nguồn thải, đặc biệt giữa Hà Nội và các tỉnh lân cận trong vùng Đồng bằng sông Hồng.

Công nhân Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội làm việc tại hồ Ba Mẫu. Ảnh Mạnh Khánh - TTXVN

Đồng thời, về nguồn lực triển khai thực hiện phải được đa dạng hóa, UBND thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương trọng điểm tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ đã được phân công, đặc biệt là các giải pháp về tăng cường mạng lưới giao thông xanh, giao thông công cộng, quản lý hoạt động xây dựng, kiểm soát phát thải từ công nghiệp, đốt mở. Bộ sẽ thực hiện kiểm kê nguồn phát thải, đầu tư và vận hành hiệu quả các trạm quan trắc chuẩn trên địa bàn nhằm củng cố thông tin và công cố dữ liệu chất lượng môi trường không khí.

Quỹ Vì tương lai xanh, Tập đoàn Vingroup tiếp tục phát huy vai trò tiên phong, đồng hành cùng Chính phủ. Trên cơ sở Biên bản ghi nhớ hợp tác toàn diện đã được ký kết giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Vingroup, chúng tôi mong muốn các bên sẽ tiếp tục huy động nguồn lực, triển khai các chương trình hành động cụ thể, gắn kết với bộ tứ chiến lược mà đồng chí Tổng Bí thư đã đề ra, đó là: Hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng các công nghệ vào hoạt động quan trắc, dự báo hiện đại, các giải pháp xử lý khí thải tiên tiến; đầu tư mạnh mẽ vào các lĩnh vực kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, đặc biệt là phát triển hệ sinh thái giao thông điện, năng lượng sạch, góp phần tạo ra động lực chuyển đổi cho toàn xã hội; tăng cường kết nối, đưa các kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực tài chính xanh từ các đối tác quốc tế vào Việt Nam; lan tỏa thông điệp và thúc đẩy các hành động bảo vệ môi trường trong cộng đồng...

Thắng Trung/Bnews/vnanet.vn