ỦY BAN KINH TẾ THAM VẤN Ý KIẾN HOÀN THIỆN 12 NỘI DUNG QUAN TRỌNG TRONG DỰ THẢO LUẬT ĐẤT ĐAI (SỬA ĐỔI)

Tham dự có đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư; đại diện một số UBND tỉnh, thành phố; đại diện các hiệp hội, chuyên gia độc lập...

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu khai mạc Phiên họp

Phát biểu khai mạc Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh, Luật đất đai (sửa đổi) là dự án Luật rất quan trọng, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã tổ chức rất nhiều hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo từ kỳ họp thứ 5, nhằm hoàn thiện hơn nữa chất lượng dự án Luật. Đến nay dự thảo còn 12 nội dung lớn còn có ý kiến khác nhau như: Phân loại đất, quy định về Thủ tướng Chính phủ ban hành khung chính sách về hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số (khoản 6 và khoản 7, điều 17); Quyền của đơn vị sự nghiệp công lập lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hằng năm được thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê (khoản 2 Điều 35); Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; tiêu chí thu hồi và đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (điểm e và điểm g khoản 3 Điều 79); thu hồi đất để xây dựng công trình tôn giáo (điểm i khoản 1 và điểm i khoản 3 Điều 79); mức phân bổ tối thiểu 10% nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hằng năm của địa phương cho Quỹ phát triển đất (Điều 113); các quy định liên quan đến thu hồi đất chưa có trong quy hoạch sử dụng đất quốc phòng, quy hoạch sử dụng đất an ninh (điểm d khoản 1 Điều 80; khoản 4 Điều 83); áp dụng phương pháp thặng dư để định giá đất (khoản 4 Điều 158); Cấp Giấy chứng nhận cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất (Điều 138); thời điểm giao đất đối với dự án đầu tư trên đất lấn biển sử dụng vốn của nhà đầu tư (vốn ngoài ngân sách nhà nước) (điểm c khoản 6 Điều 190); việc một số nội dung liên quan đến quản lý, sử dụng đất đai của các Nghị quyết của Quốc hội.

Gợi ý thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh lưu ý các đại biểu thảo luận tập trung các nội dung còn có ý kiến khác nhau, bảo đảm thể chế hóa đầy đủ quan điểm, nội dung của Nghị quyết 18–NQ/TW về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Ông Đinh Dũng Sỹ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ phát biểu

Tại phiên họp, các đại biểu thống nhất cho rằng, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) mới nhất đã được hoàn thiện, chỉnh lý kỹ lưỡng, chất lượng được nâng lên một bước so với dự thảo Luật trình ra Quốc hội tại Kỳ họp thứ Năm vừa qua. Các đại biểu tập trung đóng góp ý kiến về một số nội dung lớn, như: chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số; quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh tế, đơn vị sự nghiệp công lập sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm; điều kiện chuyển nhượng đất trồng lúa; nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; kế hoạch sử dụng đất cấp huyện…,

Tiếp tục góp ý vào một số nội dung lớn như về chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS), các đại biểu cho rằng, để đảm bảo tính rõ ràng, khả thi của chính sách đất đai cho ĐBDTTS, trong đó, Chỉnh sửa quy định tại Điều 17 về trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với hay việc không được chuyển nhượng, góp vốn, tặng cho, thừa kế quyền sử dụng đất đối với các trường hợp khác ngoài 2 trường hợp nêu trên. Bổ sung tương ứng điểm e khoản 2 Điều 12 về nội dung cấm hành vi này. Không được thế chấp quyền sử dụng đất trừ trường hợp thế chấp tại ngân hàng chính sách xã hội.

Đồng tình với sửa đổi quy định tại điều 17, tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị việc cần cân nhắc 3 ý, cân nhắc quy định về giao đất phi nông nghiệp tị điểm c khoản 2, Điều 17, Quy định này sẽ làm phức tạp hóa vấn đề vì luật phải tiếp tục cụ thể hóa trường hợp nào giao đất, trường hợp nào thì cho thuê, Mặt khác, việc cho thuê cũng được miễn, giảm tiền thuê đất, điều này cũng không khác nhiều so với việc giao đất được miễn, giảm tiền sủ dụng đất. Theo đó, chỉ nên quy định cho thuê đất phi nông nghiệp mà không nên quy định hình thức giao đất. Thứ 2, về khung chính sách, đề nghị nên lựa chọn phương án 2, bỏ khung chính sách, vì khi chúng ta đã quy định chặt chẽ các hành vi bị cấm theo quy định tại Điều 12 và Điều 49 rồi thì nên phân cấp việc này cho chính quyền địa phương ( cấp xã, huyện) thực hiện. Thứ 3, điểm a khoản 1 điều 49 cá nhân là đồng bào dân tộc thiếu số được giao đât ở theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 17 của Luật này chuyển khỏi địa bàn xa, phường, thị trấn nơi có đất đến nơi khác sinh sống thì Nhà nước thu hồi đất và bồi thường tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật cho người có đất bị thu hồi. Theo đó để bảo đảm đầy đủ và chặt chẽ, Luật cần quy định bổ sung trường hợp này đồng bào sẽ được giao đất tại nơi ở mới tương tự như giao đất lân 2 tại khoản 3 Điều 17 của Luật.

Ông Phùng Quốc Bình Giám đốc, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Kiên Giang phát biểu

Về nguyên tắc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (Điều 60), Để xử lý vấn đề quy hoạch cấp quốc gia thường có độ trễ, thường cuối năm đầu của kỳ quy hoạch mới thì quy hoạch sử dụng đất quốc gia mới được thông qua trong khi Luật Đất đai quy định kế hoạch sử dụng đất cấp huyện là căn cứ để thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, dự thảo Luật đưa ra 2 phương án. Phương án thứ nhất quy định, các quy hoạch sử dụng đất được lập đồng thời; quy hoạch được lập, thẩm định xong trước được quyết định hoặc phê duyệt trước; sau khi quy hoạch được quyết định hoặc phê duyệt, nếu có mâu thuẫn thì quy hoạch thấp hơn phải điều chỉnh phù hợp quy hoạch cao hơn. Phương án thứ hai quy định, các quy hoạch sử dụng đất được lập đồng thời nhưng quy hoạch cấp cao hơn phải được phê duyệt, quyết định trước quy hoạch thấp hơn. Đồng thời, cũng có quy định điều chỉnh với trường hợp khi kết thúc thời kỳ quy hoạch mà quy hoạch thời kỳ mới chưa được cấp có thẩm quyền quyết định, phê duyệt.

Nhiều ý kiến tại phiên họp tán thành với phương án thứ hai, bởi sẽ bảo đảm được sự đồng bộ thống nhất, ổn định của hệ thống quy hoạch; đáp ứng yêu cầu về quản lý chặt chẽ mục đích sử dụng đất; các quy hoạch cấp trên sẽ phải sớm hoàn thành để làm căn cứ cho quy hoạch cấp dưới được phê duyệt. Tuy nhiên, những ý kiến này không tán thành với việc có quy định điều chỉnh trường hợp khi kết thúc thời kỳ quy hoạch mà quy hoạch thời kỳ mới chưa được cấp có thầm quyền quyết định, phê duyệt. Nếu quy định theo phương án này sẽ mặc nhiên thừa nhận hay cho phép việc lập quy hoạch chậm ở giai đoạn tới, tạo sức ỳ cho các cơ quan thực thi.

PGS-TS Lưu Đức Hải, Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng phát biểu

Về quy định về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là nội dung nhận được nhiều ý kiến góp ý tại phiên họp. Các đại biểu ủng hộ quan điểm cần sử dụng vốn ngân sách tạo quỹ đất sạch (tức là dùng vốn ngân sách để đền bù, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng) để thực hiện đấu thầu, đấu giá. Đây là giải pháp tốt nhất để xử lý địa tô chênh lệch và cũng là giải pháp tốt nhất đề xử lý hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa người bị thu hồi đất, Nhà nước và nhà đầu tư. Do đó, các ý kiến cũng đồng tình với quy định tại dự thảo Luật về mức phân bổ tối thiểu 10% nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hàng năm của địa phương cho Quỹ phát triển đất (Điều 113), để Tổ chức phát triển quỹ đất có đủ năng lực tài chính thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ "đất sạch" thực hiện đấu thầu, đấu giá.

Cũng về nội dung này, nhiều ý kiến tán thành với việc dự thảo Luật quy định cụ thể, rõ ràng tiêu chí phân định những dự án nhà ở thương mại, công trình thương mại, công trình dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, tổ hợp đa năng nào sẽ được tiến hành đấu thầu, đấu giá hay tự thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất (theo diện tích dự án), thay vì giao HĐND cấp tỉnh quyết định. Bởi cách quy định này sẽ có tiêu chí áp dụng thống nhất trên cả nước, tránh lúng túng do địa phương không xác định được dự án nào là “dự án trọng điểm thực hiện đấu thầu”.

Về quyền và nghĩa vụ của tổ chức kinh tế, đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNCL ) sử dụng đất thuê trả tiền hằng năm (Điều 35), các đại biểu thống nhất để khai thác hiệu quả, tránh lãng phí quỹ đất đang do các ĐVSNCL quản lý nhưng cần bảo đảm chặt chẽ, dự thảo Luật sửa đổi theo hướng bổ sung quy định tại điểm a khoản 2 Điều 35: ĐVSNCL khi lựa chọn hình thức thuê đất trả tiền hằng năm thì không được bán và góp vốn bằng tài sản gắn liền với đất thuê và quyền thuê trong hợp đồng thuê. Tuy nhiên, quy định này cần tiếp tục rà soát, chỉnh sửa để phù hợp với quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, bảo đảm chặt chẽ; đề nghị ĐVSNCL trong trường hợp này không được thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê để bảo toàn tài sản công.

Về điều kiện chuyển nhượng đất trồng lúa (Điều 46), Các đại biểu cho rằng quy định làm sao nhằm bảo đảm đối tượng nhận chuyển nhượng đất trồng lúa sử dụng đúng mục đích sản xuất nông nghiệp, hạn chế tình trạng đầu cơ, thu gom đất trồng lúa dự thảo Luật bổ sung quy định tại khoản 5 Điều 46 theo hướng chặt chẽ hơn như: Cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi nhận chuyển quyền sử dụng đất trồng lúa thì phải thành lập tổ chức kinh tế và có phương án sử dụng đất trồng lúa theo quy định tại khoản 5 Điều 46.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân phát biểu

Giải trình một số vấn đề đại biểu còn ý kiến khác nhau, Đại diện cơ quan soạn thảo, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân đã làm rõ thêm các nội dung được đại biểu góp ý và cũng chia sẻ về một số nội dung vì sao cơ quan soạn thảo phải đưa ra những quy định như thế để tạo sự đồng thuận, lựa chọn phương án để hoàn thiện Dự thảo Luật với chất lượng cao nhất. Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết, về chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc, Bộ và Ủy ban Kinh tế thống nhất thiết kế các quy định trong dự thảo: về các hành vi nghiêm cấm chuyển nhượng, nhận chuyển nhượng, tạo cơ chế có quỹ đất để giao cho đồng bào dân tộc thiểu số (quy hoạch, kế hoạch, thu hồi đất), kinh phí để thực hiện…

Về quyền và nghĩa vụ của đơn vị sự nghiệp công lập, Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho biết, hiện chúng ta có gần 200.000 ha đất dành cho đơn vị sự nghiệp công lập mà chỉ quy định thứ nhất giao đất là không thu tiền sử dụng đất đối với đơn vị chưa tự chủ, thứ hai là được quyền lựa chọn thuê đất hay không đối với đơn vị tự chủ và được miễn tiền sửa dụng đất. Qua quá trình tổng kết Luật đất đai 2013 cho thấy, việc sử dụng quỹ đất rất lãng phí, nhiều đơn vị sử dụng muốn sử dụng kết hợp kinh doanh, dịch vụ để giảm bớt gánh nặng của Ngân sách, tạo nguồn thu. Do đó, Dự thảo lần này đã có quy định cho phép đơn vị có thể chuyển một phần diện tích, hoặc toàn bộ sang thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm, tuy nhiên có ràng buộc là phải thực hiện theo Luật Quản lý tài sản công và được quyền thế chấp…

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu

Kết luận phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh khẳng định, Thường trực Ủy ban Kinh tế sẽ phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó, tới đây, Thường trực Ủy ban Kinh tế sẽ làm việc riêng với Thường trực Hội đồng Dân tộc để thảo luận kỹ và thống nhất về chính sách đất đai cho đồng bào dân tộc thiểu số cũng như tiếp tiếp thu tối đa các ý kiến để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến tại phiên họp tháng 8.

Một số hinh ảnh tại Phiên họp:

Một số hình ảnh các chuyên gia phát biểu tại Phiên họp

Hải Yến