Ủy ban Liên Hợp Quốc phát hiện giới chức cấp cao Israel kích động 'diệt chủng' ở Gaza
Một Ủy ban Điều tra Liên Hợp Quốc kết luận Israel đã phạm tội diệt chủng tại Gaza, cáo buộc trực tiếp Thủ tướng Benjamin Netanyahu và các quan chức cấp cao. Israel bác bỏ, gọi báo cáo là 'tai tiếng'.
Lễ tang của những người Palestine thiệt mạng trong các vụ tấn công của Israel tại bệnh viện Al-Shifa, thành phố Gaza, ngày 28/8. Ảnh: Reuters.
Một Ủy ban Điều tra của Liên Hợp Quốc hôm 16/9 kết luận rằng Israel đã phạm tội diệt chủng ở Gaza và rằng các quan chức cấp cao Israel, bao gồm Thủ tướng Benjamin Netanyahu, đã kích động các hành vi này – cáo buộc mà Israel gọi là “tai tiếng”.
Báo cáo của Liên Hợp Quốc, được công bố ngay khi Israel tuyên bố bắt đầu chiến dịch bộ binh vào thành phố Gaza, viện dẫn những ví dụ về quy mô giết chóc, chặn viện trợ, cưỡng bức di dời và phá hủy một phòng khám sinh sản để củng cố kết luận về tội diệt chủng, bổ sung tiếng nói vào các hiệp hội học giả và tổ chức nhân quyền đã đưa ra nhận định tương tự.
“Hôm nay, chúng ta tận mắt chứng kiến lời hứa ‘không bao giờ lặp lại’ bị phá vỡ và thử thách trước mắt thế giới. Cuộc diệt chủng đang diễn ra ở Gaza là một sự phẫn nộ về đạo đức và khẩn cấp về pháp lý”, Navi Pillay – Trưởng Ủy ban Điều tra về Lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng và là cựu thẩm phán Tòa Hình sự Quốc tế – phát biểu tại một cuộc họp báo ở Geneva.
“Trách nhiệm về những tội ác tàn bạo này thuộc về chính quyền Israel ở cấp cao nhất, những người đã tổ chức một chiến dịch diệt chủng trong gần hai năm qua với ý đồ rõ ràng nhằm tiêu diệt người Palestine ở Gaza”, bà nói thêm.
Phản ứng từ Israel
Đại sứ Israel tại Liên Hợp Quốc ở Geneva, Daniel Meron, gọi báo cáo này là “tai tiếng” và “giả dối”, cho rằng nó do “các tay sai của Hamas” viết ra.
“Israel kiên quyết bác bỏ bài báo phỉ báng được công bố hôm nay bởi ủy ban điều tra này”, Meron nói với các phóng viên.
Israel cáo buộc ủy ban có động cơ chính trị chống lại mình, đi chệch khỏi nhiệm vụ, và từ chối hợp tác.
Khi được hỏi phản hồi trước bình luận của Israel, bà Pillay đáp: “Tôi chỉ ước họ chỉ ra cho chúng tôi biết chúng tôi sai ở đâu trong các dữ kiện, hoặc ít nhất hãy hợp tác với chúng tôi”.
Phân tích pháp lý dài 72 trang của ủy ban được coi là phát hiện mạnh mẽ nhất của Liên Hợp Quốc cho đến nay, nhưng cơ quan này hoạt động độc lập và không chính thức đại diện cho Liên Hợp Quốc. Hiện Liên Hợp Quốc chưa chính thức dùng thuật ngữ “diệt chủng” nhưng chịu áp lực ngày càng lớn để làm vậy.
Bà Pillay bày tỏ hy vọng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc Volker Turk và Tổng thư ký Antonio Guterres sẽ đọc báo cáo và “được dẫn dắt bởi sự thật”.
Israel đối mặt vụ kiện tại tòa công lý quốc tế
Israel hiện đang đối mặt với vụ kiện diệt chủng tại Tòa Công lý Quốc tế (ICJ) ở The Hague. Nước này bác bỏ cáo buộc, viện dẫn quyền tự vệ sau vụ tấn công bất ngờ của Hamas ngày 7/10/2023 khiến 1.200 người thiệt mạng và 251 người bị bắt làm con tin, theo số liệu của Israel.
Cuộc chiến sau đó ở Gaza đã giết chết hơn 64.000 người, theo Bộ Y tế Gaza, trong khi một cơ quan giám sát nạn đói toàn cầu cho biết một phần lãnh thổ đang chịu nạn đói.
Công ước Diệt chủng năm 1948 của LHQ, được thông qua sau vụ thảm sát người Do Thái bởi Đức Quốc xã, định nghĩa diệt chủng là những tội ác được thực hiện “với ý đồ hủy diệt, toàn bộ hoặc một phần, một nhóm dân tộc, sắc tộc, chủng tộc hoặc tôn giáo”.
Để được coi là diệt chủng, ít nhất một trong năm hành vi phải xảy ra.
Ủy ban LHQ kết luận rằng Israel đã phạm bốn trong số đó: Giết người; Gây tổn hại nghiêm trọng về thể xác hoặc tinh thần; Cố ý áp đặt điều kiện sống nhằm hủy diệt toàn bộ hoặc một phần người Palestine; Áp dụng các biện pháp nhằm ngăn chặn sinh sản.
Bằng chứng được ủy ban trích dẫn bao gồm: phỏng vấn nạn nhân, nhân chứng, bác sĩ, tài liệu nguồn mở đã được xác minh và phân tích ảnh vệ tinh từ khi chiến tranh bắt đầu.
Ủy ban cũng kết luận rằng các phát biểu của ông Netanyahu và những quan chức khác là “bằng chứng trực tiếp về ý đồ diệt chủng”. Báo cáo dẫn lại bức thư của ông Netanyahu gửi binh sĩ Israel vào tháng 11/2023, trong đó so sánh chiến dịch Gaza với một “cuộc thánh chiến hủy diệt toàn diện” trong Kinh Thánh Do Thái.
Bản báo cáo cũng nêu tên Tổng thống Israel Isaac Herzog và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant. Cả hai chưa đưa ra bình luận.
