ỦY BAN THƯỜNG VỤ QUỐC HỘI XEM XÉT VIỆC BỔ SUNG SÁCH GIÁO KHOA VÀO DANH MỤC HÀNG HÓA, DỊCH VỤ DO NHÀ NƯỚC ĐỊNH GIÁ

Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe trình bày Tờ trình của Chính phủ về việc bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa. Theo đó, thực hiện nguyên tắc quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, căn cứ quy định của Luật Giáo dục, Luật Giá và các văn bản hướng dẫn, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định việc việc bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức tối đa thực hiện theo quy định tại Luật Giá.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, quyết định việc bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá

Triển khai Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành chương trình giáo dục thống nhất, đã tổ chức thi, thẩm định nội dung để chọn ra một số bộ sách giáo khoa. Sau khi được Bộ Giáo dục và Đào tạo chọn, các tác giả, các Nhà xuất bản tổ chức in, phát hành, các Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo của các tỉnh, hiệu trưởng các trường, giáo viên, cha mẹ học sinh, học sinh tự chọn cho mình bộ sách thực hợp. Trong năm học đầu tiên triển khai thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 88/2014/QH13, đã có ba Nhà xuất bản được lựa chọn phát hành sách giáo khoa đã thực hiện kê khai giá cho 05 bộ sách giáo khoa lớp 1.

Theo Chính phủ, qua thực tế tiếp nhận kê khai sách giáo khoa theo quy định tại Luật Giá thời gian qua cho thấy mục tiêu điều tiết về giá sách giáo khoa không thực sự có hiệu quả. Từ đó, đặt ra yêu cầu Nhà nước cần phải có giải pháp cấp cách để điều tiết giá đảm bảo công bằng giữa các Nhà xuất bản và thực hiện mục tiêu về an sinh xã hội. Do đó Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định việc bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức tối đa.

Tuy nhiên, qua thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, sách giáo khoa không thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá hoặc Nhà nước định giá mà thuộc danh mục kê khai giá, theo đó thẩm quyền quyết định giá sách giáo khoa thuộc các đơn vị được cấp phép xuất bản sách nên thời gian qua giá sách giáo khoa ở mức khá cao, ảnh hưởng lớn đến chi phí mua sách giáo khoa của phụ huynh và học sinh. Do đó, cần phải có giải pháp khắc phục tình trạng này khi giá sách giáo khoa chưa thực sự được điều chỉnh theo cơ chế thị trường.

Bên cạnh đó, một số ý kiến trong Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho rằng, sản phẩm sách giáo khoa không thuộc diện hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá theo quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật Giá. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không có thẩm quyền bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá bằng hình thức giá tối đa như Tờ trình của Chính phủ. Trường hợp thực sự cần thiết, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định sửa đổi, bổ sung Luật Giá.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải trình bày Báo cáo thẩm tra

Điều hành thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết ở đây có hai vướng mắc. Một là Nghị quyết 88/2014.QH13 của Quốc hội quy định phải xã hội hóa phần biên soạn sách giáo khoa. Hai là Điều 19 của Luật Giá quy định là hàng hóa, dịch vụ mà do Nhà nước định giá là phải đảm bảo các nguyên tắc là hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước sản xuất, kinh doanh; Tài nguyên quan trọng; Hàng dự trữ quốc gia; sản phẩm, dịch vụ công ích và dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước. Trong khi sách giáo khoa sách giáo khoa không phải hàng độc quyền, cũng không phải là dịch vụ công ích, cũng không phải dịch vụ công sử dụng ngân sách Nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, mặc dù Chính phủ trình để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét nhưng Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ bổ sung danh mục khi đảm bảo nguyên tắc Luật định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng chỉ rõ hồ sơ của Chính phủ chưa đầy đủ, Chính phủ mới chỉ nói tác động một chiều còn chiều ngược lại khi Nhà nước định giá mà giá của các nhà xuất bản cao hơn thì Nhà nước có trợ giá không, có dùng ngân sách không là những vấn đề chưa rõ. Do đó cần có thêm đánh giá tác động.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình cho biết chỉ còn 2 tháng nữa là khai giảng, vì vậy cần phải gấp rút giải quyết vấn đề này để cho các cơ sở triển khai và các nhà xuất bản phải in sách. Theo Chủ nhiệm Phan Thanh Bình, triển khai Nghị quyết 88/2014/QH14 theo hình thức cuốn chiếu từng năm, năm học 2020-2021 mới chỉ sửa sách giáo khoa lớp 1. Vấn đề đặt ra là nếu điều chỉnh giá sách giáo khoa thì sách từ lớp 2 trở lên chưa triển khai sách giáo khoa mới có phải điều chỉnh hay không? Trước mắt giải quyết sách giáo khoa lớp 1, sau đó Chính phủ hoàn chỉnh lại và trình một đề án, một kế hoạch về sách giáo khoa phổ thông một cách hoàn chỉnh hơn.

Băn khoăn về thẩm quyền quyết định, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ không quyết định việc không đúng thẩm quyền, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định nội dung mà Luật không cho phép, không đúng nguyên tắc trong Luật sẽ là sai. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu để sửa Luật Giá hoặc bằng Nghị quyết của Quốc hội đưa mặt hàng sách giáo khoa vào những hàng hóa mà Nhà nước được định giá khung tối đa, tức thay lại nguyên tắc của Nhà nước định giá để chuẩn bị cho năm học sau. Đối với năm học này sẽ áp dụng theo giá mà đã thẩm định, trường hợp khó khăn Nhà nước đã có chính sách hỗ trợ.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ không quyết định vấn đề gì không đúng thẩm quyền

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cũng lưu ý xã hội hóa gắn với kinh tế thị trường thì cũng không nên bó buộc là phải đẹp hơn, là phải tốt hơn, sang trọng hơn, phù hợp cho tầng lớp cao hơn, mà có thể ra đời một bộ sách in nhiều loại để phù hợp với các đối tượng. Mặt khác, công cụ về giá công cụ về giá là một quá trình lịch sử mấy chục năm mới giải quyết được, không đơn giản muốn đưa vào kiểm soát là kiểm soát. Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Đố ngoại đề nghị phải nghiên cứu rất kỹ để quyết định vấn đề này.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu rõ, qua nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận rất kỹ lưỡng và thấy rằng hiện nay vấn đề cấp bách đặt ra là bộ sách lớp 1 đã in ấn, đã chọn và thực tế có nhiều gia đình đã bắt đầu mua và mức độ ảnh hưởng đối với bộ sách lớp 1 thì không lớn lắm.

Thứ hai, đất nước đã đi một chặng đường rất dài, từ bao cấp chuyển sang kinh tế thị trường, từ Nhà nước chuyển sang xã hội hóa, nếu lại quay trở lại với những quy định chưa phù hợp với kinh tế thị trường thì cần được đánh giá một cách kỹ lưỡng.

Mặt khác, sách giáo khoa không phải là mặt hàng mà Nhà nước định giá theo quy định của Luật Giá. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ đánh giá lại, rà soát lại để có cái nhìn căn cơ, tổng thể, hoàn chỉnh lại hồ sơ. Trên cơ sở đó, nếu thấy rằng vấn đề này là cần thiết, cấp bách thì phải đánh giá và báo cáo với Quốc hội ban hành Nghị quyết hoặc phải sửa lại Luật Giá.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển kết luận nội dung thảo luận

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh đây là vấn đề cần hết sức thận trọng, trong khi lại chưa có đánh giá tác động. Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trả lại hồ sơ để cho Chính phủ nghiên cứu kỹ hơn./.

Bảo Yến - Bùi Hùng