Vai trò đội ngũ giảng viên tại các trung tâm chính trị cấp huyện

Với Lai Châu, được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, những năm qua, các trung tâm chính trị (TTCT) cấp huyện ở tỉnh Lai Châu đã thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục lý luận chính trị, nâng cao nhận thức chính trị, tư tưởng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ trong hệ thống chính trị cấp huyện và cơ sở. Đặc biệt, đội ngũ giảng viên (ĐNGV) trung tâm chính trị cấp huyện là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng hoạt động của các trung tâm chính trị cấp huyện ở tỉnh Lai Châu cơ bản đáp ứng yêu cầu của công tác đào tạo, bồi dưỡng (ĐTBD) lý luận chính trị. Tuy nhiên, việc xây dựng đội ngũ giảng viên trung tâm chính trị cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu vẫn còn bộc lộ những khó khăn, bất cập, những vấn đề đặt ra cần có những giải pháp căn cơ, đồng bộ để xây dựng đội ngũ giảng viên “vừa hồng vừa chuyên” góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị tại trung tâm chính trị cấp huyện trong thời gian tới.

Thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên của TTCT cấp huyện ở tỉnh Lai Châu hiện nay

Kết quả đạt được: Xây dựng số lượng và cơ cấu giảng viên: Hiện nay, tỉnh Lai Châu có 08 Trung tâm chính trị, tổng số cán bộ, giảng viên chuyên trách của các trung tâm là 25 biên chế, trong đó có: 08 giám đốc; 08 phó giám đốc, 15 giảng viên chuyên trách; Theo quy định tại Điều 3, Quy định số 208-QĐ/TW ngày 08/11/2019 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy trung tâm chính trị cấp huyện, Trung tâm chính trị cấp huyện được thực hiện chế độ giảng viên kiêm nhiệm để phục vụ công tác giảng dạy, đến nay trong toàn tỉnh có 101 giảng viên kiêm nhiệm.

Cơ cấu tuổi của đội ngũ giảng viên 08 TTCT cấp huyện, số có tuổi đời trung bình từ 40 đến dưới 50 chiếm tỷ lệ cao nhất. Đây là yếu tố hết sức thuận lợi trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của các trung tâm và phản ánh phù hợp với thực tiễn khi mà lực lượng giảng viên của trung tâm cơ bản là các đồng chí cán bộ, lãnh đạo, quản lý của các phòng, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội cấp huyện.

Xét theo cơ cấu giới tính và thành phần dân tộc thì hiện nay nam giới đông hơn nữ giới, tuy nhiên mức độ chênh lệch giữa giảng viên nam và giảng viên nữ là không lớn. Trên địa bàn tỉnh Lai Châu hiện nay có 20 dân tộc khác nhau cùng chung sống, dó đó xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, nên đội ngũ giảng viên các TTCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu cũng có giảng viên là người dân tộc thiểu số tại chỗ đa dạng và chiếm tỷ lệ trung bình khoảng 30%. Cơ cấu giới tính và thành phần dân tộc của 08 TTCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu đều có ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của các trung tâm.

Xây dựng ĐNGV về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống: Đội ngũ giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm của TTCT cơ bản đáp ứng các tiêu chuẩn theo chức danh về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt được chuẩn hóa theo quy định. Đội ngũ giảng viên và giảng viên kiêm nhiệm của các TTCT cấp huyện đều là những người đang ở đội tuổi chín chắn và trưởng thành về cả tuổi đời và thâm niên công tác, 100% đồng chí đều là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Giảng viên đều là những đồng chí được giác ngộ lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, được trang bị thế giới quan duy vật biện chứng, nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa; đáp ứng được yêu cầu giảng dạy lý luận chính trị trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Các đồng chí giảng viên luôn nêu cao tinh thần tự giác trong rèn luyện và tu dưỡng bản thân; luôn có ý thức xây dựng tác phong nhà giáo và nhất là sự đánh giá cao của học viên về sự nhiệt tình với tinh thần trách nhiệm cao của giảng viên trong giảng dạy, phản ánh sự tận tâm, nhiệt tình và trách nhiệm với công việc được giao. Các đồng chí giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm tại TTCT cấp huyện đều là những đồng chí có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, có đạo đức, lối sống giản dị trong sáng, khiêm tốn chân thành, tận tụy với công tác và có tín nhiệm cao đối với học viên. Đây là cơ sở vững chắc để 08 TTCT cấp huyện và thành phố hoàn thành tốt nhiệm vụ giảng dạy và đào tạo, bồi dưỡng trong những năm qua.

Xây dựng đội ngũ giảng viên của TTCT cấp huyện về trình độ, năng lực: Về trình độ lý luận chính trị: Hiện nay trình độ LLCT và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của giảng viên các TTCT cấp huyện có xu hướng ngày càng được nâng cao, số người có trình độ đại học, sau đại học tăng liên tục qua các năm, từng bước đáp ứng yêu cầu trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các Trung tâm. Hầu hết các đồng chí giảng viên chuyên trách và giảng viên kiêm nhiệm đều đã tốt nghiệp chương trình trung cấp và cao cấp LLCT: Cử nhân 02 đồng chí, Cao cấp 105 đồng chí, Trung cấp 09 đồng chí. Với kiến thức LLCT được trang bị, đội ngũ giảng viên của các TTCT cấp huyện là những người có thể giải thích cho học viên một cách cơ bản những vấn đề lý luận gắn với thực tiễn địa phương, cơ sở trên mọi mặt của đời sống xã hội. Đồng thời, đây cũng là đội ngũ có thể hướng dẫn học viên tiếp cận với cách tư duy mới, nội dung về LLCT và cách thức vận dụng vào thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở cơ sở nơi công tác. Bên cạnh đó, đây cũng là đội ngũ thông qua quá trình giảng dạy của mình góp phần vào xây dựng nhân sinh quan cách mạng cho học viên, chỉ rõ cho học viên về trách nhiệm của người cán bộ, đảng viên ở cơ sở.

Về năng lực: Đội ngũ cán bộ, giảng viên tại các TTCT cấp huyện luôn được các cấp ủy quan tâm, bố trí sắp xếp theo đúng chuyên môn, năng lực công tác, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ; có tinh thần trách nhiệm trong công tác và hoàn thành tốt nhiệm được giao. Trình độ chuyên môn có trình độ Đại học 62 đồng chí; trình độ thạc sỹ 54 đồng chí; Trình độ văn hóa 12/12 đạt 100%; chưa có giảng viên có trình độ tiến sỹ. Có thể nhận thấy với trình độ học vấn như trên đội ngũ giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm cấp huyện là đội ngũ được đào tạo một cách bài bản, có trình độ chuyên môn trên nhiều lĩnh vực, có thể đảm đương tốt trách nhiệm của mình trong công tác ĐT, BD tại các TTCT cấp huyện.

Xây dựng ĐNGV của TTCT cấp huyện về phương pháp, kỹ năng giảng dạy: Các giảng viên TTCT cấp huyện đã có nhiều đổi mới về phương pháp, kỹ năng giảng dạy. Ngoài phương pháp thuyết trình, giảng viên đã áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực như nêu vấn đề, phương pháp đối thoại, thảo luận nhóm, phương pháp kiểm tra, đánh giá, phương pháp thực hành, trắc nghiệm khách quan. Việc sử dụng linh hoạt các phương pháp giảng dạy đã khắc phục được những hạn chế của phương pháp thuyết trình truyền thống, đồng thời vẫn giữ được các ưu điểm của phương pháp này đã kích thích tư duy sáng tạo và phát huy được tính tự giác học tập của học viên, góp phần nâng cao chất lượng bài giảng. Bên cạnh đó, đội ngũ giảng viên TTCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu còn có năng lực thực tiễn, khả năng nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn khá tốt. Đội ngũ giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm các TTCT cấp huyện hầu hết là cán bộ nắm giữ các cương vị chủ chốt của huyện. Đây là đội ngũ cán bộ đã được đào tạo một cách cơ bản về chuyên môn, nghiệp vụ lý luận chính trị, quán triệt sâu sắc các chủ trương, đường lối, chỉ thị, nghị quyết của đảng qua mỗi thời kỳ. Thực tế cho thấy, trong quá trình thực hiện nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý điều hành đội ngũ lãnh đạo cấp huyện đã vận dụng một cách linh hoạt lý luận vào thực tiễn, giải quyết có hiệu quả những tình huống nảy sinh trong thực tế, góp phần hoàn thành tốt các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Nguyên nhân của kết quả đạt được: Những kết quả đạt được trên đây là nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đã xây dựng và thực hiện nhiều chủ trương, chính sách nhằm xây dựng đội ngũ giảng viên, đội ngũ nhà giáo nói chung, trong đó có giảng viên của TTCT cấp huyện; Huyện ủy, chính quyền huyện, lãnh đạo các TTCT đã quan tâm đến việc tuyển dụng, ĐT, BD giảng viên; đầu tư bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc, tạo môi trường làm việc thoải mái, thúc đẩy năng lực nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn của giảng viên; thực hiện tốt các chế độ đãi ngộ, phúc lợi; đội ngũ giảng viên của các TTCT cấp huyện có ý thức rèn luyện, phấn đấu nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có trách nhiệm trong quá trình giảng dạy.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng đội ngũ giảng viên trung tâm chính trị cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu vẫn còn những hạn chế:

Thứ nhất, nội dung xây dựng đội ngũ giảng viên TTCT cấp huyện ở tỉnh Lai Châu theo Quy định 208-QĐ/TW, ngày 08/11/2019 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XII), biên chế của Trung tâm Chính trị cấp huyện từ 4-6 người. Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lai Châu có Quyết định số 1104-QĐ/TU ngày 26/4/2024 về danh mục vị trí việc làm viên chức Trường Chính trị tỉnh; Trung tâm Chính trị cấp huyện, thành phố. Theo đó, Trung tâm Chính trị cấp huyện có 7 vị trí gồm: Nhóm lãnh đạo, quản lý 02 vị trí, nhóm nghiệp vụ chuyên ngành 01 vị trí, nhóm nghiệp vụ chuyên môn dùng chung 04 vị trí. Thực tế tại một số Trung tâm Chính trị cấp huyện vẫn hoạt động thiếu biên chế. Trung tâm Chính trị các huyện Mường Tè, Sìn Hồ, Nậm Nhùn,..còn thiếu giảng viên chuyên trách, do vậy cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng ở các trung tâm chính trị. Việc trưởng ban tuyên giáo cấp ủy cấp huyện là giám đốc trung tâm chính trị cấp huyện theo chế độ kiêm nhiệm vừa có những thuận lợi nhưng đồng thời cũng tạo ra không ít khó khăn trở ngại trong quá trình giải quyết công việc của Trung tâm.

Thứ hai, về trình độ, năng lực: Đội ngũ giảng viên và giảng viên kiêm nhiệm đều có trình độ chuyên Đại học trở lên, song nhiều chuyên ngành đào tạo chưa phù hợp với công tác giảng dạy LLCT, chưa có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm; một số giảng viên chưa được trang bị đầy đủ các chứng chỉ bồi dưỡng phụ trợ theo quy định hiện hành; kiến thức ngoại ngữ, tin học ít khi được sử dụng nên mai một dần, khó khăn trong soạn giáo án điện tử, ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy.

Thứ ba, về việc vận dụng các kỹ năng giảng dạy tích cực: Việc vận dụng các kỹ năng, phương pháp giảng dạy tích cực chưa đạt được kết quả như mong đợi, việc giao lưu, chia sẻ với học viên trong giờ giảng còn ít; trình độ về phương pháp giảng dạy của giảng viên còn hạn chế, quá trình cập nhật kiến thức, kỹ năng phương pháp giảng dạy còn ít; một số TTCT cấp huyện chưa quan tâm đúng mức tới việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực cho đội ngũ giảng viên; các tài liệu về áp dụng phương pháp dạy học tích cực còn ít; năng lực thực tiễn của một số ít giảng viên chưa đáp ứng được yêu cầu trong giảng dạy.

Thứ tư, về phương thức: Thông qua việc thực hiện công tác tuyển dụng giảng viên và kiện toàn đội ngũ theo chuẩn vị trí việc làm các trung tâm chính trị còn hạn chế. Các trung tâm và đội ngũ giảng viên của các trung tâm mới chỉ quan tâm đến ĐT, BD nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ LLCT, chưa quan tâm nhiều đến bồi dưỡng về năng lực, kỹ năng lãnh đạo, quản lý, kỹ năng nghề nghiệp, ngoại ngữ, tiếng dân tộc thiểu số hay trình độ tin học.

Một số ít giảng viên và giảng viên kiêm nhiệm vẫn có những biểu hiện chưa thực sự nêu cao tinh thần tự giác trong rèn luyện và tu dưỡng bản thân, nêu cao tinh thần trách nhiệm trong công việc, thực hiện chuẩn mực đạo đức nhà giáo.

Chế độ, chính sách đãi ngộ cho đội ngũ giảng viên TTCT cấp huyện ở tỉnh Lai Châu hiện nay còn nhiều khó khăn, nhất là chế độ khen thưởng, hỗ trợ còn thấp. Chế độ ưu đãi đối với giảng viên đi ĐT, BD còn bất cập, chưa thực sự khuyến khích, động viên được giảng tích cực tham gia học tập nâng cao trình độ, chuyên môn, ngân sách dành cho học tập, nghiên cứu thực tiễn của đội ngũ giảng viên chưa đáp ứng được yêu cầu học tập LLCT trong tình hình mới.

Hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát tại các trung tâm vẫn còn bộ lộ một số hạn chế như: Chưa thực sự kiểm tra thường xuyên công tác quản lý học viên; kiểm tra thi, chấm thi. Hoạt động của công tác thanh tra giáo dục, đào tạo chưa đi vào chiều sâu. Hình thức thanh tra, kiểm tra cơ bản tiến hành theo kế hoạch, tỷ lệ kiểm tra đột xuất đối với giảng viên còn ít. Nội dung thanh tra cơ bản là kiểm tra hồ sơ, chủ yếu kết hợp, lồng ghép với nhiệm chuyên môn của giảng viên.

Nguyên nhân của hạn chế: Một là, một số giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm của TTCT cấp huyện được đào tạo chủ yếu là công tác chuyên môn chưa được ĐT, BD nghiệp vụ sư phạm; đa số giảng viên tại các TTCT cấp huyện bận công việc chuyên môn, ít đầu tư cho công việc kiêm nhiệm. Cách thức giảng dạy còn nặng về lý thuyết, độc thoại; phương pháp; kỹ năng sử dụng các công nghệ, phương tiện dạy học hiện đại; phương pháp, kỹ năng dạy học tích cực của một số giảng viên còn hạn chế, trong giảng dạy còn nặng về lý luận, chưa chú ý đến việc kết hợp giữa lý luận với thực tiễn, ít chia sẻ kinh nghiệm về thực tế công tác; cấp ủy, chính quyền của một số huyện chưa thật sự quan tâm về công tác ĐT, BD cho đội ngũ giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm của TTCT cấp huyện; một số giảng viên kinh nghiệm thực tiễn, giảng dạy của một số giảng viên chưa nhiều.

Hai là, sự quan tâm của huyện ủy, thành ủy và chính quyền địa phương đối với công tác xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên của TTCT cấp huyện chưa đồng bộ, nhất là việc cử giảng viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ LLCT.

Ba là, cơ chế, chính sách tạo động lực cho giảng viên TTCT cấp huyện chưa được hoàn thiện, chưa đủ mạnh, thiếu tính đồng bộ.

Bốn là, nguồn tài chính dành cho công tác xây dựng đội ngũ giảng viên còn phụ thuộc khá lớn vào nguồn ngân sách nhà nước. Việc đầu tư cho phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên chỉ một phần nhỏ, chưa tương xứng với yêu cầu mới trong bối cảnh đổi mới giáo dục LLCT hiện nay.

Năm là, một nguyên nhân cơ bản nữa, đó là sự hạn chế về năng lực chuyên môn, sự chưa tự giác, chuyên cần trong phấn đấu rèn luyện, tự ĐT, BD nâng cao năng lực, trách nhiệm trong giảng dạy để theo kịp yêu cầu của công tác đào tạo LLCT trong giai đoạn mới của một số giảng viên, đó còn là tồn tại sự nể nang trong quá trình đánh giá chất lượng giảng dạy của giảng viên của cán bộ lãnh đạo, quản lý đơn vị.

Những vấn đề đặt ra trong việc xây dựng đội ngũ giảng viên góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị tại trung tâm chính trị cấp huyện trong giai đoạn hiện nay

Từ thực trạng nêu trên, việc xây dựng động ngũ giảng viên tại trung tâm chính trị cấp huyện tỉnh Lai Châu đặt ra những vấn đề quan trọng, chủ yếu cần giải quyết như sau:

Một là, quy định của Trung ương về hướng dẫn xếp ngạch giảng viên đối với viên chức tuyển dụng vào Trung tâm chính trị cấp huyện còn bất cập, mâu thuẫn dẫn đến các huyện không tuyển dụng, bố trí được giảng viên, cụ thể là: Quy định số 208-QĐ/TW, ngày 08/11/2019 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Trung tâm Chính trị huyện và Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW, ngày 19/5/2021 của Ban Tổ chức Trung ương quy định tiêu chuẩn giảng viên chuyên trách có bằng tốt nghiệp đại học trở lên (Có chuyên ngành đào tạo phù hợp với vị trí việc làm hoặc chuyên môn đảm nhiệm) nhưng tại thông tư số 40/2020/TT-BGDĐT, ngày 26/10/2020 quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp, bổ nhiệm và xếp lương đối với viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học công lập, trong đó quy định giảng viên (hạng III), mã số V.07.01.03 yêu cầu tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng: Có bằng Thạc sỹ trở lên phù hợp với vị trí việc làm hoặc chuyên ngành giảng dạy. Vì vậy dẫn đến các huyện không tuyển dụng giảng viên cho Trung tâm do không đáp ứng được tiêu chuẩn của Thông tư 40/2020/TT-BGDĐT.

Hai là, hiện nay, một số quy định về chế độ chính sách đối với cán bộ, giảng viên của các Trung tâm chính trị chưa được quan tâm đúng mức. Trung tâm Chính trị cấp huyện là đơn vị sự nghiệp thuộc các cơ quan Đảng cấp huyện nhưng không được hưởng 25% phụ cấp công vụ và 30% phụ cấp công tác Đảng. Với giảng viên gắn bó lâu năm chỉ được 30% phụ cấp đứng lớp và phụ cấp thâm niên.

Ba là, việc xây dựng đội ngũ giảng viên TTCT cấp huyện đủ về số lượng, mạnh về chất lượng là yêu cầu cấp thiết trong thời gian tới. Những giảng viên đang công tác TTCT cấp huyện có phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức tốt cần được quan tâm bồi dưỡng về mọi mặt. Đặc biệt là về những mặt hạn chế cần được ĐT, BD ngay về LLCT, trình độ chuyên môn, ngoại ngữ,… điều quan trọng nhất là phải phát triển cho đúng và kịp thời những giảng viên thực sự có phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức và có năng lực trí tuệ để bồi dưỡng, đào tạo thành những giảng viên đầu tàu, quản lý trong tương lai.

Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi về năng lực và trình độ của con người phải được nâng lên ở tầm cao mới. Mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có đủ phẩm chất, năng lực của Đảng và Nhà nước đã và đang đặt ra. Để làm được việc này đòi hỏi một sự nỗ lực không ngừng trong công tác ĐT, BD cán bộ của các Học viên chính trị, của trường chính trị và các TTCT cấp huyện. Hoạt động ĐT, BD của các TTCT cấp huyện ở tỉnh Lai Châu trong những năm qua có những bước tiến đáng kể, ĐT, BD nâng cao trình độ lý luận chính trị, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho hàng nghìn cán bộ, đảng viên, nhân dân ở cơ sở. Do yêu cầu công tác cán bộ trong thời kỳ mới và xu hướng phát triển của Trung tâm thời gian tới, cần phải có đội ngũ giảng viên đảm bảo về mặt số lượng, cơ cấu, đáp ứng về mặt chất lượng là hết sức cần thiết và cấp bách. Vì vậy, đầu tư vào nguồn lực con người phải là mục tiêu hàng đầu của các TTCT cấp huyện và việc đầu tư này chỉ phát huy hiệu quả khi thực hiện tốt công tác xây dựng đội ngũ giảng viên các TTCT cấp huyện trên địa bàn tỉnh Lai Châu hiện nay.

B.T