Vai trò tổ hòa giải cơ sở

ĐBP - Những mâu thuẫn trong hôn nhân hay bất đồng trong sinh hoạt cộng đồng nếu không được xử lý kịp thời đều rất dễ dẫn đến mất đoàn kết, gây phức tạp tình hình an ninh trật tự. Thực tế tại Điện Biên cho thấy, các tổ hòa giải (THG) đã phát huy vai trò quan trọng, kịp thời can thiệp, tháo gỡ vướng mắc ngay từ đầu, góp phần giữ ổn định xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền cơ sở.

Anh Giàng A. M. và chị Thào T. S. ở bản Bon B, xã Pú Nhung lấy nhau đã được 6 năm. Khoảng đầu năm 2025, anh chị bắt đầu phát sinh mâu thuẫn khi cả 2 quyết định gửi con cho ông bà để về các khu công nghiệp ở miền xuôi làm thuê. Đỉnh điểm vào cuối tháng 6 vừa qua, anh chị bỏ làm về quê đòi ly hôn, vì cả 2 đều cho rằng đối phương không chung thủy.

Thành viên THG bản Bon B, xã Pú Nhung trò chuyện với các cặp vợ chồng trong bản để nắm bắt, ngăn chặn mâu thuẫn phát sinh.

Nắm bắt được sự việc, ông Giàng A Súa, Bí thư Chi bộ cùng các thành viên THG bản đã đến tìm hiểu, phân tích, khuyên can vợ chồng anh M. tháo gỡ mâu thuẫn. Sau khi lắng nghe cả hai chia sẻ, từng thành viên trong THG đã phân tích lý lẽ, phải - trái, nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn. Đồng thời chỉ ra cái được, cái mất khi vội vàng quyết định ly hôn, nhất là những thiệt thòi đối với con trẻ. Sau khi lắng nghe THG khuyên can, động viên, vợ chồng anh M. và chị S. đã thấu hiểu nhau hơn và quyết định tiếp tục cùng nhau vun vén hạnh phúc gia đình.

Ông Súa cho biết: Trung bình mỗi năm THG bản tiếp nhận hơn 10 vụ việc mâu thuẫn trong nhân dân, chủ yếu liên quan đến hôn nhân gia đình và tranh chấp trong lao động sản xuất. Tính riêng từ đầu năm đến nay, tổ tiếp nhận 7 vụ việc, trong đó đã hòa giải thành công 6 vụ việc và chuyển 1 vụ việc phức tạp lên cấp trên giải quyết.

Còn tại xã Na Son, nhiều năm qua THG 1 luôn được xem là điểm sáng. Theo ông Quàng Văn Xôn, Tổ trưởng THG 1 chia sẻ, tổ có 10 thành viên, thành phần chủ yếu là trưởng các hội, đoàn thể và người có uy tín trong bản. Thời gian qua nhờ làm tốt công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật mà ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong bản rất tốt. Gần như chấm dứt hẳn những mâu thuẫn, xích mích nhỏ. Khoảng 3 năm trở lại đây THG của bản không tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải nào của nhân dân trong bản, bà con ổn định làm ăn, đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, văn minh đô thị.

Điện Biên là tỉnh có diện tích tự nhiên rộng lớn, địa hình hiểm trở, chủ yếu là đồng bào các dân tộc thiểu số. Thời gian qua, tỉnh đã nhận được nhiều chính sách ưu đãi đặc biệt của Đảng, Nhà nước để phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống của người dân. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, địa phương vẫn gặp nhiều khó khăn về đời sống vật chất, trình độ dân trí, nhận thức pháp luật của một bộ phận nhân dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa còn hạn chế.

Hiện tượng người dân vi phạm pháp luật, mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư vẫn diễn ra. Trong đó, không ít đơn thư khiếu nại gửi lên các cấp có nội dung liên quan đến tranh chấp đất sản xuất giữa các hộ gia đình. Những vấn đề này nếu không được giải quyết kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng bất hòa, mất đoàn kết, thậm chí xung đột trong nhân dân. Đây cũng là cơ hội cho các thế lực thù địch tìm cách lợi dụng kích động, tạo ra các điểm nóng về an ninh trật tự.

Để chủ động trước tình hình thực tế, chính quyền các cấp trong tỉnh đã xây dựng, triển khai nhiều giải pháp, giải quyết những vướng mắc của nhân dân, đảm bảo an ninh trật tự từ cơ sở. Trong đó, việc củng cố, phát huy hiệu quả vai trò của “Hội đồng hòa giải cấp xã, phường”, trọng tâm là các “THG thôn, bản”, nhằm kịp thời phát hiện, giải quyết và ngăn chặn những mâu thuẫn phát sinh ngay từ cơ sở được xem là giải pháp hữu hiệu.

Thống kê đến nay toàn tỉnh có trên 1.400 THG, với gần 8.000 hòa giải viên. Từ năm 2019 trở lại đây, trung bình mỗi năm các THG tiếp nhận, hòa giải hơn 1.000 vụ việc, trong đó hơn 80% được hòa giải thành công ngay từ cơ sở. Các vụ việc chủ yếu là tranh chấp về đất đai, dân sự, hôn nhân và gia đình, tranh chấp nhỏ trong hoạt động cộng đồng.

Điều đáng chú ý, phần lớn các vụ việc thuộc lĩnh vực dân sự, hôn nhân gia đình, tranh chấp đất đai - những vấn đề sát sườn, dễ phát sinh bất đồng. Nhờ sự am hiểu phong tục tập quán, có uy tín trong cộng đồng, các hòa giải viên đã trở thành “cầu nối” dung hòa lợi ích, đưa người dân từ đối đầu sang đối thoại, từ bất hòa sang đồng thuận.

Không chỉ dừng ở việc hòa giải, nhiều tổ còn chủ động tuyên truyền pháp luật, nâng cao ý thức cho người dân, giúp hạn chế từ xa những mâu thuẫn có thể xảy ra. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, việc phát huy hiệu quả THG cơ sở không chỉ giảm áp lực cho chính quyền, cơ quan tư pháp mà còn tạo dựng niềm tin trong nhân dân, góp phần xây dựng đời sống văn hóa, giữ gìn an ninh trật tự, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.

Bài, ảnh: Hà Linh