Vẫn còn bí ẩn xung quanh vụ rơi F-16 của Ukraine

Máy bay chiến đấu F-16

Ukraine đã mất chiếc máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên do phương Tây cung cấp vào tuần trước nhưng vẫn chưa nêu rõ nguyên nhân chính thức của vụ việc, làm dấy lên suy đoán rằng chiếc chiến đấu cơ có thể đã bị bắn hạ bởi hỏa lực thân thiện từ hệ thống phòng không Patriot do Mỹ sản xuất.

Vụ rơi máy bay đã khiến một trong những phi công giỏi nhất của Ukraine, Aleksey 'Moonfish' Mes thiệt mạng. Mặc dù vụ việc xảy ra từ ngày 26/8 nhưng phải đến ngày 29/8, Kiev mới thừa nhận tổn thất và chỉ tuyên bố rằng vụ việc đang được điều tra.

Nghị sĩ Ukraine Mariana Bezuglaya tuyên bố rằng chiếc F-16 đã bị bắn hạ bởi một trong những tên lửa Patriot do phương Tây tài trợ cho Ukraine. Sau vụ việc, Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky đã cách chức Tư lệnh Không quân nước này mà không đưa ra lời giải thích cụ thể.

Một quan chức phương Tây giấu tên được cho là đã được thông báo về cuộc điều tra sơ bộ hôm 30/8 xác nhận với tờ New York Times rằng có “dấu hiệu” cho thấy máy bay có thể đã bị bắn hạ bởi hỏa lực thân thiện từ một khẩu đội Patriot.

Tuy nhiên, ngày 31/8, “hai quan chức quân sự cấp cao của Mỹ” đã nói với tờ báo này rằng nguyên nhân của vụ rơi F-16 “có lẽ không phải là hỏa lực thân thiện”. Các nguồn tin nói thêm rằng các nhà điều tra Mỹ và Ukraine đang xem xét các khả năng khác, chẳng hạn như lỗi cơ học hoặc lỗi của phi công.

Khi được hỏi ngày 30/8 rằng liệu có “bất kỳ khả năng nào chiếc F-16 này bị bắn hạ bởi hỏa lực thân thiện từ một trong những tên lửa Patriot của Ukraine” hay không, Phó Thư ký Báo chí Lầu Năm Góc Sabrina Singh trả lời rằng “Mỹ không được yêu cầu tham gia vào bất kỳ cuộc điều tra nào về vụ việc này”.

Tờ New York Times cũng trích dẫn các nhà phân tích quân sự Ukraine giấu tên tuyên bố rằng hệ thống phòng không của phương Tây và F-16 đã được thử nghiệm cùng nhau trong “điều kiện phức tạp” như vậy, nhưng lưu ý rằng “còn quá sớm để suy đoán”.

Ngày 26/8, Nga đã tiến hành một “cuộc tấn công có độ chính xác cao” bằng vũ khí và máy bay không người lái tầm xa trên không và trên biển, nhắm vào các cơ sở năng lượng quan trọng đối với tổ hợp công nghiệp quốc phòng của Ukraine, cũng như một số sân bay lưu trữ đạn dược do phương Tây cung cấp.

Các tuyên bố chính thức từ Kiev cho biết phi công Mes đã tử nạn sau khi đã bắn hạ ba tên lửa hành trình của Nga và một máy bay không người lái tấn công. Không quân Ukraine tuyên bố rằng vào thời điểm đó, ngoài Patriot, Kiev cũng triển khai nhiều hệ thống phòng không khác, bao gồm các nhóm di động với tên lửa Stinger và tên lửa Starstreak của Anh.

Vào đầu tháng 8, một số máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ sản xuất đã được chuyển giao cho Ukraine. Mỹ không cam kết cung cấp bất kỳ chiếc F-16 nào của nước này cho Ukraine nhưng đã cho phép các thành viên NATO khác gửi những chiếc F-16 của họ cho Kiev. Một “liên minh” các nước châu Âu đã cam kết sẽ cung cấp cho Kiev hơn 80 chiếc F-16 nhưng cho đến nay mới chỉ có dưới 10 máy bay được chuyển giao.

Washington cũng mong đợi các đồng minh NATO của nước này ở châu Âu chịu trách nhiệm bảo dưỡng những chiếc F-16. Theo tờ Wall Street Journal, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden mới đây đã từ chối đề xuất của Lầu Năm Góc về việc gửi các nhà thầu Mỹ đến Ukraine để bảo dưỡng máy bay do lo ngại họ có thể bị các lực lượng Nga nhắm mục tiêu./.

Minh Thúy