Văn hóa, dân tộc, tôn giáo ở Việt Nam trong bối cảnh phát triển mới

Quang cảnh Hội thảo

Hội thảo nhằm làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về văn hóa, dân tộc và tôn giáo trong bối cảnh Việt Nam đang phát triển, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Các tham luận tập trung đánh giá thực trạng, xu hướng biến đổi và tác động của chính sách phát triển đối với những lĩnh vực này, đồng thời nhận diện các cơ hội và thách thức.

Bên cạnh đó, hội thảo hướng tới mục tiêu chia sẻ kinh nghiệm, kết quả nghiên cứu, đề xuất giải pháp chính sách nhằm phát huy vai trò của văn hóa, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Qua đó, góp phần xây dựng xã hội Việt Nam phát triển bền vững, đồng thời tôn vinh những giá trị lịch sử, văn hóa – xã hội và thành tựu của dân tộc Việt Nam trong suốt 80 năm qua.

Hội thảo xoay quanh bốn tiểu ban chuyên đề lớn.

Tiểu ban 1 – Văn hóa. Các tham luận tập trung phân tích đặc trưng văn hóa, giao lưu và biến đổi văn hóa trong xu thế phát triển đất nước. Một số chủ đề tiêu biểu: Tác động về giới của việc tái phát triển khu vực ven hồ Trúc Bạch theo mô hình thành phố sáng tạo; Ảo dị thị giác khuôn mặt đá cổ suối Cỏ (Hòa Bình) và cơ sở kinh tế – nghi lễ của di sản; Đi tìm lai lịch các vị thần của làng xã sau Đổi mới – trường hợp làng Kim Lũy (Diễn Châu, Nghệ An); Phát huy giá trị di sản tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ trong phát triển du lịch.

Tiểu ban 2 – Dân tộc: Tập trung nghiên cứu quan hệ tộc người, chính sách và thực tiễn thực hiện chính sách dân tộc trong bối cảnh hội nhập. Các nội dung nổi bật: Thể chế hóa tri thức bản địa trong phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số; Chuyển từ chính sách “cấp phát và hỗ trợ” sang “đồng hành và kiến tạo”; Biến đổi văn hóa của các tộc người tại chỗ ở Tây Nguyên.

Tiểu ban 3 – Tôn giáo: Thảo luận về biến đổi trong đời sống tôn giáo hiện nay và xu hướng nhập thế của tôn giáo trong xã hội đương đại. Một số tham luận đáng chú ý: Sự chuyển biến nhận thức và ứng xử của Đảng, Nhà nước Việt Nam về tôn giáo trong thời kỳ Đổi mới; Đánh giá những trở ngại trong phát huy nguồn lực tôn giáo khi tôn giáo được coi là nguồn lực văn hóa – xã hội; Biến đổi niềm tin và thực hành tôn giáo của Phật giáo Hòa Hảo.

Tiểu ban 4 – Các vấn đề đương đại: Khai thác những chủ đề hiện đại, đa ngành. Một số nội dung: Nhạc Đỏ, đoàn văn công và Jazz trong thời đại mới của Việt Nam; “Đi chợ” trong đời sống xã hội Việt Nam: Sự chuyển đổi không gian kinh tế – xã hội trong bối cảnh đương đại; Tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với đời sống tôn giáo ở Việt Nam; Thực hành tín ngưỡng của cư dân đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) trong củng cố an ninh tinh thần; Đánh giá hiệu quả phát triển ở một số tộc người vùng biên giới.

Hội thảo quy tụ nhiều chuyên gia, học giả từ các đơn vị uy tín như Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Đại học Quốc gia Hà Nội, các cơ sở nghiên cứu và đào tạo trong nước; cùng các học giả quốc tế như GS. Christina Schwenkel (Trường Đại học California, Riverside), PGS.TS. Stan B.H. Tan-Tangbau (Học viện Nghệ thuật Nanyang, Singapore)…

Hội thảo tiếp nhận nhiều tham luận toàn văn từ các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, giảng viên và nghiên cứu sinh. Các bài viết đạt yêu cầu sẽ được tuyển chọn để in trong kỷ yếu có chỉ số ISBN, dự kiến xuất bản tháng 6/2026.

Vương Quốc Hoa