Văn hóa xưa kể bằng ngôn ngữ trẻ

Chạm vào di sản bằng công nghệ

“Cảm hứng sáng tạo là điều được tạo ra hay được nhận ra?” - câu hỏi khởi nguồn ấy đã dẫn nhóm bạn trẻ sáng lập nên dự án “Creative Wall - Tường số kể chuyện Việt”, khởi động từ năm 2023. Họ không chọn bắt đầu bằng những khẩu hiệu lớn, mà từ những điều nhỏ bé: một ký ức, một họa tiết dân gian hay một mảng tường phủ màu thời gian. Hai năm đầu là quãng thời gian “thử và sai” để tìm cách kể chuyện Việt giữa thế giới phẳng.

Triển lãm “Trên tường xưa, dưới mắt trẻ” diễn ra tại TPHCM đánh dấu sự ra mắt chính thức của dự án “Creative Wall - Tường số kể chuyện Việt” sau hai năm hoạt động trực tuyến

“Văn hóa vốn không đứng yên. Mỗi người khi chạm vào di sản đều thấy một phần của mình trong đó. Khi người trẻ tham gia kể lại những câu chuyện văn hóa truyền thống, di sản được sống lại theo cách khác - gần hơn, chạm hơn”, Hoàng Hải Ninh, quản lý dự án chia sẻ.

“Tường số kể chuyện Việt” được hình dung như một bức tường số, nơi câu chuyện Việt được tái hiện bằng hình ảnh, hoa văn, ký ức và công nghệ. “Tường” là mặt phẳng của ký ức, “Số” là thế giới của biến số, nơi cùng một câu chuyện có thể mang nhiều hình thức khác nhau. Kết hợp công nghệ trình chiếu, mạng xã hội và không gian trưng bày thực tế, dự án tạo nên trải nghiệm văn hóa tương tác đa chiều - nơi người xem không chỉ nhìn, mà còn tham gia, chạm và kể lại.

Hiện nay, “Tường số kể chuyện Việt” hoạt động qua ba không gian chính: trưng bày nghệ thuật, màn hình trình chiếu tương tác và không gian trực tuyến trên các nền tảng như: Facebook, Instagram, Threads. Ở đó, người trẻ có thể cùng sáng tạo, học hỏi và lan tỏa giá trị văn hóa thông qua workshop, talkshow, hoạt động thủ công và những cuộc trò chuyện nghệ thuật gần gũi, cởi mở. “Chúng tôi tạo cơ hội để mọi người tự mình chạm và kể lại những câu chuyện về văn hóa. Với chúng tôi, văn hóa Việt chỉ thật sự sống khi được nhiều người kể lại bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, cả ngôn ngữ công nghệ lẫn ngôn ngữ cảm xúc”, Hải Ninh bày tỏ.

Giữa những khái niệm như tiếp biến văn hóa hay chiếm dụng văn hóa, “Tường số kể chuyện Việt” chọn cách đứng giữa hai thái cực - giữ cái cốt lõi nhưng mở rộng hình thức. Chính vì thế, trong mỗi hoạt động, yếu tố giáo dục văn hóa luôn được đặt lên hàng đầu. Các bạn trẻ trong dự án không muốn biến di sản thành hiện vật trưng bày, mà muốn biến nó thành “trải nghiệm sống” - có thể sờ, thấy, cảm nhận và cùng tạo ra.

Giữ hồn xưa bằng tinh thần trẻ

Từ một dự án phi lợi nhuận, “Tường số kể chuyện Việt” dần được cộng đồng nghệ thuật đón nhận. Nhiều họa sĩ trẻ cũng tham gia dự án trong giai đoạn đầu như: Phạm Rồng, Lê Trọng Hoàng... đã góp phần kể lại những câu chuyện sáng tạo, mang đến góc nhìn mới mẻ và gần gũi cho hành trình kể chuyện Việt.

Triển lãm Trên tường xưa, dưới mắt trẻ (diễn ra vào tháng 10 , tại Con Space, khu căn hộ Millennium, số 132, đường Bến Vân Đồn, phường Khánh Hội, TPHCM) là cột mốc đầu tiên, nơi dự án bước ra đời sống thật. Hơn 40 tác phẩm minh họa của các họa sĩ trẻ trên khắp cả nước cùng hội tụ, tạo nên một không gian đối thoại giữa truyền thống và hiện đại. Những họa tiết dân gian, hình ảnh ký ức, biểu tượng quen thuộc của văn hóa Việt được tái hiện bằng nét vẽ đương đại, kỹ thuật số và cả cảm xúc rất gen Z - táo bạo, tươi sáng, nhưng vẫn đầy tôn kính với quá khứ. Sự kiện thu hút đông đảo khách tham dự đến từ nhiều quốc gia, ngành nghề và độ tuổi khác nhau, đồng thời còn gây quỹ để ủng hộ đồng bào chịu ảnh hưởng bão lũ.

Nhìn lại hành trình của “Tường số kể chuyện Việt”, dễ thấy sự gặp gỡ thú vị giữa truyền thống và công nghệ, giữa di sản và tương lai. Ở đó, mỗi bức tường không chỉ là nơi lưu giữ hình ảnh, mà còn là “giao diện” để ký ức và hiện tại kết nối. Và mỗi người trẻ, khi dừng lại trước bức tường ấy, đều trở thành một người kể chuyện Việt theo cách riêng của mình. “Mỗi trải nghiệm là một cách kể. Mỗi người chạm là một người kể tiếp. Khi chúng ta cùng nhau kể, câu chuyện Việt sẽ không bao giờ dừng lại", thông điệp ấy có lẽ chính là điều đẹp nhất mà dự án gửi gắm.

Từ một ý tưởng nhỏ, “Tường số kể chuyện Việt” đang dần trở thành một phong trào kể chuyện văn hóa bằng công nghệ, mở ra cách tiếp cận mới cho di sản trong thời đại số. Trong đó, người trẻ không chỉ là khán giả, mà là người sáng tạo, người đối thoại và người kế thừa. Và khi người trẻ chọn kể chuyện Việt, văn hóa không chỉ được bảo tồn - mà được sống lại, rực rỡ, và tiếp tục lan tỏa.

THIÊN THANH