Vận tải biển và khí hậu: Thế giới hướng tới thỏa thuận lịch sử tại London

Nếu được thông qua, đây sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử có một loại "thuế khí thải toàn cầu", đánh vào lượng khí nhà kính phát sinh từ hoạt động vận tải biển. Hiện tại, phần lớn tàu thuyền vẫn sử dụng dầu nhiên liệu nặng, một trong những nguồn phát thải carbon dioxide lớn nhất nhưng ít bị điều chỉnh nhất.

Các quy định, gọi là "Khung phát thải ròng bằng 0" sẽ thiết lập tiêu chuẩn nhiên liệu hàng hải theo hướng giảm dần lượng khí thải cho phép và đưa ra hệ thống định giá khí thải. Các tàu vượt mức phát thải cơ bản sẽ phải trả 380 USD cho mỗi tấn CO₂, trong khi mức phạt cho việc không đạt mục tiêu phát thải trực tiếp là 100 USD/tấn. Tổng doanh thu từ phí có thể đạt 11-13 tỷ USD mỗi năm và sẽ được đầu tư vào nhiên liệu xanh, công nghệ sạch và hỗ trợ các nước đang phát triển.

Trụ sở Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) ở London, Anh.

Bà Delaine McCullough, Giám đốc Chính sách Phát thải Vận tải Biển thuộc tổ chức Ocean Conservancy nhận định: "Đây là một bước tiến lớn cho khí hậu, cho sức khỏe cộng đồng và cho hệ sinh thái đại dương. Thỏa thuận này cho thấy hành động khí hậu mang tính ràng buộc pháp lý là hoàn toàn khả thi. Các quốc gia có thể làm việc cùng nhau và đạt được một thỏa thuận thực sự nhằm giải quyết một trong những vấn đề và thách thức lớn nhất mà thế giới đang đối mặt".

Ngành vận tải biển hiện chiếm khoảng 3% tổng lượng phát thải toàn cầu, tương đương với một quốc gia đứng thứ 6 hoặc 7 thế giới về khí thải. Tuy nhiên, do hoạt động trên biển quốc tế, ngành này từ lâu đã tránh được các quy định nghiêm ngặt về khí hậu.

Theo Tổng thư ký Tổ chức Hàng hải quốc tế Arsenio Dominguez, việc thiếu vắng khung pháp lý toàn cầu đang làm tăng chi phí chuyển đổi xanh trong dài hạn. Ông kêu gọi hành động khẩn cấp vì vòng đời trung bình của tàu biển kéo dài tới 25 năm, đồng nghĩa với việc các khoản đầu tư xanh phải được thực hiện ngay từ bây giờ.

Tuy nhiên, không phải quốc gia nào cũng đồng thuận. Một số nước, trong đó có Mỹ, Nga và Saudi Arabia đã bày tỏ lo ngại về khung quy định này. Trong khi đó, các tổ chức môi trường cảnh báo nguy cơ lạm dụng nhiên liệu sinh học sản xuất từ cây lương thực, có thể đẩy giá thực phẩm tăng cao và gây phá rừng. Theo dự báo của tổ chức Transport & Environment, nếu không có biện pháp khuyến khích đủ mạnh, dầu nặng và nhiên liệu sinh học sẽ vẫn chiếm ưu thế đến những năm 2040.

Cuộc họp tại London sẽ kéo dài đến hết tuần này. Nếu được thông qua, các quy định sẽ có hiệu lực từ năm 2027 và bắt đầu áp dụng với các tàu lớn từ năm 2028 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong nỗ lực khử carbon toàn cầu của ngành vận tải biển.

Thu Hoài/VOV1 (biên dịch)