Vàng vượt euro, trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai toàn cầu

Tính đến thời điểm hiện tại, vàng chiếm tỷ trọng 19% trong tổng dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương, tăng mạnh so với mức 16,5% của năm 2023.

Trong khi đó, đồng đô la Mỹ tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu với tỷ trọng 47%, còn đồng euro tụt xuống vị trí thứ ba với tỷ trọng 16%.

ECB nhận định: “Các ngân hàng trung ương tiếp tục tích lũy vàng với tốc độ kỷ lục”. Báo cáo cũng cho biết, năm 2024 đánh dấu năm thứ ba liên tiếp lượng mua ròng vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu vượt mốc 1.000 tấn, tương đương khoảng 20% sản lượng khai thác vàng hàng năm trên thế giới và cao gấp đôi mức trung bình của thập niên 2010.

Tổng lượng vàng do các ngân hàng trung ương nắm giữ hiện đạt khoảng 36.000 tấn, tiến sát mức kỷ lục lịch sử 38.000 tấn từng được ghi nhận vào giữa thập niên 1960. Theo dữ liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), các quốc gia dẫn đầu trong hoạt động mua vàng thời gian qua bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ba Lan.

Giá vàng tăng mạnh là yếu tố quan trọng góp phần nâng tỷ trọng của vàng trong danh mục dự trữ. Trong năm 2024, giá vàng đã tăng 30%, và tiếp tục tăng thêm 27% từ đầu năm đến nay, lập đỉnh kỷ lục 3.500 USD/ounce vào tháng 4. ECB nhấn mạnh: “Lượng dự trữ lớn cùng với giá vàng tăng cao đã đưa vàng trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai thế giới, chỉ sau USD”.

Dù không sinh lãi và đi kèm chi phí lưu trữ, vàng vẫn được xem là tài sản an toàn tối ưu trong bối cảnh bất ổn, nhờ tính thanh khoản cao và không chịu rủi ro đối tác hay các biện pháp trừng phạt tài chính.

Xu hướng tăng tích trữ vàng phản ánh nỗ lực của nhiều ngân hàng trung ương trong việc đa dạng hóa danh mục dự trữ, giảm sự phụ thuộc vào đồng USD.

Động thái này đặc biệt rõ rệt tại các nền kinh tế đang phát triển, trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang và lo ngại về mức nợ công cao của Mỹ. Sau khi Nga bị hạn chế tiếp cận hệ thống tài chính toàn cầu do xung đột tại Ukraine, làn sóng “phi đôla hóa” ngày càng được thúc đẩy mạnh mẽ.

ECB lưu ý: “Từ năm 1999 đến nay, trong 10 năm mà tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối toàn cầu tăng mạnh nhất, có đến 5 năm liên quan đến các quốc gia bị áp đặt trừng phạt”. Báo cáo còn chỉ ra rằng trong ba năm gần đây, các quốc gia có quan hệ địa chính trị gần gũi với Trung Quốc và Nga đã mua vàng nhiều hơn so với các quốc gia khác.

Một khảo sát với 57 ngân hàng trung ương mua vàng trong năm vừa qua cho thấy, phần lớn trong số này bày tỏ lo ngại về rủi ro trừng phạt và biến động của hệ thống tiền tệ quốc tế, đồng thời mong muốn giảm sự lệ thuộc vào USD, một trong những động lực chính thúc đẩy nhu cầu tăng dự trữ vàng tại các quốc gia đang phát triển.

Mặc dù về nguyên lý, giá vàng có xu hướng giảm khi lợi suất thực của các tài sản khác tăng, nhưng mối tương quan truyền thống này đã bị phá vỡ kể từ năm 2022.

Nguyên nhân là nhà đầu tư toàn cầu hiện chuyển sang vàng chủ yếu để phòng vệ rủi ro địa chính trị, thay vì chỉ để phòng ngừa lạm phát như trước đây.

ECB kết luận: “Trong các thập niên gần đây, nguồn cung vàng thường có xu hướng tăng khi giá ở mức cao. Nếu xu hướng này tiếp tục, nhu cầu dự trữ ngày càng lớn từ các ngân hàng trung ương sẽ là yếu tố thúc đẩy nguồn cung toàn cầu”.

TH