VCCI đề nghị cho doanh nghiệp 'tự quyết' giá bán lẻ xăng dầu

VCCI vừa có văn bản góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 95/2021/NĐ-CP và Nghị định 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu.

Về phương thức điều hành giá, VCCI đề nghị cân nhắc lựa chọn phương án 2 của Bộ Công Thương. Tại dự thảo, Bộ Công Thương đề xuất sửa đổi công thức giá và phương pháp công bố giá cơ sở mặt hàng xăng dầu theo hướng Nhà nước chỉ công bố các yếu tố cấu thành giá gồm giá thế giới (giá Platt’s), các loại thuế thu vào ngân sách Nhà nước, lợi nhuận định mức, mức trích lập, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá, định hướng cho việc tính giá xăng dầu.

Các doanh nghiệp căn cứ các chi phí thực tế (gồm các chi phí kinh doanh, chi phí vận chuyển... ) để tự xác định và công bố giá bán lẻ của doanh nghiệp, thực hiện kê khai giá khi thay đổi giá và báo cáo về Bộ Công Thương, Bộ Tài chính để giám sát (như đối với các mặt hàng bình ổn giá khác theo quy định tại Luật Giá).

Giá xăng dầu đang được đề xuất nhiều phương án điều hành. Ảnh: Thanh Tùng

VCCI ủng hộ phương án này vì có thể có biện pháp khắc phục những nhược điểm. Theo VCCI, giá bán do cung cầu quyết định thì sẽ phụ thuộc vào mức độ cạnh tranh của thị trường. Thị trường có mức độ cạnh tranh cao, giá bán sẽ rất sát với chi phí. Ngược lại, nếu thị trường có ít nhà cung cấp hoặc các nhà cung cấp bắt tay với nhau để nâng giá (thỏa thuận hạn chế cạnh tranh) thì giá bán sẽ cao hơn chi phí.

"Để khắc phục tình trạng này, cần thúc đẩy tính cạnh tranh của thị trường bằng nhiều biện pháp, như cho phép mở các cây xăng gần nhau, cho phép các cây xăng nhập hàng từ nhiều nguồn, hạ rào cản gia nhập thị trường xăng dầu và điều tra hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh khi có dấu hiệu", VCCI nêu giải pháp.

Còn với phương án duy trì cơ chế Nhà nước tiếp tục định giá xăng dầu và sửa đổi công thức tính giá để bảo đảm tính đúng, tính đủ, kịp thời các chi phí trong giá cơ sở, VCCI lo ngại về tính hợp lý và khả thi của phương án này.

"Nếu chọn phương án 1 sẽ tiếp tục lặp lại tình trạng bất cập như thời gian qua mà không có cách nào khắc phục được", VCCI cảnh báo.

Về chiết khấu cho đại lý, nhiều doanh nghiệp có ý kiến với VCCI để kiến nghị Chính phủ và Bộ Công Thương là phải quy định mức chiết khấu tối thiểu cho các cửa hàng bán lẻ. Vấn đề này, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án: Phương án 1, không quy định cụ thể mức chiết khấu. Phương án 2, quy định mức chiết khấu tối thiểu trong kinh doanh xăng dầu. Bộ Công Thương lựa chọn phương án 1 với lý do đây là quan hệ dân sự, giành quyền chủ động cho các doanh nghiệp.

VCCI nhận xét, với cách thức này, Nhà nước đang can thiệp vào thị trường một cách nửa vời. Một mặt Nhà nước tôn trọng quan hệ dân sự bằng cách không quy định chiết khấu tối thiểu hay giá bán buôn tối đa và không xử phạt bên bán buôn khi dừng bán hàng. Mặt khác, Nhà nước lại can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp bán lẻ bằng cách quy định giá bán lẻ tối đa và xử phạt khi cửa hàng bán lẻ ngừng bán.

Với lý do đó, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng: Trường hợp Nhà nước không can thiệp vào giá, để cung cầu thị trường quyết định thì không quy định mức chiết khấu bán lẻ tối thiểu. Trường hợp Nhà nước tiếp tục can thiệp vào giá bán lẻ, cần đồng thời điều hành chiết khấu tối thiểu (hoặc giá bán buôn tối đa) để bảo đảm đồng bộ cơ chế quản lý.

Đối với việc cho đại lý mua hàng từ nhiều nguồn, VCCI đưa ra nhiều phương án lựa chọn. Đó là cho phép cửa hàng bán lẻ được lựa chọn hình thức kinh doanh, có thể làm đại lý hoặc nhận nhượng quyền cho một thương nhân phân phối, hoặc làm có thể lựa chọn hình thức mua đứt bán đoạn.

Trường hợp cửa hàng bán lẻ làm đại lý hoặc nhận nhượng quyền, chỉ được nhập hàng của một thương nhân phân phối. Thương nhân phân phối sẽ chịu trách nhiệm về chất lượng và giá cả theo quy định.

Trường hợp cửa hàng bán lẻ lựa chọn hình thức mua đứt bán đoạn, cho phép nhập hàng của nhiều đơn vị bán buôn. Lúc này, cửa hàng bán lẻ sẽ chịu trách nhiệm về chất lượng và giá cả của hàng hóa.

Lương Bằng