VCCI lo ngại đề xuất thu thuế ngay khi nhận cổ tức bằng cổ phiếu

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) mới có văn bản góp ý và Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 126/2020 quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế mà Bộ Tài chính đang lấy ý kiến.

Theo dự thảo sửa đổi Nghị định 126 của Bộ Tài chính, cơ quan soạn thảo đề xuất việc khấu trừ, kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân ngay tại thời điểm cổ đông nhận cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng, thay vì chờ đến khi họ thực hiện giao dịch bán cổ phiếu. Việc khấu trừ thuế sẽ do tổ chức phát hành thực hiện và nộp thay cho cá nhân.

Góp ý cho dự thảo này, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cần cân nhắc lại đề xuất, bởi theo đánh giá của tổ chức này, chính sách thuế không chỉ nhằm thu đúng, thu đủ mà còn phải tạo động lực phát triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích đầu tư và nuôi dưỡng nguồn thu ổn định, lâu dài cho ngân sách Nhà nước.

VCCI cho rằng, việc thu thuế ngay khi chia cổ tức bằng cổ phiếu có thể tạo áp lực tài chính cho nhà đầu tư, làm giảm sức hấp dẫn đầu tư dài hạn (Ảnh: Hữu Thắng).

VCCI phân tích, việc chia cổ tức bằng cổ phiếu về bản chất là một điều chỉnh kỹ thuật trong cơ cấu vốn của doanh nghiệp, không tạo ra thu nhập thực tế cho cổ đông tại thời điểm chia. Tổng giá trị tài sản của cổ đông không thay đổi, dù số lượng cổ phiếu tăng lên.

VCCI dẫn ví dụ: một cá nhân nắm giữ 100.000 cổ phiếu có giá 30.000 đồng/cổ phiếu. Khi doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỉ lệ 2:1 (2 cổ phiếu cũ nhận thêm 1 cổ phiếu mới), cá nhân này nhận thêm 50.000 cổ phiếu. Đồng thời, theo quy định pháp luật, giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh còn 20.000 đồng/cổ phiếu. Tổng giá trị tài sản trước và sau khi nhận cổ tức vẫn là 3 tỷ đồng, không phát sinh thu nhập, nhưng cá nhân đó vẫn phải nộp 25 triệu đồng thuế thu nhập cá nhân.

"Như vậy, tại thời điểm trả cổ tức bằng cổ phiếu, cổ đông chưa nhận lợi ích gì từ việc này. Nếu thu thuế ngay thời điểm này, sẽ tạo áp lực tài chính và rủi ro thanh khoản cho nhà đầu tư, bao gồm cả các nhà đầu tư lớn và nhà đầu tư nhỏ lẻ", VCCI góp ý.

VCCI cũng cho rằng, chính sách thuế thu ngay tại thời điểm nhận cổ phiếu thưởng làm suy giảm sức hấp dẫn của phương pháp đầu tư dài hạn khi nhà đầu tư phải đóng thuế trước cả khi thực sự nhận được lợi nhuận.

Từ góc độ doanh nghiệp, VCCI chỉ rõ lợi nhuận sau thuế có thể được xử lý theo 3 cách:

Không chia lợi nhuận: doanh nghiệp có thêm nguồn lực đầu tư nhưng cổ đông không được chia sẻ thành quả kinh doanh, ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông;

Chia cổ tức tiền mặt: cổ đông hưởng lợi nhuận từ việc đầu tư nhưng doanh nghiệp giảm quy mô vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền cho sản xuất kinh doanh;

Chia cổ tức bằng cổ phiếu: doanh nghiệp giữ lại được nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh, đồng thời "chia sẻ" lợi nhuận cho cổ đông dưới hình thức tăng sở hữu cổ phiếu.

Cơ quan này cho rằng, đề xuất đánh thuế ngay tại thời điểm chia cổ tức bằng cổ phiếu như Dự thảo sẽ khiến phương án này trở nên kém hấp dẫn, làm mất đi công cụ hiệu quả để doanh nghiệp có nguồn lực tái đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh.

"Nếu cùng phải đóng thuế ngay tại thời điểm nhận, tại sao nhà đầu tư phải ưu tiên chọn cổ phiếu trong khi cổ tức tiền mặt vừa đem lại dòng tiền ngay lập tức, có ngay nguồn đóng thuế và không phải chịu rủi ro tiềm tàng trong tương lai như cổ phiếu?", VCCI góp ý.

Dẫn số liệu từ cơ quan thuế, VCCI cho biết, trong giai đoạn 2016–2024, số thuế thu nhập cá nhân thực thu từ cổ tức bằng chứng khoán đạt khoảng 1.318 tỷ đồng, trong khi nếu thu ngay khi chia thì con số ước tính có thể khoảng 17.420 tỷ đồng.

"Có thể suy đoán rằng phần lớn cổ đông đã chọn nắm giữ cổ phiếu lâu dài. Như vậy, hơn 10.000 tỷ đồng "chưa thu" này đang thực chất nằm trong doanh nghiệp, phục vụ tái đầu tư sản xuất – kinh doanh, tạo ra việc làm, đóng góp gián tiếp vào tăng trưởng GDP và nguồn thuế ổn định, bền vững cho ngân sách trong dài hạn. Nếu buộc thu ngay, dòng vốn này sẽ có thể bị rút ra, làm giảm khả năng tái đầu tư và phát triển của doanh nghiệp", VCCI nêu.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc lại quy định này.

Nguyễn Thu Huyền