Vẻ đẹp cống hiến ở nhà hát múa rối đầu tiên bên biển

Khán giả chờ đợi xem múa rối nước ở Nhà hát À Ơi.

Mùng 6 Tết năm 2024, đội ngũ nghệ sĩ Nhà hát Múa rối Việt Nam đã biểu diễn ở thị trấn Hoàng Hôn với sân khấu lưu động. Hàng nghìn khán giả đều ngỡ ngàng, xúc động trước vẻ đẹp của tinh hoa nghề múa rối nước.

Sân khấu được dàn dựng với nhiều hoạt cảnh tôn vinh múa rối nước.

Một doanh nghiệp đã ngỏ ý đầu tư, đặt nghệ thuật múa rối nước vào khu du lịch hạng sang để du khách thưởng thức nghệ thuật múa rối nước bằng một trải nghiệm hoàn toàn khác với thủy đình hay nhà hát trong đất liền.

Các nghệ sĩ kết hợp biểu diễn nghệ thuật với múa rối nước.

Bấy giờ, các nghệ sĩ đều cảm thấy băn khoăn, thậm chí mơ hồ. Họ đã quá quen với múa rối nước ở không gian quen thuộc, gần như mặc định không thể khác. Nhưng họ cũng muốn chuyển mình, tìm cơ hội để giữ nghề, sống với nghề.

Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam hướng dẫn nghệ sĩ tập luyện.

Thời gian ấy, các nghệ sĩ Nhà hát Múa rối Việt Nam vẫn biểu diễn miệt mài trên sân khấu lưu động. Sự trầm trồ, thích thú của du khách, nhất là du khách nước ngoài, trẻ em... càng tiếp thêm động lực để họ say sưa đến quên ăn, quên ngủ. Doanh nghiệp đã quyết định đầu tư xây dựng sân khấu cố định, nhưng nghệ sĩ không thể biết bao giờ xong.

Điều khiển con rối là cả một nghệ thuật.

Bốn tháng sau, đoàn biểu diễn ngỡ ngàng khi nhận được thông báo: Đổi sân khấu. Tất cả vỡ òa cảm xúc khi chiêm ngưỡng thủy đình hiện lên lung linh bên bờ biển. Công trình đẹp như một đóa sen đang bung nở, thân thuộc như mái đình làng Việt gieo bao thương nhớ giữa đảo xa.

Mỗi vở diễn là một cơ hội rèn nghề.

Cảm giác vừa quen vừa lạ, vừa mừng rỡ vừa rưng rưng hòa quyện. Anh chị em nghệ sĩ nhìn nhau bằng những đôi mắt xúc động với lời tự nhủ sẽ nỗ lực hết mình, đưa tinh hoa nghề múa rối nước vươn xa như khát vọng từ ngàn xưa.

Nghệ sĩ nhân dân Nguyễn Tiến Dũng cùng anh em lăn lộn với nghề.

Nhà hát À Ơi vừa là nơi diễn ra các buổi biểu diễn múa rối nước, vừa trở thành biểu tượng cho tinh thần, khát khao giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa dân tộc, mở ra một hành trình mới trong quá trình thay đổi, hội nhập.

Múa rối nước đề cao tính tập thể, phối hợp nhịp nhàng.

Múa rối nước, một loại hình nghệ thuật dân gian lâu đời của Việt Nam, thể hiện qua từng vở diễn bản sắc, sống động. Thế nhưng, phía sau những màn biểu diễn đầy sắc màu ấy là cả một câu chuyện dài về đời sống, tâm huyết của những con người thức khuya dậy sớm, dầm mình dưới nước suốt ngày để mang đến cho khán giả những tiếng cười, những phút giây xúc động.

Bao năm qua, họ đã say sưa, khóc cười cùng nhân vật.

Từ sân khấu, có thể nhìn ra biển rộng mênh mông. Các nghệ sĩ dầm mình luyện tập, hòa vào từng nhân vật, khóc cười cùng nhân vật. Dường như, có rất nhiều khoảnh khắc, giới hạn giữa thực và ảo, giữa người và rối... đã được xóa nhòa.

Múa rối nước có nhiều đổi mới trong đó kết hợp các hình thức biểu diễn khác nhau.

Từng bóng dáng, thân phận, cử động... được tái hiện trên sân khấu đều bắt nguồn, được chưng cất từ vẻ đẹp đời sống con người. Những lễ hội dân gian vui tươi, nỗi nhọc nhằn lam lũ trong lao động, cho đến những đêm trăng sáng yên bình trên làng quê... Tất cả vẻ đẹp ấy được kể lại bằng ngôn ngữ của rối, vừa huyền bí vừa mộc mạc, vừa gần gũi mà cũng thật lắng sâu.

Vươn ra các thị trường lớn trong nước và quốc tế và khát vọng của nghề múa rối nước.

Múa rối nước không phải là một loại hình nghệ thuật giản đơn. Để thực hiện những màn biểu diễn hoàn hảo, nghệ sĩ phải đứng lâu dưới nước, kiên nhẫn điều khiển nhân vật. Mỗi con rối trong tay người nghệ sĩ như một phần con người họ, hòa hợp từ cử chỉ, động tác, âm thanh, lời thoại. Chính trong từng cử động ấy, họ tìm thấy niềm đam mê, tình yêu với nghệ thuật.

Đặt trong bối cảnh khu du lịch sang trọng, sân khấu múa rối nước vẫn giữ nguyên vẻ mộc mạc.

Nghệ sĩ nhân dân Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Nhà hát Múa rối Việt Nam xúc động chia sẻ về tính tập thể trong múa rối. Một vai chính có khi cần tới ba, bốn người. Múa rối có vai chính, vai phụ nhưng diễn viên chính, diễn viên phụ lại rất khó phân định, đánh giá. Người này hết vai vẫn phải hỗ trợ người khác.

Tạo hình nhân vật đậm chất dân gian.

Môi trường múa rối nước đòi hỏi những người nghệ sĩ phải vượt qua được đời sống bình thường, cả những hờn giận, khúc mắc để không ảnh hưởng tới công việc, để hễ chung sân khấu thì chung nhịp thở cùng nhau.

Sắc mầu tươi vui gợi vẻ đẹp của lễ hội ở đồng bằng bắc bộ.

Trong vai trò giám đốc nhà hát, Nghệ sĩ nhân dân Nguyễn Tiến Dũng vừa gánh vác trọng trách, vừa làm nghề như một nghệ sĩ đúng nghĩa. Ông tranh thủ thời gian cuối tuần để dựng vở. Trước mỗi đợt biểu diễn đều dầm mình dưới nước hướng dẫn, luyện tập cho anh em nghệ sĩ.

Nghệ sĩ ưu tú Vũ Thế Khiển bên một tác phẩm do ông chế tác.

Có tiếp xúc, chuyện trò hàn huyên mới thấu hiểu phần nào những hy sinh thầm lặng của người nghệ sĩ. Nghề nghiệp đòi hỏi họ không chỉ ở tài năng, kỹ thuật mà còn thử thách lòng kiên trì, sức chịu đựng và đam mê không ngừng nghỉ.

Các nghệ sĩ say sưa với nghề đến quên ăn, quên ngủ.

"Sống cùng nước, thở cùng nhân vật, từ đó mới có thể tạo ra sự sống cho vở diễn. Đó là một công việc không dễ dàng, nhưng trước thủy đình uy nghiêm mà nên thơ, thấy khán giả cười, vỗ tay, chúng tôi lại cảm thấy công sức của mình được đền đáp", các nghệ sĩ không nén nổi niềm rưng rưng.

Nhà hát À Ơi có khán đài với 700 ghế như một món quà ý nghĩa dành tặng cho tất cả những ai yêu mến nghệ thuật truyền thống, để chúng ta không bao giờ quên những giá trị vô giá của nền văn hóa Việt. Đó cũng là cơ hội để du khách quốc tế hiểu thêm về đất nước, con người Việt Nam qua ngôn ngữ múa rối nước đậm chất dân gian.

Mai Lữ