Vẻ đẹp văn hóa truyền thống của bộ tộc Muhakaona

Trẻ em Muhakaona mặc trang phục truyền thống. Ảnh: VisitAngola

Hiện có khoảng 7.000 người Muhakaona sống ở khu vực thảo nguyên rừng và đồi đá gần các tỉnh Oncocua, Elola và Moimba. Do khu vực sống hẻo lánh, nên người Muhakaona vẫn còn lưu giữ được bản sắc văn hóa của bộ tộc từ xưa tới nay.

Người Muhakaona nổi tiếng là sôi nổi và thân thiện, yêu âm nhạc và khiêu vũ. Bộ tộc khuyến khích những người trẻ biểu diễn và tự hào về những điệu nhảy truyền thống của bộ tộc.

Người Muhakaona chủ yếu là những người chăn nuôi gia súc, đặc biệt là nuôi dê, do đó, sự giàu có của bộ tộc được tính bằng số lượng gia súc mà mỗi người sở hữu. Bộ tộc Muhakaona trồng các loại cây trồng như ngô và kê; thức ăn chính của người Muhakaona là sữa chua và cháo ngô. Chế độ ăn uống của người Muhakaona còn được bổ sung thêm bột ngô, trứng gà và mật ong.

Người Muhakaona theo chế độ đa thê; một người đàn ông Muhakaona có thể lấy hai vợ cùng một lúc. Bộ tộc cũng tổ chức các cuộc hôn nhân theo sắp đặt. Các cô gái trẻ Muhakaona sẽ kết hôn với những người đàn ông do cha họ lựa chọn. Sau khi kết hôn, chàng trai Muhakaona được coi là đàn ông trưởng thành; còn các cô gái Muhakaona khi sinh con xong mới được coi là phụ nữ trưởng thành. Sính lễ thường thấy trong các lễ cưới của bộ tộc Muhakaona là một con bò hoặc nhiều gia súc hơn nếu gia đình chú rể giàu có và có khả năng cung cấp nhiều sính lễ. Trong các cộng đồng bộ tộc Muhakaona, mỗi gia tộc do một người đàn ông lớn tuổi lãnh đạo. Con trai mang họ cha, khi con gái lấy chồng thì mang họ chồng.

Phụ nữ Muhakaona thường tạo kiểu tóc bằng hỗn hợp phân bò, mỡ và thảo dược ngâm rượu. Các bé gái có hai bím tóc trên trán, các bé trai có một bím tóc phía sau đầu. Các cô gái tuổi dậy thì để tóc dài và tết 4 đến 6 bím tóc. Cả đàn ông và phụ nữ Muhakaona đều sẽ thắt 3 bím tóc nếu trong gia đình có người vừa mất. Phụ nữ Muhakaona thường bôi da hỗn hợp của tro, bơ và đất son để tạo màu đồng đen độc đáo trên cơ thể. Đàn ông Muhakaona đã kết hôn quấn tóc bằng một loại khăn rằn và bảo vệ tóc bằng cách ngủ trên một chiếc gối gỗ, thường được bọc trong một chiếc đệm da.

Các loại vòng được trang trí tinh xảo bằng họa tiết hình học hoặc hình dạng động vật. Phụ nữ và trẻ em gái Muhakaona thích đeo nhiều vòng tay và vòng cổ chân. Theo truyền thống, những chiếc vòng này được làm bằng sừng bò, nhưng ngày nay, ống nhựa màu trắng hoặc xanh thường được sử dụng để thay thế. Muhakaona là một trong số ít bộ tộc tiếp tục đan được những chiếc địu trẻ em bằng da bò và trang trí bằng những hạt màu. Phụ nữ Muhakaona cũng thường làm búp bê bằng gỗ và tóc. Những chiếc vòng cổ và tay của phụ nữ Muhakaona còn mang ý nghĩa trong cuộc sống của họ, mỗi chiếc vòng có độ dài tương ứng với các giai đoạn trong cuộc đời của người phụ nữ. Phụ nữ Muhakaona đã có gia đình thường đội những chiếc mũ được gọi là “kapapo”. “Kapapo” giống như một loại tóc giả, làm bằng da và được trang trí bằng những hạt cườm màu và những miếng kim loại nhỏ.

Các công trình kiến trúc của người Muhakaona tương tự như kiến trúc của một số bộ tộc xung quanh. Các ngôi nhà gỗ hình chữ nhật, mái tranh, trong đó nổi bật là cánh cửa có bản lề được chống bằng một cây gậy. Những ngôi nhà, chuồng trại, chuồng ngựa được bảo vệ bằng hàng rào gỗ lớn có cửa ra vào.

Ngày nay, ngoài chăn nuôi du mục, bộ tộc Muhakaona còn tổ chức các chợ buôn bán để cải thiện kinh tế. Các khu chợ đã trở thành một trong những trung tâm sinh hoạt văn hóa, kinh tế của bộ tộc. Các bộ tộc xung quanh cũng thường tụ họp tại chợ của bộ tộc Muhakaona để trao đổi hoặc bán các sản phẩm bản địa như: Rau, gia vị, vải, cà phê, thuốc lá, bí ngô, dụng cụ...

Thu Minh