Vệ sinh an toàn thực phẩm tại các chợ truyền thống

Tại nhiều chợ truyền thống, phần lớn người buôn bán thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm tươi sống như rau xanh, thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản đều không quan tâm và không biết tới Luật An toàn thực phẩm. Còn tại các chợ tạm, chợ cóc, dù hằng ngày cung cấp hàng tấn thực phẩm tươi sống hoặc đã chế biến cho người dân nhưng khái niệm an toàn vệ sinh thực phẩm chỉ đơn giản là không để khách hàng bị ngộ độc. Chính vì vậy, tại các chợ, tình trạng vi phạm vẫn diễn ra tràn lan.

Khu kinh doanh thịt lợn tại chợ Đầu, phường Phố Hiến.

Chợ Đầu, phường Phố Hiến họp cả vào buổi sáng, chiều các ngày nên số lượng người bán và mua rất đông với đủ loại hàng hóa thực phẩm tươi sống phục vụ bữa ăn gia đình như rau, củ, quả, thịt, cá, tôm... Tại khu bán thịt lợn, nhiều quầy thịt được bày trên các bàn gỗ đã cáu đen vì bụi bẩn và mỡ bám lâu ngày. Tuy nhiên sản phẩm chỉ cần nói là lợn sạch, mới giết mổ, “chỗ quen”... ngần ấy thông tin của người bán hàng là đã khiến người mua phần nào yên tâm sử dụng. Nhiều quầy hàng còn bày thực phẩm sống cùng với thực phẩm chín như: giò, chả, mọc...

Cũng như sản phẩm thịt lợn, các thực phẩm tươi sống khác như tôm, cá, gia cầm... đều được bày bán trong điều kiện nhếch nhác, bẩn thỉu. Để thuận tiện cho người tiêu dùng, những người bán hàng đều nhận sơ chế thực phẩm luôn tại chợ. Chị Lành, một người bán gia cầm tại chợ cho biết: Giết mổ gia cầm tại chợ thì tất nhiên chúng tôi không thể có điều kiện sạch sẽ như ở nhà. Nhưng nếu bây giờ không làm thì hầu như gà, vịt không ai mua vì khách hàng bây giờ “ngại” làm những công đoạn đó... Chính tâm lý đó của khách hàng đã vô tình gây nhiễm bẩn cho thực phẩm của chính mình cũng như ô nhiễm môi trường khu vực chợ, tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh ra cộng đồng.

Bên cạnh tình trạng mất vệ sinh trong điều kiện bảo quản thực phẩm tại các chợ truyền thống thì một vấn đề đáng báo động đó là, mức độ an toàn thực phẩm. Thực tế cho thấy hầu như các loại thực phẩm ở các chợ truyền thống đều không có cơ quan nào kiểm tra, giám định về chất lượng, độ an toàn cũng như dư lượng chất cấm sử dụng trong chăn nuôi như các cơ quan chuyên môn đã khuyến cáo. Bà Lê Thị Hiền, tiểu thương ở chợ Gò, xã Hiệp Cường cho biết: Mấy chục năm qua, tôi đều lấy thịt lợn ở chỗ quen biết nên đảm bảo lắm. Cơ sở giết mổ toàn nhập lợn khỏe, lợn có nguồn gốc... Thế nhưng khi được hỏi dựa vào yếu tố nào để đánh giá lợn khỏe, thịt lợn đảm bảo thì bà Hiền cho rằng: Chỉ nhờ vào kinh nghiệm và cảm nhận của mắt thợ...!?

Không chỉ đối với thực phẩm tươi sống, các loại thực phẩm khô cũng đáng báo động về tình trạng vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm. Nhiều mặt hàng như: Nấm, măng khô, gia vị... chỉ được đóng trong các bao tải, không nhãn mác. Qua tìm hiểu chúng tôi nhận thấy, phần lớn những thực phẩm này được nhập từ Trung Quốc dưới dạng đóng thùng carton hoặc bao tải nên không có bao bì, nhãn mác, hạn sử dụng...

Việc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn không phải người tiêu dùng thờ ơ nhưng thực sự họ chưa biết phải làm sao chọn cho mình sản phẩm sạch và thích hợp. Bà Nguyễn Thị Nga, xã Lạc Đạo cho biết: Mỗi lần đi chợ tôi thực sự băn khoăn khi phải chọn thực phẩm cho bữa ăn gia đình. Tìm đâu ra thực phẩm sạch khi nhiều thực phẩm bày bán ở chợ đều không qua kiểm định. Các sản phẩm ở siêu thị mặc dù có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng nhưng giá cao, không phù hợp với túi tiền người tiêu dùng bình dân như chúng tôi. Hơn nữa, tôi cũng không thích dùng thực phẩm đông lạnh... Bên cạnh đó, các thực phẩm công nghệ như giò, chả, nem được bày bán rất nhiều ở các chợ truyền thống. Đây là sản phẩm có nguy cơ cao về sử dụng các chất cấm trong chế biến thực phẩm nhưng dường như đang bị bỏ ngỏ, không có sự kiểm soát và chứng nhận về chất lượng của các cơ quan chức năng. Người dân theo thói quen “cứ nhắm mắt” để tiêu dùng.

Theo thống kê, tỉnh Hưng Yên hiện nay có khoảng 320 chợ, chủ yếu là chợ nhỏ, chợ tạm, chưa đủ điều kiện đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Một số chợ lớn đã được phân khu thực phẩm rõ ràng, nhưng nhiều chợ khác vẫn chưa được đầu tư đúng mức, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn thực phẩm... Luật An toàn thực phẩm đã có nhưng để người dân ý thức tự giác chấp hành luật thì cần có thời gian. Trước mắt người tiêu dùng cần tự bảo vệ gia đình mình tránh khỏi mối nguy hại về mất an toàn vệ sinh thực phẩm bằng cách nói không với các sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, thông báo với cơ quan chức năng khi thấy các hành vi buôn bán hoặc sản xuất các thực phẩm không an toàn. Các cơ quan chức năng cần khuyến cáo cho người dân phân biệt thế nào là thực phẩm sạch, thực phẩm bẩn. Các địa phương, các ngành cần phối hợp để tuyên truyền, phổ biến cho người dân sản xuất các loại thực phẩm an toàn theo đúng quy trình, kỹ thuật.

Thanh Hải