'Vết sẹo khó lành' trên thị trường lao động hậu Covid-19 tại Mỹ

Tình trạng thiếu lao động tại Mỹ gây kìm hãm tăng trưởng kinh tế và đẩy lạm phát lên mức cao nhất trong 40 năm. Ảnh: AFP

Hiệu ứng "giãn cách xã hội kéo dài"

Theo Wall Street Journal, khoảng 3 triệu lực lượng lao động Mỹ đã nghỉ việc và nói rằng họ không có ý định quay trở lại các hoạt động như trước Covid-19, cho dù là đi làm, đi mua sắm trực tiếp hay đi ăn uống ngay cả khi đại dịch kết thúc.

Nhóm nghiên cứu đã đặt tên cho hiện tượng này là hiệu ứng "giãn cách xã hội kéo dài" và dự đoán nó sẽ là một trong những “vết sẹo khó lành” của đại dịch Covid-19.

Covid-19 đã khiến 22 triệu người Mỹ mất việc kể từ khi đại dịch bùng phát, dẫn đến tình trạng thiếu nhân công và hàng hóa, gây ra sự đình trệ nhu cầu tiêu dùng của các hộ gia đình, kìm hãm tăng trưởng kinh tế và đẩy lạm phát lên mức cao nhất trong 40 năm qua.

Mặc dù sự phục hồi lao động trong tháng 3 đã có sự khởi sắc khi nâng tổng số lao động toàn nước Mỹ là 164,4 triệu người (chỉ thấp hơn 174.000 người so với trước dịch), nhưng con số vẫn này không đạt kỳ vọng.

Theo tính toán của nhóm nghiên cứu, Mỹ vẫn thiếu khoảng 3,5 triệu lao động. Con số này thể hiện sự khác biệt giữa số người lao động tính tới tháng 3 với số lao động mà đáng lẽ Mỹ sẽ có với tốc độ tăng trưởng tương đương giai đoạn 2015 đến 2019, thời điểm chưa có đại dịch.

Nhà kinh tế Nicholas Bloom tại Đại học Stanford, người giám sát cuộc khảo sát, nhận xét rằng: “Lực lượng lao động sẽ không phục hồi một cách kỳ diệu. Chúng tôi vẫn không thấy bất kỳ sự thay đổi nào trong các con số. Điều này cho thấy sự sụt giảm lực lượng lao động có thể còn kéo dài”.

Bài toán lao động nan giải của nước Mỹ

Ông Chuck Lage, 63 tuổi, là một trong số những người mất việc trong hai tháng đầu tiên của đại dịch trong mùa xuân năm 2020. Ông bị sa thải khỏi vị trí giám đốc kế hoạch kinh doanh của một hiệp hội nghề nghiệp phi lợi nhuận.

Do bản thân mắc chứng suy giảm miễn dịch, một căn bệnh khiến cơ thể không thể sản sinh kháng thể chống lại bệnh tật, ông quyết định không quay trở lại công việc mà nghỉ hưu sớm. Ông cũng tránh mọi hoạt động trước đây như đi ăn, giao lưu với mọi người và cho biết sẽ duy trì thói quen như vậy trong tương lai gần.

Thông qua một nhóm trên Facebook dành cho những người mắc bệnh như mình, ông Lage được biết có rất nhiều người cũng có quyết định như mình. "Thế giới đang tiếp tục, còn chúng tôi thì vẫn chưa thể", ông Lage nói.

Ông Chuck Lageq quyết định nghỉ hưu sớm do lo lắng về tình trạng sức khỏe. Ảnh: WSJ

Số phận những người như ông Lage là trung tâm của một bài toán "khó nhằn" trong nền kinh tế: Liệu một số người trưởng thành có tái gia nhập thị trường lao động khi đại dịch bị đẩy lùi hay không? Trong khi đó, các nhà tuyển dụng đang cố gắng tìm kiếm nhân công để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng mạnh mẽ hiện nay. Thậm chí các công ty đã cạnh tranh thông qua mức tăng lương lao động. Tuy nhiên, đây cũng là một trong những yếu tổ đẩy lạm phát tháng 3 đạt mức 8,5%, con số cao nhất trong 4 thập kỷ qua.

Trong 12 tháng của năm 2021, nhóm nghiên cứu đã khảo sát 5.000 người ẩn danh trong độ tuổi từ 20-64, với mức thu nhập tối thiểu 10.000 USD/năm trong năm trước. Kết quả là cứ 10 người được hỏi thì 1 người nói rằng họ không có kế hoạch quay trở lại công việc. Trong những tháng đầu năm nay, khi biến chủng Omicron hoành hành, số người nói không tăng lên tới 13%.

Nhóm nghiên cứu kết luận rằng, khoảng 3 triệu người sẽ không tham gia lực lượng lao động để giữ khoảng cách về mặt xã hội. Các dữ liệu khác cho thấy nỗi sợ hãi về Covid-19 vẫn là vấn đề với một số người lao động, mặc dù chúng đang giảm dần so với thời điểm trong đại dịch.

Tiết kiệm của các hộ gia đình đã tăng lên mức cao kỷ lục trong dịch, khi chính phủ liên bang phân phát séc kích cầu và tăng cường trợ cấp thất nghiệp. Một số nhà kinh tế cho rằng, những người lao động bị sa thải sẽ tái gia nhập lực lượng lao động để đối phó với sự gia tăng của lạm phát khi họ phải chi tiêu tiết kiệm.

Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đang trông đợi việc lực lượng lao động tăng mạnh trở lại khi cố gắng điều chỉnh lạm phát trở lại mục tiêu 2% mà không cần tăng lãi suất quá mạnh. Cơ quan này tin rằng, một nguồn lao động lớn hơn sẽ giảm bớt áp lực buộc người sử dụng lao động phải tăng lương với tốc độ mà Fed cho là không lành mạnh về lâu dài.

Các quan chức Fed đã báo hiệu kế hoạch tăng lãi suất tương đối nhanh chóng trong năm nay. Tuy nhiên, theo quan điểm của bà Lael Brainard, một trong những thống đốc của Fed đang chờ Thượng viện Mỹ phê chuẩn đảm trách cương vị Phó chủ tịch Fed, thì sự gia tăng của lượng lao động có thể là một luồng gió làm hạ nhiệt nhu cầu tăng lãi suất mạnh tay hơn.

Bà nói: “Tôi hy vọng những hạn chế về nguồn cung sẽ được dỡ bỏ cùng thời điểm nhu cầu được điều tiết. Đó là lý do tại sao chúng ta có thể mong đợi sự phục hồi nguồn lao động, ngay cả khi lạm phát được bình ổn”.

Đỗ Thảo