Vì sao 3 dự án đất ở Hà Nội bị đề nghị điều tra?

3 trên 4 dự án có dấu hiệu vi phạm tại Hà Nội bị yêu cầu xem xét, điều tra, xử lý. Ảnh: Thế Bằng.

Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa.

Theo kết luận, 3 trên 4 dự án đất có dấu hiệu vi phạm tại Hà Nội bị yêu cầu xem xét, điều tra, xử lý.

Khu đất số 120 Hoàng Quốc Việt

Với khu đất 2.291 m2 số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy, UBND TP Hà Nội đã phê duyệt tiền chuyển mục đích sử dụng đất của dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ không theo đúng phương án cổ phần hóa Tổng công ty Thép Việt Nam đã được Thủ tướng phê duyệt.

Điều này dẫn đến tổng số tiền sử dụng đất phải nộp ngân sách của Khu A (932 m2) thấp hơn gần 58 tỷ đồng so mức Bộ Công Thương phê duyệt trong giá trị doanh nghiệp (GTDN) tại thời điểm cổ phần hóa Tổng công ty Thép Việt Nam, nguy cơ làm giảm GTDN cổ phần hóa, dẫn đến giảm số tiền tương ứng phải nộp ngân sách.

Đến nay, dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ tại số 120 Hoàng Quốc Việt vẫn không được thực hiện. Một số người dân lấn chiếm khu đất, vi phạm nghiêm trọng quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai, nhưng chưa được Tổng công ty Thép Việt Nam - CTCP, UBND TP Hà Nội, các cơ quan có liên quan xử lý dứt điểm.

Toàn cảnh buổi công bố kết luận thanh tra. Ảnh: Báo Thanh Tra.

Khu đất hơn 14.000 m2 trên đường Pháp Vân

Tại khu đất 14.346,6 m2 nằm trên đường Pháp Vân, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Thanh tra Chính phủ chỉ ra các sai phạm liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính; việc chấp thuận đầu tư dự án, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án; việc chấp hành các quy định pháp luật của chủ đầu tư.

Trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, thực hiện nghĩa vụ tài chính, Thanh tra Chính phủ cho biết giai đoạn trước khi cổ phần hóa, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các sở, ngành chức năng không lập hồ sơ trình UBND TP Hà Nội quyết định cho thuê đất, ký hợp đồng thuê đất là không thực hiện đúng chỉ đạo của Thủ tướng.

UBND TP Hà Nội và Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP không cung cấp được hồ sơ, tài liệu làm căn cứ, cơ sở cho thuê đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là không đúng.

Năm 2017, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP góp 100% vốn thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông (Công ty Phương Đông) để thực hiện dự án, vốn góp chủ yếu là giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng 14.375 m2 đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm. Điều này không đúng quy định.

Hành vi này dẫn đến việc UBND TP Hà Nội quyết định thu hồi đất của Tổng công ty Xây dựng Nông nghiệp Việt Nam - CTCP, giao cho Công ty Phương Đông thuê để làm trụ sở văn phòng làm việc, sau đó lại cho phép Công ty Phương Đông chuyển mục đích sử dụng 14.346,6 m2 đất để thực hiện dự án tổ hợp nhà ở, văn phòng, thương mại và dịch vụ. Việc làm này không đúng theo phương án đã được phê duyệt trong Phương án cổ phần hóa Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Diện tích 2.503 m2 không phải là đất ở, nhưng UBND TP Hà Nội giao cho Công ty Phương Đông theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất là không đúng các trường hợp được giao đất quy định tại khoản 2 Điều 55 Luật Đất đai 2013.

Trong việc xác định tiền sử dụng đất, thuê đất khi chuyển mục đích sử dụng đất, Thanh tra Chính phủ kết luận diện tích sử dụng thực tế của loại căn hộ để bán đã tăng gần 397 m2, loại căn hộ cho thuê tăng gần 132 m2 so với diện tích trong phương án tính tiền sử dụng đất, diện tích thực tế sàn xây dựng tầng hầm B1 tăng 595 m2 so với diện tích được giao đất tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Tuy nhiên, UBND TP Hà Nội, các sở, ngành chức năng có liên quan chưa xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất để thu ngân sách theo quy định.

Ngoài ra, UBND TP Hà Nội phê duyệt đơn giá đất của toàn bộ diện tích 1.142 m2 đất xây dựng đơn nguyên B2 theo giá đất thương mại, dịch vụ (không bao gồm chức năng căn hộ cho thuê ngắn hạn) là không đúng với mục đích sử dụng đất theo Luật Đất đai 2013.

Đối với phần diện tích 2.503 m2, UBND TP Hà Nội đã ban hành 3 quyết định trong các năm 2018, 2019, 2020 không thống nhất về hình thức giao đất, cho thuê đất, xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.

Điều này dẫn đến 2.503 m2 xác định là thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê, nhưng thực tế Công ty Phương Đông đã bán 312 căn hộ theo hình thức sở hữu lâu dài, giá bán tương đương với giá bán các căn hộ của tòa nhà khác trong cùng dự án được giao đất có thu tiền sử dụng đất.

Mặt khác, đơn giá thu tiền thuê đất trả tiền một lần cho cả thời gian thuê là 12,03 triệu đồng/m2, còn đơn giá đất xây dựng căn hộ có thu tiền sử dụng đất là 67,68 triệu đồng/m2.

Trong việc chấp thuận đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp và Phát triển nông thôn không thực hiện dự án trong thời gian dài nhưng UBND TP Hà Nội không xem xét, xử lý thu hồi Giấy chứng nhận đầu tư là không đúng Luật Đầu tư 2005, Nghị định số 108/2006.

Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam - CTCP không thực hiện thủ tục đề nghị UBND TP Hà Nội chấp thuận đầu tư dự án, do đó việc UBND TP Hà Nội ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án là không có cơ sở.

Với việc chấp hành các quy định pháp luật của chủ đầu tư, Thanh tra Chính phủ cho biết Công ty Phương Đông triển khai thi công dự án khi chưa được UBND TP Hà Nội giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án là vi phạm quy định tại Luật Đất đai 2013.

Công ty Phương Đông đã bán 11 căn nhà liền kề, 110 căn hộ chung cư để bán trước khi được Sở Xây dựng Hà Nội cấp giấy phép xây dựng và thông báo đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai là vi phạm Luật Kinh doanh bất động sản 2014.

Công ty này cũng bán 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn theo hình thức sở hữu lâu dài, không đúng với chủ trương đầu tư dự án, mục đích sử dụng đất được UBND TP Hà Nội phê duyệt.

Khu đất 275 đường Nguyễn Trãi

Trong khi đó, khu đất 23.380 m2 tại số 275 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân được Thanh tra Chính phủ xác định các sai phạm liên quan đến việc thu hồi đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất; việc thực hiện nghĩa vụ tài chính và việc góp vốn, chuyển nhượng cổ phần.

Theo đó, UBND TP Hà Nội thu hồi 23.380 m2 đất cơ sở sản xuất của CTCP Cơ khí chính xác số 1, giao cho CTCP Thương mại Hưng Việt theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định tại Luật Đất đai 2003.

Mặt khác, hai công ty ký Phụ lục hợp đồng liên doanh, trong đó có việc hỗ trợ di dời và đền bù tài sản trên đất của chính CTCP Cơ khí chính xác số 1.

UBND TP Hà Nội giao CTCP Thương mại Hưng Việt 3.557 m2 đất (thuộc quỹ đất 20% của TP) theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở bán cho cán bộ, công chức Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, vi phạm khoản 1 Điều 58 Luật Đất đai 2003.

Trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính, khối đế công trình Nhà ở N01 được chấp thuận điều chỉnh bổ sung 2 thang máy ngoài tòa nhà với diện tích 16,8 m2, bổ sung diện tích sàn tầng lửng 547 m2, diện tích tầng kỹ thuật 1.888 m2 nhưng chưa xác định và thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung.

CTCP Thương mại Hưng Việt thông báo yêu cầu CTCP Cơ khí chính xác số 1 nộp hơn 48 tỷ đồng để nộp tiền sử dụng đất của dự án khu trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở là không đúng với thỏa thuận tại Phụ lục của Hợp đồng liên doanh đã ký kết.

Còn việc góp vốn và chuyển nhượng cổ phần, theo Kết luận Thanh tra, CTCP Cơ khí chính xác số 1 góp vốn liên doanh bằng tiền, thực chất bằng giá trị quyền sử dụng đất thể hiện qua việc góp vốn bằng một phần kinh phí hỗ trợ di dời và đền bù tài sản trên đất là tài sản của công ty là không đúng quy định pháp luật về đất đai, sau đó không xác định lại giá trị góp vốn vào liên doanh để tính toán lại lợi ích được hưởng của phần vốn nhà nước trong liên doanh.

Công ty Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty Thương mại Hưng Việt cho CTCP Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần khi chuyển nhượng là vi phạm quy định tại Nghị định số 09/2009 của Chính phủ.

Ngoài 3 dự án trên, tại Hà Nội, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra các vi phạm tại khu đất 6.364,8 m2 tại ngõ 622 Minh Khai, phường Vĩnh Tuy, quận Hai Bà Trưng.

Ngày 7/9/2017, UBND TP Hà Nội ban hành quyết định cho phép CTCP Xuất nhập khẩu Lương thực - Thực phẩm Hà Nội chuyển mục đích sử dụng 6.364,8 m2 đất để thực hiện dự án khu thương mại, dịch vụ và chung cư cao tầng.

Tuy nhiên sau đó, TP Hà Nội phê duyệt giá đất làm căn cứ tính tiền thuê đất hàng năm đối với phần đất 2.519,8 m2 thuộc dự án theo đơn giá đất sản xuất kinh doanh năm 2014 của TP Hà Nội. Việc này được kết luận là không đúng quy định, do đó việc xác định tiền thuê đất hàng năm là không chính xác.

Ngoài ra, việc góp vốn hợp tác kinh doanh, phân chia lợi ích tại dự án cũng được xác định là không đúng quy định.

Cụ thể, hợp đồng hợp tác đầu tư, trong đó các bên thỏa thuận góp vốn bằng quyền thuê đất là không đúng quy định pháp luật về đất đai. Thời điểm CTCP Xuất nhập khẩu Lương thực - Thực phẩm Hà Nội (vốn nhà nước chiếm 51% vốn điều lệ) và CTCP Kỹ nghệ và hạ tầng Telin ký kết hợp đồng hợp tác đầu tư dự án (năm 2009), tiền chuyển mục đích sử dụng đất chưa được xác định.

Năm 2017, được UBND TP Hà Nội cho phép, CTCP Xuất nhập khẩu Lương thực - Thực phẩm Hà Nội chuyển mục đích sử dụng 6.364,8 m2 đất sang xây dựng nhà ở, tiền sử dụng đất đã được UBND TP Hà Nội phê duyệt nhưng hai bên chưa tính toán lại phương án góp vốn, phân chia sản phẩm.

Với các vi phạm này, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND TP Hà Nội chủ trì, chỉ đạo các sở, ngành chức năng rà soát, xác định lại đơn giá để tính tiền thuê đất, trên cơ sở đó xác định tiền thuê đất đối với diện tích 2.519,8 m2 thuộc dự án khu thương mại, dịch vụ và chung cư cao tầng, tránh thất thu ngân sách.

Thủy Tiên