Vì sao Bộ Xây dựng xin điều chỉnh giảm kế hoạch giải ngân vốn gần 7.000 tỷ đồng?

Phần vốn hết nhiệm vụ chi là khoản chi phí tiết kiệm được

Thông tin từ Vụ Kế hoạch - Tài chính (Bộ Xây dựng), từ đầu năm tới nay, Bộ Xây dựng đã quyết liệt chỉ đạo đẩy mạnh tiến độ thi công, hoàn thành, đưa vào khai thác vượt kế hoạch nhiều công trình, dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm.

Thời gian qua, nhiều dự án giao thông, đặc biệt là các dự án cao tốc không những về đích sớm so với kế hoạch mà còn tiết kiệm được chi phí so với tổng mức đầu tư được duyệt (Ảnh minh họa).

Điển hình như: các dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, cầu Rạch Miễu 2, Vành đai 3 TP.HCM đoạn Tân Vạn - Nhơn Trạch; Cải tạo cầu yếu và cầu kết nối trên các quốc lộ…

Quá trình triển khai thực hiện, nhiều dự án tiết kiệm được chi phí so với tổng mức đầu tư phê duyệt: tiết kiệm qua đấu thầu, tiết kiệm khi phê duyệt thiết kế - dự toán, giảm chi phí GPMB, không sử dụng đến dự phòng do chỉ số trượt giá thấp, giảm nhu cầu vốn do được giảm 2% VAT…

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã triển khai đầu tư bổ sung nhiều hạng mục để nâng cao hiệu quả khai thác, bảo đảm an toàn giao thông từ chi phí tiết kiệm được như: đầu tư hoàn thiện 6 hầm trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông, bổ sung các nút giao, đường giao thông kết nối với các tuyến cao tốc, các hầm dân sinh qua các tuyến cao tốc...

Tuy nhiên, hiện nay, các chi phí tiết kiệm được (chỉ xác định được tương đối chính xác ở thời điểm hoàn thành hoặc khi quyết toán các dự án) vẫn chưa sử dụng hết dẫn tới việc không còn nhu cầu sử dụng kế hoạch năm 2025 đối với phần chi phí tiết kiệm được.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền đề nghị điều giảm kế hoạch năm 2025 khoảng 6.970 tỷ đồng đối với số vốn đã hết nhiệm vụ chi này, gồm: vốn nước ngoài 1.504 tỷ đồng, vốn trong nước 5.466 tỷ đồng (trong đó các dự án sử dụng vốn tăng thu ngân sách Trung ương 1.251 tỷ đồng).

Đối với kế hoạch vốn còn lại, xác định việc giải ngân còn đối diện nhiều thách thức như: điều kiện thời tiết bất lợi, mưa bão nhiều, bất thường và khó lường ảnh hưởng tới tiến độ thi công, nguy cơ gây sạt, trượt phải cần thêm thời gian xử lý; vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu đến nay chưa được tháo gỡ triệt.

Tuy nhiên, Bộ Xây dựng khẳng định sẽ tiếp tục theo dõi, chỉ đạo sát sao tiến độ tổng thể các dự án, có giải pháp điều hòa linh hoạt kế hoạch vốn của các dự án nguy cơ không giải ngân hết kế hoạch để bố trí bổ sung vốn đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tái định của dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, bảo đảm hoàn thành toàn bộ kế hoạch.

Bộ Xây dựng đang chỉ đạo các chủ đầu tư, nhà thầu nghiên cứu giải pháp đẩy nhanh hơn nữa tiến độ các dự án trọng điểm, làm cơ sở đẩy tiến độ giải ngân (Ảnh minh họa).

Nhiều dự án cao tốc xin điều chỉnh giảm vốn

Trước đó, đại diện Vụ Kế hoạch - Tài chính đã dẫn chứng cụ thể một số dự án giảm giá sau đấu thầu như: cầu đường sắt Cẩm Lý Km 24+134 tuyến đường sắt Kép - Hạ Long; Dự án Chợ Mới - Bắc Kạn; Nâng cấp, mở rộng một số cầu, hầm trên QL1; Các gói thầu đầu tư hệ thống ITS, ETC trên cao tốc Bắc - Nam…

Về phía các chủ đầu tư, ông Nguyễn Đình Thắng, Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp (Ban QLDA Thăng Long) cho biết, đối với hai dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, qua rà soát, đơn vị đã xin điều chỉnh giảm kế hoạch vốn hơn 600 tỷ đồng bởi một số lý do như: giảm giá sau đấu thầu; Chính sách giảm thuế VAT 2% tiếp tục được áp dụng; Giá vật liệu đất đắp sử dụng tại mỏ giảm so với dự toán; Trượt giá thực tế thấp hơn dự tính (3 - 4%)…

Trao đổi với Báo Xây dựng tại thời điểm tháng 9/2025, theo đại diện Ban QLDA 7, đơn vị này cũng có hai dự án: Chí Thạnh - Vân Phong và Vân Phong - Nha Trang xin điều chỉnh giảm vốn.

Lý giải nguyên nhân, lãnh đạo ban quản lý dự án cho biết, thời điểm xây dựng kế hoạch vốn năm 2025 cho dự án Vân Phong - Nha Trang là tháng 8/2024. Do dự án rút ngắn tiến độ theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền nên các tháng cuối năm 2024, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) đã bổ sung kế hoạch vốn 2 đợt (382 tỷ đồng).

Tháng 8/2025, dự án đã được giảm gần 248 tỷ đồng (so với kế hoạch vốn giao đầu năm) nhưng sau rà soát, chủ đầu tư tiếp tục kiến nghị giảm 278 tỷ đồng xuất phát từ một số nguyên nhân như: chính sách giảm thuế VAT của Chính phủ tiếp tục áp dụng giảm 2%; bù trượt giá hợp đồng âm dẫn tới dư kế hoạch vốn đã đăng ký; giảm chi phí GPMB so với phương án dự kiến ban đầu do địa phương đăng ký không phù hợp và một số vấn đề khác liên quan đến quá trình triển khai các hạng mục: Back-End; cơ sở dữ liệu và hệ thống giám sát, điều hành giao thông.

Dự án Chí Thạnh - Vân Phong cũng xin điều chỉnh giảm vốn bởi một số lý do tương tự trên.

Với Ban QLDA 2, Giám đốc Lê Thắng cho biết, trong số các dự án Ban được giao vốn kế hoạch năm 2025, có 3 dự án đã cơ bản hoàn thành trong năm 2024, chỉ bố trí thêm vốn kế hoạch để giải ngân chủ yếu cho các khối lượng hoàn thành.

Tuy nhiên, giá trị nghiệm thu, thanh toán có giảm so với số kế hoạch đã giao, cụ thể: Dự án tăng cường kết nối giao thông khu vực Tây Nguyên không sử dụng hết khoảng 84 tỷ vốn nước ngoài; Dự án cải tạo nâng cấp QL19 đoạn Km 90-108 không sử dụng hết khoảng 25 tỷ đồng; Dự án cao tốc Bắc Nam đoạn QL45 - Nghi Sơn không sử dụng hết khoảng 20 tỷ đồng.

Nam Khánh