Vì sao các hãng xe 'xoay trục' khi ra mắt ôtô điện tại Việt Nam

Thị trường xe Việt gần đây đang và chuẩn bị đón chào thêm khá nhiều mẫu ôtô thuần điện mới gia nhập. Geely EX5 đã chào sân, Ford Mustang Mach-E sẽ cập bến vào giữa tháng tới còn hai thương hiệu Trung Quốc Omoda và Jaecoo cũng úp mở kế hoạch giới thiệu ôtô thuần điện đến khách Việt.

Khác với những tuyên bố trước đây của nhiều hãng xe, khẳng định không đầu tư trạm sạc mà chỉ bắt tay với các bên thứ ba, màn ra mắt ôtô điện của loạt hãng xe gần đây đi kèm với những động thái chuẩn bị tương đối chỉn chu về cơ sở hạ tầng trạm sạc.

Từ tuyên bố không xây trạm sạc

Thị trường ôtô điện phổ thông tại Việt Nam bên cạnh VinFast còn có Wuling, BYD và phần nào đó là GAC Aion, MG hay Dongfeng, Bestune - những hãng Trung Quốc đã âm thầm ra mắt sản phẩm ôtô thuần điện.

Không nhiều trong số này đặt sự quan tâm đúng mức cho mảng đầu tư trạm sạc khi gia nhập thị trường ôtô điện Việt Nam.

Đặt chân vào Việt Nam khi đã sở hữu thành công tại Thái Lan - thị trường ôtô hàng đầu khu vực Đông Nam Á, BYD từng tuyên bố sẽ không đầu tư trạm sạc. Thay vào đó, hãng xe Trung Quốc bố trí trạm sạc ở đại lý đồng thời bắt tay với các đơn vị phát triển trạm sạc tư nhân, hoặc liên kết với hãng xe đồng hương để chủ xe có nơi sạc lại năng lượng cho bộ pin.

Một trụ sạc đặt tại đại lý BYD. Ảnh: Phúc Hậu.

Thương hiệu xe điện Aion thuộc tập đoàn GAC cũng có động thái tương tự. Ngoài bố trí trạm sạc ở đại lý, Aion ở thời điểm ra mắt Việt Nam tiết lộ khách hàng có thể sạc xe tại hệ thống showroom BYD hoặc bất kỳ trụ sạc công cộng nào do tư nhân phát triển.

MG khi ra mắt xe điện MG4 EV tại Việt Nam cũng xác nhận sẽ không đầu tư phát triển trạm sạc dành riêng cho ôtô điện của thương hiệu. Hãng xe thuộc tập đoàn SAIC Motor cho biết đã bắt tay với nhiều đối tác phát triển trạm sạc, giúp xe điện của hãng có thể tận dụng mạng lưới sạc công cộng hiện có tại Việt Nam.

Ôtô điện Wuling dưới quyền phân phối của TMT Motors cũng từng không được phát triển một mạng lưới trạm sạc riêng. Khách hàng mua xe điện của hãng hoặc phải lắp đặt bộ sạc tại nhà, hoặc tìm đến trạm sạc công cộng do tư nhân xây dựng.

Xe điện Wuling dưới quyền phân phối của TMT Motors từng không có trạm sạc công cộng riêng. Ảnh: Phúc Hậu.

Đáng chú ý, mẫu xe mới nhất của hãng là Wuling Bingo lại được trang bị cổng sạc chuẩn GB/T thay vì CCS2 vốn rất phổ biến ở Việt Nam. Thiết kế này hạn chế đáng kể khả năng tiếp cận hệ thống trạm sạc công cộng hiện có trên cả nước.

Đến kế hoạch đầu tư 30.000 trạm sạc công cộng

Báo cáo tài chính của TMT Motors từng xác nhận doanh số Wuling Mini EV đạt vỏn vẹn 591 xe tại Việt Nam trong năm 2023, trước khi tăng trưởng 130% lên thành 1.358 xe trong năm 2024. So với quy mô hiện tại của thị trường Việt, sức bán này được đánh giá là tương đối khiêm tốn.

Câu chuyện thiếu hụt trạm sạc công cộng một lần nữa được mang ra mổ xẻ. Thành công chưa thể đạt được của ôtô điện Wuling tại Việt Nam được cho là chịu ảnh hưởng một phần bởi sự thiếu hụt này.

Để giải quyết, TMT Motors tuyên bố thành lập công ty TMT E-Green, chuyên đầu tư hạ tầng trạm sạc. Đơn vị này đặt mục tiêu triển khai 30.000 trạm sạc trên toàn quốc trong giai đoạn 2025-2030, trong đó trang bị cổng sạc chuẩn CCS2.

Động thái của TMT Motors cho thấy sự thay đổi rõ rệt trong cách tiếp cận thị trường Việt. Hiện, VinFast được xem là hãng ôtô điện thành công hàng đầu Việt Nam, với nền tảng hình thành từ mạng lưới sạc công cộng V-GREEN, bao gồm 150.000 cổng sạc trên toàn quốc theo quy hoạch.

Thành công của VinFast một phần nhờ hệ thống sạc công cộng V-GREEN. Ảnh: VinFast.

Trước khi TMT Motors tuyên bố kế hoạch phát triển 30.000 trạm sạc, Omoda và Jaecoo - hai thương hiệu thuộc tập đoàn Chery của Trung Quốc - cũng xác nhận sẽ đầu tư trạm sạc cùng 2 đối tác tập đoàn EVG và công ty Charge Plus.

Mạng lưới sạc công cộng do Omoda và Jaecoo đầu tư sẽ bao gồm các trụ sạc nhanh với công suất từ 30 kW đến 360 kW, tích hợp nhiều tiện ích như ứng dụng quản lý sạc trên điện thoại.

Gần đây, thương hiệu Geely giới thiệu SUV điện cỡ C Geely EX5 tại Việt Nam, kèm giá bán khởi điểm 839 triệu đồng. Đáng chú ý, Geely xác nhận đang triển khai 50 trạm sạc tại các thành phố lớn và tuyến giao thông trọng điểm, dự kiến hoàn thành vào tháng 9 tới đây.

Ford cũng xác nhận Mustang Mach-E sẽ là ôtô thuần điện đầu tiên được hãng phân phối tại Việt Nam, dự kiến từ giữa tháng 8. Trước khi đưa Mustang Mach-E về ra mắt khách Việt, nhiều nguồn tin tiết lộ hãng xe Mỹ đã chuẩn bị sẵn kế hoạch xây dựng một mạng lưới trạm sạc công cộng, phục vụ nhu cầu sạc xe của khách hàng.

Hạ tầng trạm sạc đóng vai trò quan trọng với các hãng xe điện tại Việt Nam. Ảnh minh họa: Phúc Hậu.

Sự cẩn trọng của Ford, Omoda, Jaecoo hay Geely được cho là phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam. Nhu cầu sử dụng ôtô điện ở nước ta vẫn có, nhưng câu chuyện sạc xe ở đâu, đảm bảo phạm vi hoạt động ra sao vẫn còn là đề tài gây nhiều tranh luận.

Ôtô điện có thể sạc tại nhà, nhưng đặc thù ở Việt Nam là không nhiều gia đình có sẵn garage hoặc khoảng sân rộng rãi để lắp đặt một trụ sạc đảm bảo tiêu chuẩn an toàn. Sạc ôtô điện ở trạm công cộng vì thế là phương án được nhiều người lựa chọn, dẫn đến sự phát triển hệ thống sạc ngày càng đóng vai trò quan trọng trong quyết định mua xe của khách Việt.

Việc phần lớn khách hàng vẫn còn quen với cách sử dụng xe xăng cũng tác động không nhỏ đến tính quan trọng của hệ thống trạm sạc công cộng. Khác với xe xăng có thể tiếp nhiên liệu trong vài phút, ôtô điện ngay cả khi kết nối trụ sạc nhanh DC công suất lớn cũng phải mất vài chục phút để nạp lại 10-80% dung lượng pin.

Độ phủ sóng của trạm sạc công cộng khả dụng do vậy trở thành mối quan tâm chính của phần lớn người mua ôtô điện tại Việt Nam. Đây có thể là lý do khiến các hãng xe đang dần thay đổi cái nhìn dành cho hoạt động đầu tư trạm sạc công cộng, ngay cả trước khi chính thức giới thiệu ôtô thuần điện đến khách Việt.

Phúc Hậu