Vì sao chủ động tố giác, bà chủ chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu vẫn bị xử lý hình sự?

.

Không có bị cáo đủ yếu tố cấu thành tội “Nhận hối lộ”

Liên quan vụ án bà chủ chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu bị tuyên phạt 17 năm tù về tội “Đưa hối lộ”, nhiều bạn đọc còn băn khoăn về việc trong cùng một vụ án vì sao bà Lê Thị Mỹ Châu bị xử lý về tội “Đưa hối lộ” nhưng không có ai bị xử lý về tội “Nhận hối lộ”.

Phân tích về thắc mắc này, Luật sư Đặng Văn Dũng (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) cho rằng hồ sơ vụ án thể hiện không có bị cáo đủ yếu tố cấu thành tội "Nhận hối lộ" để cơ quan chức năng xử lý về tội này.

Cụ thể, theo Khoản 1 Điều 354 Bộ Luật hình sự quy định tội “Nhận hối lộ” là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ. Vụ án chỉ liên quan ba bị cáo (Châu, Kháng, Nam) và không có bằng chứng về bất kỳ người có chức vụ quyền hạn nào nhận tiền để thực hiện công việc như thỏa thuận của 3 bị cáo.

“Tội nhận hối lộ chỉ áp dụng cho người có chức vụ, quyền hạn nhận tài sản để thực hiện hoặc không thực hiện công việc thuộc chức năng của họ. Còn hồ sơ vụ án thể hiện toàn bộ chuỗi hành vi là lừa đảo trá hình chạy án, không dẫn đến hối lộ thực sự (không có người có thẩm quyền nhận và hành động). Nếu có người khác tham gia, cơ quan điều tra chắc chắn sẽ mở rộng nhưng hồ sơ thể hiện chỉ dừng ở lừa đảo”, Luật sư Đặng Văn Dũng nói.

Đối với bị cáo Lê Quốc Kháng (44 tuổi, ca sĩ) và Lê Nguyễn Hoàng Nam (33 tuổi, cựu cán bộ công an), Luật sư Đặng Văn Dũng cho rằng đã có thủ đoạn gian dối rõ rệt được quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự.

Luật sư Đặng Văn Dũng- Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai

Theo đó, Kháng chỉ là ca sĩ, không phải người có chức vụ, quyền hạn nhưng vẫn tự nhận mình là cháu của lãnh đạo cấp cao và hứa hẹn "chắc chắn xử lý được" việc tại ngoại cho người em của bà Châu với giá 7 tỷ đồng. Điều này nhằm mục đích tạo lòng tin giả tạo để bà Châu giao tiền. Tuy nhiên, Kháng lại không liên hệ thực sự với bất kỳ cơ quan thẩm quyền nào để tác động (điều này dẫn đến không có chứng cứ về việc "chạy án" thực tế). Sau khi nhận tiền nhưng không thực hiện được, Kháng trốn tránh, chặn liên lạc – đây là yếu tố "gian dối" cốt lõi của lừa đảo.

Trong khi đó, bị cáo Nam thời điểm này mặc dù làcán bộ công an nhưng cũng không có chức vụ, quyền hạn để thực hiện công việc được trao đổi giữa bà Châu và Kháng. Thay vào đó, Nam tham gia lừa đảo bằng cách đồng lõa với Kháng, ký hợp đồng thuê luật sư để che đậy việc Kháng chiếm đoạt của bà Châu 7 tỷ đồng.

Vì sao bà Châu không được miễn trách nhiệm hình sự?

Tại phiên Tòa xét xử ngày 11/9, bà Lê Thị Mỹ Châu (57 tuổi, chủ chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu) – khai rằng không biết Lê Nguyễn Hoàng Nam là ai, cũng không quan tâm, không liên lạc với Nam. Bà Châu chỉ đưa tiền cho bị cáo Lê Quốc Kháng không nhằm mục đích hối lộ mà để Kháng giúp “chạy” cho người em ngoài xã hội tên Thái Khắc Hoàng được tại ngoại. Sau đó, Kháng đến nhà bà nói "em bị lừa rồi" thì bà mới biết nên làm đơn tố giác.

Theo Điều 364 Bộ Luật hình sự, tội “Đưa hối lộ” được quy định là hành vi đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn một khoản tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác để họ thực hiện hoặc không thực hiện một công việc vì lợi ích của người đưa hối lộ. Mức hình phạt có thể lên đến 20 năm tù nếu số tiền lớn (từ 1 tỷ đồng trở lên) và có tổ chức.

Bị cáo Mỹ Châu tại phiên tòa ngày 10/9

Trong vụ án, bà Châu không chỉ đưa tiền mà còn chủ động nhờ Kháng "chạy" để can thiệp vào quá trình tố tụng hình sự của Thái Khắc Hoàng – một việc thuộc thẩm quyền của cơ quan Nhà nước. Bà đồng ý mức giá 7 tỷ đồng - một số tiền rất lớn, cho thấy bà nhận thức rõ đây là hành vi bất hợp pháp nhằm tác động vào người có chức vụ, quyền hạn qua trung gian là Kháng.

Tuy nhiên, cũng theo Luật sư Đặng Văn Dũng, tại Khoản 7 của Điều 364 có quy định: Người đưa hối lộ tuy không bị ép buộc nhưng đã chủ động khai báo trước khi bị phát giác, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và được trả lại một phần hoặc toàn bộ của đã dùng để đưa hối lộ.

Theo đó, sau khi tiến hành điều tra thấy trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú, khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, hạn chế hậu quả của tội phạm, cơ quan điều tra có thể xem xét để miễn trách nhiệm hình sự cho các bị cáo.

“Theo thông tin từ bản án, bà Châu chỉ tố giác sau khi không đạt được kết quả mong muốn (tức là Thái Khắc Hoàng không được tại ngoại, Kháng cùng Nam trốn tránh liên lạc). Điều này cho thấy hành vi tố giác không hoàn toàn xuất phát từ ý thức tự nguyện nhằm khắc phục hậu quả mà có thể vì cảm giác bị lừa hoặc thất vọng. Hội đồng xét xử có thể đánh giá bà Châu tố giác nhằm mục đích lấy lại tiền hoặc chuyển hướng trách nhiệm sang Kháng và Nam, thay vì hợp tác sớm với cơ quan chức năng để ngăn chặn hành vi phạm tội. Điều này làm mất đi yếu tố chủ động theo tinh thần luật.

Hành vi đưa hối lộ dù không thành công vẫn gây nguy hại lớn cho xã hội, đặc biệt khi liên quan đến can thiệp vào hoạt động tư pháp. Việc áp dụng mức án 17 năm tù cho bà Châu phản ánh quan điểm cứng rắn của pháp luật nhằm răn đe các hành vi “chạy án” tương tự.

Thiên Phú