Vì sao hoãn xử cựu Chủ tịch Veam?

Bị cáo Hà cùng đồng phạm tại tòa.

Các bị cáo nguyên là cán bộ của Veam, gồm: Trần Ngọc Hà, cựu Chủ tịch HĐTV, kiêm Tổng GĐ; Nguyễn Đức Toàn, cựu Phó GĐ Nhà máy ô tô Veam (VM); Phạm Vũ Hải, cựu Phó Tổng GĐ Veam, nguyên GĐ Nhà máy ô tô Veam.

Các cơ quan tố tụng làm rõ, trước năm 2017, Veam có vốn điều lệ 2.372 tỷ đồng và là DN 100% vốn Nhà nước. Sai phạm của các bị cáo xảy ra trong giai đoạn Veam còn là DN Nhà nước. Nhà máy ô tô Veam (VM) là chi nhánh hạch toán phụ thuộc, hoạt động theo ủy quyền của Veam, chuyên sản xuất, lắp ráp, kinh doanh các loại xe tải, xe chuyên dùng và xe buýt… Trần Ngọc Hà làm GĐ VM từ tháng 6/2008 đến tháng 4/2011. VM bắt đầu sản xuất và lắp ráp xe ô tô tải các loại từ tháng 9/2009. Để bán sản phẩm, VM xây dựng hệ thống kênh phân phối xe bao gồm đại lý cấp 1, cấp 2 trên cả nước.

Theo quy chế đại lý do Veam ban hành thì giá bán cho đại lý phải được quy định và thống nhất cho toàn hệ thống đại lý. Mọi phát sinh ngoài quy chế GĐ nhà máy phải báo cáo và được Tổng GĐ phê duyệt mới được thực hiện. Tuy nhiên, trong các năm 2016, 2017, 2018, cùng đời xe, dòng xe, VM đã tự quyết định và ký 29 hợp đồng, bán 2.387 xe ô tô tải cho 16 đại lý theo hình thức bán hàng giảm giá với giá bán và tỉ lệ giảm giá không đúng quy định.

Giá bán lô xe này theo quy định 1.036 tỉ đồng nhưng VM đã bán thấp hơn giá quy định là 69,6 tỉ đồng, làm tăng thêm chi phí vận chuyển là 2,8 tỉ đồng. Các bị cáo Phạm Vũ Hải, Nguyễn Đức Toàn với vai trò là GĐ, Phó GĐ VM đã tự ý quyết định bán số lượng lớn xe ô tô thấp hơn giá quy định, gây thất thoát hơn 72 tỉ đồng cho Veam.

Ngoài ra, năm 2013, Cty CP Cao su sao vàng (SRC) nhiều lần đến tiếp thị bán hàng cho VM nhưng đều bị từ chối. Còn Cty CP Công nghiệp cao su miền Nam (Casumina) đã bán hàng trực tiếp cho VM nhưng bị giảm dần số lượng qua từng năm. Casumina nhiều lần đến gặp xúc tiến việc bán hàng. Tuy nhiên, Trần Ngọc Hà và Phạm Vũ Hải đều yêu cầu hai nhà cung cấp phải bán hàng qua trung gian để ''nâng cao chất lượng dịch vụ''.

Sau đó, SRC bán hàng cho VM qua Cty TNHH Ô tô xe máy Liên Anh, Casumina bán hàng qua Cty TNHH Máy nông ngư nghiệp. Trong đó, Cty Liên Anh có sáu thành viên góp vốn gồm Trần Ngọc Hà và các chị, em ruột của mình. Người đại diện theo pháp luật là bà Trần Thị Hải, chị gái Trần Ngọc Hà. Đến năm 2019, Trần Ngọc Hà rút khỏi thành viên góp vốn. Cty này là đại lý của VM từ năm 2009.

Trần Thị Thanh, em gái Trần Ngọc Hà là người đại diện theo pháp luật của Cty Nông ngư nghiệp. Cty này cũng là đại lý của VM. Cty Liên Anh bán vật tư cho VM đúng với giá mua của SRC và sẽ được SRC chiết khấu riêng từ 8 - 20% doanh số hàng năm. SRC cho biết nếu VM đàm phán, ký kết trực tiếp thì Cty sẽ chiết khấu cho VM thay vì chiết khấu cho trung gian. Casumina chi hoa hồng bán hàng cho Cty Nông ngư nghiệp là 9% doanh số. Còn VM phải trả cho Cty Nông ngư nghiệp chi phí bán hàng 1 - 2% doanh số.

Cáo trạng xác định, việc VM mua qua trung gian đã dẫn đến Veam bị thiệt hại hơn 4,1 tỷ đồng; tổng cộng thiệt hại của Veam là hơn 76 tỷ đồng.

Quá trình điều tra, CQCA đã kê biên 2 nhà đất đứng tên bị cáo Phạm Vũ Hải và vợ ở Hoài Đức, Cầu Giấy, Hà Nội; tạm dừng giao dịch 140.800 cổ phiếu VEA của Veam chưa lưu ký thuộc sở hữu của Phạm Vũ Hải. Con gái bị cáo Hải cũng đã nộp 300 triệu đồng vào tài khoản tạm giữ của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu - Bộ Công an.

Trước vụ án này, Trần Ngọc Hà từng bị TAND TP Hà Nội tuyên phạt 11 năm tù và Nguyễn Đức Toàn cũng bị tuyên phạt 4 năm tù cùng về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", trong một vụ án khác.

Tuy nhiên, phiên tòa này bị tạm hoãn vì vắng luật sư bào chữa. Ngoài ra, bị cáo Nguyễn Đức Toàn cũng vắng mặt.

Liên quan đến vụ án, bị can Trần Đại Lợi, cựu GĐ VM, cũng bị đề cập xử lý. Tuy nhiên, do bị can này bỏ trốn nên CQĐT đã quyết định tách rút hồ sơ và phát lệnh truy nã, khi nào bắt được sẽ xử lý sau.

Bảo Lâm