Vì sao Israel tấn công Iran?

Rạng sáng 13/6, hàng loạt vụ nổ làm rung chuyển thủ đô Tehran khi Israel phát động một cuộc tấn công quy mô lớn nhằm vào Iran. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Katz, Israel đã tiến hành những gì họ gọi là "các cuộc tấn công phủ đầu" vào Iran. Ngay lập tức, Israel ban bố tình trạng khẩn cấp.

Trước đó, vào tháng 2, các cơ quan tình báo Mỹ đã cảnh báo rằng Israel có khả năng sẽ tấn công các cơ sở quan trọng đối với chương trình hạt nhân của Iran trong năm nay.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từ lâu đã kiên định theo đuổi lựa chọn quân sự nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran – một mối đe dọa mà ông coi là mang tính sống còn đối với sự tồn tại của Nhà nước Do Thái.

Theo các báo cáo tình báo mới nhất của Mỹ, Israel đang tìm cách tận dụng hậu quả từ cuộc không kích nhắm vào các cơ sở sản xuất tên lửa và hệ thống phòng không của Iran hồi tháng 10 vừa qua. Giới phân tích cho rằng hành động này không chỉ nhằm làm suy yếu năng lực phòng thủ của Tehran, mà còn mở đường cho các chiến dịch sâu hơn trong tương lai.

Hiện trường một vụ tấn công của Israel tại khu vực dân cư ở Iran. (Ảnh: CNN)

Một số tài liệu tình báo còn tiết lộ mục tiêu dài hạn của Israel không chỉ dừng lại ở việc ngăn Iran phát triển vũ khí hạt nhân, mà còn là gây sức ép để tạo ra sự thay đổi chế độ tại quốc gia này – một bước đi đầy tham vọng nhưng không mới trong chiến lược của Tel Aviv.

Iran từ lâu đã từ chối công nhận sự tồn tại của Israel, và điều đó khiến giới lãnh đạo Israel coi nước này là một mối đe dọa hiện hữu. Tel Aviv lo ngại rằng nếu Tehran sở hữu bom hạt nhân, Israel sẽ là mục tiêu đầu tiên và dễ bị tổn thương nhất.

Trong nhiều thập kỷ, hai quốc gia đã lặng lẽ tiến hành một cuộc chiến ngầm thông qua các hoạt động tình báo, các đòn tấn công mạng và những cuộc chiến ủy nhiệm.

Iran hiện là nhà tài trợ lớn cho nhiều nhóm vũ trang trong khu vực – bao gồm Hezbollah ở Lebanon, Hamas tại Dải Gaza và phiến quân Houthi ở Yemen – những tổ chức đã nhiều lần tấn công Israel bằng tên lửa, máy bay không người lái hoặc các phương tiện chiến tranh khác.

Kể từ khi xung đột Israel – Hamas bùng phát ở Gaza, các nhóm vũ trang do Iran hậu thuẫn đã tăng cường các cuộc tấn công nhằm thể hiện sự ủng hộ với người Palestine, khiến tình hình trong khu vực càng thêm nóng bỏng.

Trong khi đó, tình hình chính trị trong nước lại đặt Netanyahu vào thế khó. Dự luật nghĩa vụ quân sự mới – vốn bị phản đối gay gắt bởi nhiều tầng lớp xã hội – đã đẩy chính trường Israel rơi vào tình trạng bế tắc.

Quốc hội Israel (Knesset) buộc phải triệu tập để thảo luận về khả năng tự giải tán, điều có thể dẫn tới một cuộc bầu cử sớm mà các cuộc thăm dò dư luận cho thấy Netanyahu có nguy cơ thất bại.

Dù vậy, trong phiên họp hôm thứ Tư, Knesset đã bỏ phiếu bác bỏ đề xuất giải tán, tạm thời giúp ông Netanyahu có thêm thời gian để xử lý cuộc khủng hoảng chính trị đang leo thang.

Nguy cơ leo thang xung đột trong khu vực

Các cuộc tấn công của Israel vào cơ sở hạt nhân của có thể khiến Iran thực hiện các cuộc trả đũa lớn và đe dọa đẩy khu vực vào một cuộc xung đột toàn diện, các nhà phân tích và chuyên gia từ lâu đã cảnh báo.

Theo CNN phân tích, nếu Israel và Iran vướng vào xung đột rộng hơn, điều này có thể khiến Mỹ cũng bị lôi kéo vào cuộc chiến. Bởi Mỹ từ lâu đã là đồng minh thân cận nhất và là nhà cung cấp vũ khí lớn nhất của Israel.

Những dấu hiệu về rủi ro này đã xuất hiện vào đầu tuần này khi Mỹ ra lệnh rút những nhân sự không cần thiết khỏi các địa điểm quanh Trung Đông khi các cảnh báo tình báo ngày càng tăng về việc Israel sắp tấn công Iran.

Các quan chức Israel cho biết hôm thứ Sáu (13/6) rằng họ đang chuẩn bị ứng phó với sự trả đũa của Iran bằng cách ban bố tình trạng khẩn cấp đặc biệt trên toàn quốc.

Người dân sống tại Israel và khắp Trung Đông sẽ vô cùng lo sợ khi các cuộc không kích của Israel đẩy khu vực này vào tình trạng bất ổn chưa từng thấy.

Iran giám sát cái gọi là "Trục kháng cự" trên khắp khu vực bao gồm các lực lượng ủy nhiệm trung thành như Hezbollah ở Lebanon, Houthis ở Yemen cũng như nhiều nhóm dân quân khác nhau ở Iraq và Syria.

Các chuyên gia cho biết một cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở hạt nhân của Iran cũng có khả năng đánh dấu sự kết thúc của các cuộc đàm phán với Mỹ.

Năm ngoái, cuộc chiến tranh ủy nhiệm kéo dài nhiều năm giữa Israel và Iran đã bùng nổ với một loạt các cuộc tấn công bằng tên lửa trực tiếp vào nhau.

Vào thời điểm đó, Mỹ đã cảnh báo Israel không được tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng hoặc hạt nhân của Iran. Và Iran đã nhanh chóng hạ thấp mức độ nghiêm trọng của các cuộc tấn công, đáp trả bằng đòn trả đũa mạnh mẽ nhưng được cân nhắc cẩn thận, gây ra thiệt hại hạn chế.

Theo giới quan sát, cuộc tấn công của Israel vào ngày 13/6 còn đi xa hơn nhiều, tấn công vào trung tâm của tổ hợp hạt nhân và quân sự của Iran. Israel đã tấn công vào cơ sở làm giàu chính của Iran ở Natanz và giết chết Tướng Hossein Salami - tổng tư lệnh của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC), theo nhiều cơ quan truyền thông nhà nước Iran.

Nhà phân tích an ninh Beth Sanner của CNN cho biết việc khiến ông Salami thiệt mạng cũng giống như Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ hi sinh trong xung đột. Bà nhấn mạnh, Iran hiện đang "bị đe dọa đến sự tồn tại" và do đó, người Israel sẽ phải đối mặt với "một cuộc trả đũa lớn hơn nhiều so với những gì họ thấy lần trước".

Lãnh tụ tối cao Iran: Israel phải chịu “hình phạt nghiêm khắc”

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã cảnh báo Israel sẽ phải đối mặt với "hình phạt nghiêm khắc" sau các cuộc tấn công hôm 13/6.

Trong một tuyên bố được hãng thông tấn nhà nước Iran IRNA đưa ra, ông Khamenei xác nhận một số chỉ huy và nhà khoa học đã thiệt mạng trong các cuộc không kích mà Israel cho biết là nhằm vào các mục tiêu hạt nhân. “Trong các cuộc tấn công, một số chỉ huy và nhà khoa học đã tử vì đạo”, ông nói.

Cẩm Lai (Nguồn: CNN)