Vì sao khu vực Nam Á là 'điểm nóng' ô nhiễm không khí trên toàn cầu?

Khói mù ô nhiễm bao phủ dày đặc tại New Delhi (Ấn Độ), ngày 3/11/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Theo Reuters, mức độ độc hại của ô nhiễm không khí đang làm gián đoạn cuộc sống của hàng triệu người ở Nam Á, buộc các trường học phải đóng cửa, ảnh hưởng đến các sự kiện thể thao và khiến Chính phủ kêu gọi người dân ở nhà để tránh các vấn đề sức khỏe.

Tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng là vấn đề thường niên đối với các quốc gia Nam Á khi mùa Đông đến gần - không khí lạnh và “cô đặc” khiến các yếu tố ô nhiễm bị giữ lại trong một lớp sương mù dày đặc.

Nam Á đã trở thành “điểm nóng” toàn cầu về ô nhiễm không khí. Các nghiên cứu đã chỉ ra [ở Nam Á] có bốn trong số các nước ô nhiễm nhất thế giới, và chín trong số 10 thành phố ô nhiễm nhất trong khu vực.

Tại sao ô nhiễm ở Nam Á trầm trọng hơn những nơi khác?

Các quốc gia ở Nam Á đã chứng kiến sự gia tăng rõ rệt về công nghiệp hóa, phát triển kinh tế và tăng trưởng dân số trong hai thập kỷ qua, dẫn đến nhu cầu về năng lượng và nhiên liệu hóa thạch tăng lên.

Trong khi các nguồn như công nghiệp và phương tiện giao thông ảnh hưởng đến hầu hết các quốc gia, có một số nguồn “đóng góp” chính chỉ có ở Nam Á - bao gồm việc đốt nhiên liệu rắn để nấu ăn và sưởi ấm, hỏa táng con người và đốt chất thải nông nghiệp.

Ví dụ, khoảng 38% lượng ô nhiễm ở New Delhi (Ấn Độ) trong năm nay là do đốt gốc rạ - một thói quen đốt rơm rạ sau khi thu hoạch lúa để dọn sạch các cánh đồng - ở các bang lân cận là Punjab và Haryana.

Sự gia tăng số lượng phương tiện trên đường phố khi khu vực này phát triển cũng làm trầm trọng thêm vấn đề ô nhiễm. Chẳng hạn, ở Ấn Độ và Pakistan, số lượng phương tiện hiện đã tăng gấp bốn lần kể từ đầu những năm 2000.

Theo dữ liệu của Chính phủ, New Delhi - thành phố được Tập đoàn IQAir của Thụy Sĩ xếp hạng là Thủ đô ô nhiễm nhất thế giới trong bốn năm liên tiếp - có bình quân 472 chiếc xe trên 1.000 người dân, với gần 8 triệu phương tiện chạy trên đường tính đến năm 2022.

Vì sao những nỗ lực giảm ô nhiễm không hiệu quả?

Mặc dù các nước Nam Á đã bắt đầu cố gắng hạn chế ô nhiễm bằng cách đưa ra các kế hoạch quản lý chất lượng không khí, lắp đặt thêm máy giám sát ô nhiễm và thúc đẩy chuyển đổi sang sử dụng nhiên liệu sạch hơn, nhưng cho đến nay những nỗ lực này vẫn chưa mang lại kết quả đáng kể.

Các chuyên gia cho rằng vấn đề nằm ở sự thiếu phối hợp trong nỗ lực kiểm soát ô nhiễm giữa các nước.

Khói mù ô nhiễm bao phủ dày đặc tại Lahore (Pakistan), ngày 7/11/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Các nghiên cứu cho thấy các hạt bụi có thể di chuyển hàng trăm km, vượt qua biên giới quốc gia và tác động đến các quốc gia khác ngoài quốc gia nơi chúng xuất phát.

Dẫn chứng là, khoảng 30% lượng ô nhiễm ở các thành phố lớn nhất của Bangladesh bắt nguồn từ Ấn Độ và được “vận chuyển” đến nước này nhờ gió thổi từ Tây Bắc sang Đông Nam.

Vì vậy, các biện pháp trên toàn quốc hoặc toàn thành phố nhằm giảm bớt không khí độc hại mang lại hiệu quả hạn chế.

Giải pháp là gì?

Các quốc gia trên khắp Nam Á sẽ phải chung sức nếu muốn giải quyết vấn đề ô nhiễm trong khu vực. Cùng việc hợp tác để tăng cường giám sát và đưa ra các quyết định chính sách, những nỗ lực trên toàn khu vực phải được cân bằng bằng cách đưa ra các giải pháp phù hợp với điều kiện cụ thể ở địa phương.

Ngoài ra, trọng tâm cũng cần được mở rộng để bao gồm các lĩnh vực cho đến nay vẫn còn ít được quan tâm, chẳng hạn như nông nghiệp và quản lý chất thải.

Ví dụ, để hạn chế việc đốt gốc rạ, Chính phủ có thể trợ cấp các máy thu hoạch tốt hơn. Các quốc gia như Ấn Độ đã bắt đầu đưa ra những ưu đãi như vậy, tuy nhiên nhu cầu về những chiếc máy này còn hạn chế do chi phí mua sắm cao và thời gian chờ đợi lâu đối với những ai muốn thuê chúng.

Trong một diễn biến liên quan, chính quyền New Delhi đang lên kế hoạch gây mưa nhân tạo thông qua biện pháp gieo hạt trên đám mây trong tháng 11 trong nỗ lực chống ô nhiễm không khí nghiêm trọng ở thành phố này./.

(Vietnam+)