Vì sao lại có nghi thức 'Bông hồng cài áo' trong lễ Vu Lan?

Nguồn gốc của nghi thức

Vào ngày lễ Vu Lan, người ta sẽ cài lên ngực một bông hoa hồng để bày tỏ lòng thành với cha mẹ, ông bà, tổ tiên. Những ngày rằm tháng Bảy âm lịch hàng năm, nhà nhà trên khắp cả nước Việt Nam đều thành kính bước vào mùa Vu Lan, mùa báo hiếu. Những ngày này, mọi người dù già hay trẻ, trai hay gái đều đến dự lễ Vu Lan. Họ thành kính và ngập tràn trong cảm xúc biết ơn khi đón nhận một bông hoa hồng cài lên ngực áo một cách trang trọng.

Tản văn 'Bông hồng cài áo' được Thiền sư Thích Nhất Hạnh viết năm 1962. Ảnh: T.L

Nghi thức bông hồng cài áo bắt nguồn từ thiền sư Thích Nhất Hạnh. Từ trước năm 1962, trong một lần thiền sư vào nhà sách ở Nhật Bản đúng vào Ngày của mẹ, thiền sư đã được một cô gái cài lên áo một bông hoa trắng mà không rõ lý do. Khi hỏi thì thiền sư mới biết trong ngày này ai còn mẹ thì được cài bông hoa hồng màu đỏ, ai mất cha mẹ thì được cài hoa hồng màu trắng. Và vào năm 1962, thiền sư Thích Nhất Hạnh đã viết nên quyển sách mang tên "Bông hồng cài áo". Chính câu chuyện của thiền sư đã khởi điểm cho nghi thức bông hồng cài áo mùa Vu Lan.

Vào ngày lễ Vu Lan khi bước chân đến chùa, chúng ta không nên quên dừng lại để cài cho mình một bông hồng trên ngực áo. Bông hoa hồng được chọn là biểu tượng của tình yêu, của sự cao quý, ngát hương. Việc nhớ về các đấng sinh thành và cài lên ngực bông hoa hồng là thứ tình cảm đẹp nhất, là chữ "Hiếu" mà những người con muốn gửi tới các bậc sinh thành. Nhiều người Việt Nam đến ngày Vu Lan đều cài bông hoa hồng lên áo.

Ý nghĩa của những màu hoa trong ngày lễ Vu Lan

Ngày nay, nhiều ngôi chùa ở Việt Nam có tổ chức hoạt động cài bông hồng trong ngày lễ Vu Lan. Những người đến chùa không phân biệt già trẻ lớn bé, gái hay trai đều không quên dừng lại để cài lên ngực một bông hồng, thầm nhắc nhở về công ơn của cha mẹ đối với mình.

Theo đạo Phật, màu vàng là màu của giải thoát, màu của Đất. Trên đất, chúng ta có thể dẫm, đạp, cày xới, hay làm bất cứ gì… đất vẫn trơ trơ, vì đất là sức sống, là nhẫn nhục, cưu mang tất cả, chấp nhận tất cả. Vì coi tất cả chúng sinh là cha mẹ, là quyến thuộc, họ hàng và quan trọng nhất là quả vị của những vị Phật tương lai.

Ai còn cha mẹ sẽ được gài lên ngực áo một đóa hoa hồng đỏ - đó là lời nhắc nhở rằng vẫn còn cha mẹ. Còn cả bầu trời yêu thương rộng lớn để cảm nhận niềm hạnh phúc và tự nhủ rằng hãy luôn biết làm vui lòng cha mẹ. Người cài bông hồng đỏ là những người may mắn hẳn sẽ rất tự hào vì trên đời này họ còn cha mẹ.

Những đứa con mất cha hoặc mất mẹ sẽ cài lên ngực áo một bông hồng màu hồng nhạt, ai mất cả cha và mẹ thì sẽ cài lên bông hồng trắng. Hoa hồng trắng mang màu tinh khiết ý nghĩa buồn thương, đồng thời nhắc nhở con người hãy sống thật tốt, thật ý nghĩa để những người ra đi cảm thấy tâm hồn được an nhiên, thanh thản và không còn vướng bận chuyện nơi trần thế. Ai mang trên ngực bông hồng trắng sẽ thấy sự nhắc nhở rằng họ đã lỡ mất đi thứ quý giá nhất để từ đó hãy sống và hành động sao cho phải với lương tâm, với sự hy sinh vất vả của cha mẹ.

Mỗi màu hóa mang một ý nghĩa khác nhau khi cài lên ngực trong ngày lễ Vu Lan

Ngoài màu hoa hồng đỏ và trắng thì còn có thêm hoa hồng mang sắc vàng được gắn trên ngực áo các tu sĩ. Hoa hồng vàng đại diện cho sự phổ độ chúng sinh, mượn thân tứ đại do cha mẹ sinh ra để giải thoát (theo nghĩa nhà Phật). Sự cứu độ chúng sinh đạt tới sự giác ngộ là cách để báo đáp ân tình, báo hiếu cha mẹ ở hiện tại và các đời khác. Những tu sĩ còn có cha mẹ rộng hơn tất cả chúng sinh, việc cài hoa hồng vàng thể hiện tấm lòng cao quý, tâm hồn cao cả. Màu vàng là màu của Đạo Phật - thể hiện sự giải thoát, cưu mang, tuệ giác.

Trong dịp lễ Vu Lan, mọi người ngoài việc lên chùa cài hoa hồng, tụng kinh cầu siêu, cúng dường trai tăng,... còn thiết mâm lễ cúng cho những vong hồn chưa được siêu thoát ( đây còn gọi là lễ xá tội vong nhân). Trong ngày lễ Vu Lan, người con có thể tặng món quà nhỏ cho cha mẹ mình. Những người đã mất cha mẹ thì hãy làm điều lành để chia sẻ đến cha mẹ hoặc lên chùa tụng kinh, niệm phật cầu siêu cho cha mẹ. Người dân cũng sửa soạn bàn thờ tổ tiên sao cho ấm cúng với hương hoa, sắm sửa tại gia đình. Ngoài ra, mọi người cũng nên làm từ thiện bố thí cho người nghèo để tạo công đức, chia sẻ năng lượng đến cha mẹ.

Hoa hồng tượng trưng cho sự tri ân, hiếu thảo và lòng biết ơn của con cái đối với bậc sinh thành dù cho họ còn hay không còn trên cõi đời này. Ngoài ra, hoa hồng còn thể hiện một tình yêu chân thành, son sắc, sự cao quý và ngát hương. Ở Nhật Bản, theo phong tục của họ thì bông hoa hồng tượng trưng cho niềm hạnh phúc. Khi về đến Việt Nam, vào ngày lễ Vu Lan thì hoa học được mọi người cài lên ngực áo để tỏ lòng biết ơn, tôn kính và mến yêu đến cha mẹ./.

Tấn Minh