Vì sao năm 2022 Tesla được định giá vượt 1.200 tỷ USD?

Đã đến lúc thị trường và các công ty phải đối mặt với thực tế và đánh giá đầy đủ kỷ nguyên mới này. Ví dụ, hãy xem xét công ty xe điện hạng sang Tesla. Vào đầu năm 2022, Tesla đạt được một cột mốc quan trọng: với giá trị thị trường vượt quá 1.200 tỷ đôla, họ đã bỏ xa các đối thủ cạnh tranh. Nhưng chỉ một năm sau, Tesla đã tụt lại phía sau, giá trị thị trường của công ty nay chỉ còn bằng một phần ba so với trước đây.

Tạp chí The Economist nhận xét: “Lý do chính cho việc thị trường đánh giá lại triển vọng của Tesla là nhận thức rằng đây là một nhà sản xuất xe hơi thế hệ mới... chứ không phải là một công ty công nghệ”.

Tương tự, sau sự hào hứng về vũ trụ ảo (metaverse), Meta, công ty ủng hộ quyết liệt nhất cho thế giới ảo, đã phải đối mặt với thực tế và phải chuyển hướng sau khi mất 13,7 tỷ đôla trên Reality Labs vào năm 2022. Ngay cả các công ty như Google, Microsoft và Amazon cũng phải chấp nhận rằng, dù mô hình kinh doanh của họ đã phù hợp hơn với hiện trạng mới, nhưng họ vẫn không được miễn trừ khỏi những áp lực từ lạm phát và suy thoái kinh tế nói chung.

Sự “trưởng thành” mà chúng tôi đề cập trên đây cũng nên khiến cộng đồng doanh nghiệp thấu hiểu rằng chuyển đổi kỹ thuật số trước hết là một sự thay đổi văn hóa. Để chuyển đổi kỹ thuật số một cách đúng đắn, chỉ đơn giản “số hóa” (sử dụng trình xử lý văn bản thay vì dùng giấy bút, và gửi email thay vì gửi thư) là chưa đủ, mà cần phải nắm bắt một cách toàn diện một phương thức hoạt động mới.

Tesla gắn liền với thành công của tỷ phú Elon Musk. Ảnh: WSJ.

Dựa trên phân tích về các chuyển đổi kỹ thuật số thành công nhất trong thập kỷ qua, cũng như hàng trăm cuộc trò chuyện của chúng tôi với các giám đốc điều hành hàng đầu trên toàn thế giới, chúng tôi kết luận rằng phần lớn nỗ lực này không thể đạt được thông qua công nghệ.

Chuyển đổi số phải do con người thực hiện. Điều này có nghĩa là huấn luyện, đào tạo, nâng cao kỹ năng và đào tạo lại lực lượng lao động là một điều kiện tiên quyết không thể thiếu, kết hợp với việc tổ chức lại các đội nhóm, xem xét cơ cấu khen thưởng, cập nhật các chỉ số hiệu suất chính (KPI) và phát triển các cách làm việc mới.

Đây là tất cả các điều kiện cần thiết để “mở khóa” toàn bộ tiềm năng của bất kỳ sự đổi mới công nghệ nào mà người ta hy vọng mang đến cho một tổ chức. Công nghệ tốt đến đâu phụ thuộc vào liên kết yếu nhất của nó, và liên kết yếu nhất đó thường là “người sử dụng”.

Cuối cùng, “trưởng thành” có nghĩa là chấp nhận rằng chỉ vì bạn có thể, không có nghĩa là bạn nên làm. Trong một số trường hợp, chuyển đổi kỹ thuật số hoàn toàn có thể không phải là lựa chọn phù hợp nhất, vì một số công ty có thể thiếu các nguồn lực cần thiết để thực hiện chuyển đổi bền vững. Có lẽ vì những công ty này quá nhỏ, quá đơn độc, mà cũng có lẽ vì ban lãnh đạo của họ không hoàn toàn đồng hành hoặc thiếu tư duy đúng đắn. Trong những trường hợp đó, giải pháp nằm ở một nơi khác.

Ví dụ, một công ty có thể quyết định chuyển đổi mô hình kinh doanh và vận hành lỗi thời của họ thành một đề xuất giá trị (value proposition) cụ thể, mà không cần nâng cấp công nghệ.

Hãy tưởng tượng một người bán cá không sử dụng thương mại điện tử và vẫn duy trì cửa hàng truyền thống, qua đó tiếp tục cung cấp cho khách hàng các loại thủy hải sản độc đáo của riêng mình. Hoặc một hãng thời trang tiếp tục đầu tư vào các xưởng may truyền thống để cung cấp dịch vụ trực tiếp cho những khách hàng cao cấp của riêng họ.

Marcello Pace, CEO của Pittarosso, một nhà bán lẻ giày hàng đầu của Italy với hơn 200 cửa hàng ở châu Âu, nói với chúng tôi: “Áp dụng số hóa chắc chắn là rất quan trọng, nhưng chúng tôi cần cẩn thận khi phân bổ nguồn lực của mình, vì hầu hết khách hàng của chúng tôi tương đối chậm thích ứng với thay đổi. Sẽ là một sai lầm lớn nếu cho rằng những khách hàng này muốn nhanh chóng chuyển sang mua bán trực tuyến. Với Pittarosso, thách thức là duy trì mô hình kinh doanh hiện tại, đồng thời thử nghiệm các kênh truyền thông và bán hàng mới, nhằm chuẩn bị sẵn sàng cho thế hệ khách hàng tiếp theo”.

Đối với một số người, giải pháp có thể nằm ở việc áp dụng cách tiếp cận lai ghép, nghĩa là tận dụng kỹ thuật số theo những cách khác nhau tùy thuộc vào dòng dịch vụ hoặc danh mục sản phẩm. Simon Fox, CEO của Frieze, một tập đoàn chuyên về hội chợ xuất bản và nghệ thuật, và trước đó từng là CEO của Reach, một nhà xuất bản báo chí của Anh, đã chia sẻ một kịch bản như vậy với chúng tôi:

Điều quan trọng là phải hiểu sự khác biệt giữa số hóa sản phẩm và tận dụng các kênh kỹ thuật số để khám phá, tìm hiểu hoặc mua các sản phẩm vật chất. Số hóa là khi bản thân sản phẩm trở thành kỹ thuật số, chẳng hạn như album nhạc chuyển từ đĩa CD.

Philip Kotler, Giuseppe Stigliano/NXB Trẻ