Vì sao Nhà máy xử lý rác thải Cà Mau ngưng nhận rác?

Rác tồn đọng khắp nơi

Ông Trần Văn T, người dân phường 5, TP Cà Mau cho biết, 2 ngày rác không được vận chuyển đến nhà máy xử lý rác thải, khu vực nội ô bốc mùi hôi thối. Trước nhà dân, những bọc rác được tập kết càng nhiều, gây ô nhiễm, mất mỹ quan đô thị. Khu vực chợ truyền thống còn kinh khủng hơn. Nhiều loại rác tập trung gây bức xúc cho người dân. Sáng 18/6, khu vực nội thành TP Cà Mau có xe thu gom rác đem về bãi tập trung nên tình hình ô nhiễm đã giảm.

Nhà máy xử lý rác thải Cà Mau đóng cửa, rác tồn đọng khắp nơi.

Nguyên nhân chính được xác định là do từ 0h ngày 16/6, Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại - Dịch vụ Công Lý (đơn vị vận hành Nhà máy xử lý rác Cà Mau) bất ngờ ra thông báo tạm ngưng tiếp nhận rác thải sinh hoạt để chờ phê duyệt đơn giá mới. Ông Lâm Bảo Xuyên, Chủ tịch UBND phường 6, cho biết ngay sau đó, phường đã nhận được nhiều phản ánh từ người dân và đã báo cáo khẩn về UBND TP để có phương án xử lý. Tối 17/6, một số xe thu gom đã được điều động để vận chuyển rác đến điểm tập kết tạm thời.

Tại các huyện lân cận, chính quyền địa phương cũng đã chủ động bố trí phương tiện thu gom, tránh tình trạng rác ùn ứ tại các khu vực đông dân cư. Trung bình mỗi ngày, Nhà máy xử lý rác Cà Mau tiếp nhận gần 200 tấn rác từ TP Cà Mau và 7 huyện gồm: Thới Bình, Đầm Dơi, Cái Nước, U Minh, Trần Văn Thời, Phú Tân và Năm Căn.

Riêng tại huyện Trần Văn Thời, Phó Chủ tịch UBND huyện Hồ Song Toàn đã ban hành văn bản khẩn, yêu cầu các xã, thị trấn rà soát các vị trí xử lý rác sinh hoạt đã được đầu tư trước đây. Trường hợp không còn sử dụng được, phải nhanh chóng khảo sát, chọn địa điểm phù hợp để xử lý tạm thời, đảm bảo không để rác tồn đọng, gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn.

Hai ngày đầu nhà máy ngưng nhận rác, rác để dọc khu nội ô TP Cà Mau.

10 năm hoạt động lỗ hơn 200 tỷ đồng

Trao đổi với PV Báo Xây dựng, ông Tô Hoài Dân, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Công Lý cho biết, hơn 10 năm, nhà máy hoạt động lỗ hàng trăm tỷ đồng. Nguyên nhân lỗ, ông Dân cho rằng, năm 2015, Sở Tài chính tỉnh Cà Mau thẩm định trình UBND phê duyệt mức giá xử lý rác thải tại Nhà máy là 350.000 đồng/tấn rác (bao gồm thuế VAT). Ngày 6/9/2016, Sở Tài chính có báo cáo với UBND tỉnh việc áp dụng đơn giá trên, Nhà máy còn lỗ 101.414 đồng/tấn.

"Từ năm 2013 đến nay, Nhà nước 7 lần tăng lương tối thiểu vùng từ 3,1 triệu đồng/tháng lên 4,41 triệu đồng/tháng, nhà máy cũng tăng lương cho công nhân nhưng tiền xử lý rác vẫn không thay đổi.

Chúng tôi đã gặp khó khăn tài chính và lỗ thời gian dài do lương công nhân, chi phí hoạt động, chi phí bảo hành, bảo dưỡng nhà máy… Đến nay, nhà máy không còn khả năng tiếp tục duy trì hoạt động. Tỉnh đồng ý nâng mức 500.000 đồng/tấn, chúng tôi mới đủ chi phí duy trì hoạt động, còn giá như 10 năm trước, thì nhà máy đành phải ngừng hoạt động", ông Dân nói.

Về phần thua lỗ nhà máy, ông Châu Vĩnh Thuận, Phó Chi cục Thuế khu vực XX có văn bản xác nhận, từ năm 2013-2023, Nhà máy lỗ hơn 200 tỷ đồng. Cụ thể, từ năm 2013-2017, nhà máy lỗ hơn 70 tỷ đồng, Chi cục Thuế đã thanh tra, kiểm tra. Từ năm 2017-2023, nhà máy báo cáo tài chính gửi ngành thuế lỗ tiếp hơn 130 tỷ đồng.

10 năm qua, nhà máy 7 lần tăng lương cho công nhân nhưng giá xử lý rác không thay đổi.

Đơn giá không còn phù hợp

Do lỗ kéo dài, nhà máy nhiều lần làm đơn cầu cứu gửi đến các cơ quan chức năng để đề nghị nâng giá xử lý rác nhưng chưa được xem xét. Ngày 21/4/2023, HĐND tỉnh Cà Mau ban hành Thông báo số 09/TB-HĐND về kết luận của Thường trực HĐND tỉnh tại phiên họp giải trình một số vấn đề về tình hình thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn.

Thường trực HĐND đã có ý kiến: Đơn giá hỗ trợ chi phí xử lý rác thải tại Nhà máy xử lý rác thải TP Cà Mau được áp dụng theo đơn giá được ban hành năm 2015, không còn phù hợp trong điều kiện hiện nay; chưa đảm bảo kinh phí để tái đầu tư, nâng cấp thiết bị, hệ thống hạ tầng kỹ thuật của nhà máy xử lý rác, gây nhiều khó khăn trong hoạt động của đơn vị…

Trong khi đó, theo HĐND, UBND tỉnh chưa mạnh dạn, quyết liệt và vận dụng các quy định để ban hành đơn giá cho phù hợp điều kiện thực tế tại địa phương. UBND tỉnh nhiều lần xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) vẫn chưa nhận được văn bản trả lời.

Ông Tô Hoài Dân khẳng định: "Chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh vô cùng thấu lý, đạt tình, nói hết những khó khăn mà Công ty Công Lý đã và đang phải gánh chịu nhưng sau chỉ đạo nêu trên đến nay đơn giá vẫn còn trên giấy, được chuyển từ sở này sang sở, ngành khác, quy định này sang quy định khác. Kết cục, Nhà máy xử lý rác thải TP Cà Mau là đơn vị phải luôn mong ngóng từng ngày chờ được đơn giá cao hơn để hoạt động hiệu quả hơn".

Tại buổi họp báo ngày 18/6, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, Bộ Tài nguyên - Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) có thông tư hướng dẫn thực hiện việc xây dựng đơn giá.
"Việc xây dựng đơn giá theo quy định mới phải là đơn vị cung cấp dịch vụ và xử lý rác phải xây dựng đơn giá rồi cơ quan Nhà nước thẩm định. Không chỉ đơn vị cung cấp dịch vụ và xử lý rác thải gặp khó trong quá trình xây dựng đơn giá mà việc thẩm định cũng gặp tình trạng tương tự dẫn đến kéo dài thời gian. Đến nay, đơn giá vẫn chưa có nên công ty xin tạm ngừng tiếp nhận để chờ đơn giá rác…", ông Sử nói.
Địa phương chuẩn bị những bãi rác tập kết trong khi nhà máy ngưng hoạt động và sẽ tiếp tục xem xét kiến nghị của công ty.

Đào Văn