Vì sao nhiều người dễ bị lừa trong vụ 'Shark Bình' và đồng tiền ảo AntEx?

Một "AntEx" nhanh chóng thu hút được sự quan tâm nhờ có tên tuổi của Shark Bình

Vụ việc doanh nhân Nguyễn Hòa Bình, thường được biết đến với tên gọi “Shark Bình”, bị khởi tố liên quan đến dự án tiền số AntEx đang khiến dư luận xôn xao. Câu chuyện không chỉ dừng lại ở một cú sập dự án tiền ảo, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về tâm lý đầu tư theo đám đông, niềm tin mù quáng và sự thiếu hiểu biết tài chính của không ít người Việt trong kỷ nguyên số.

AntEx từng được quảng bá là hệ sinh thái tài chính phi tập trung, ứng dụng công nghệ blockchain hiện đại, với tham vọng xây dựng một nền tảng tài chính toàn cầu “do người Việt sáng tạo”. Dự án nhanh chóng thu hút được sự quan tâm nhờ có tên tuổi của Shark Bình — một doanh nhân nổi tiếng trong giới khởi nghiệp và từng xuất hiện trên truyền hình. Niềm tin vào thương hiệu cá nhân ấy, cộng với những lời hứa hẹn lợi nhuận “không tưởng”, đã khiến hàng nghìn nhà đầu tư đổ tiền vào, bất chấp những cảnh báo sớm từ giới chuyên môn.

Giai đoạn đầu, đồng token ANTEX được rao bán với tốc độ chóng mặt. Nhiều nhà đầu tư kể lại họ chỉ mất vài phút để “xuống tiền”, bởi sợ bỏ lỡ cơ hội làm giàu nhanh. Giá token từng tăng vọt, tạo nên cảm giác “ăn chắc thắng đậm”, khiến tâm lý FOMO (sợ bị bỏ lỡ) lan nhanh. Nhưng chỉ vài tháng sau, đồng ANTEX rơi tự do, mất gần như toàn bộ giá trị. Nhiều người bàng hoàng khi số tiền đầu tư tan biến chỉ trong một đêm, nhưng vẫn bấu víu hy vọng khi dự án đổi tên token thành Rabbit với lời hứa “tái sinh”. Hy vọng ấy cũng nhanh chóng sụp đổ.

Vấn đề không chỉ ở AntEx, mà còn nằm ở thói quen đầu tư theo cảm tính. Khi một người nổi tiếng nói về công nghệ mới, nhiều người mặc nhiên tin là thật. Khi thấy ai đó “khoe lãi”, đám đông lập tức chạy theo mà không kịp tìm hiểu nguyên tắc cơ bản của thị trường tài chính. Sự mập mờ trong pháp lý tiền ảo tại Việt Nam càng khiến các dự án như AntEx dễ có đất sống: không bị kiểm soát, không phải công bố tài chính minh bạch, và có thể huy động vốn với danh nghĩa “hệ sinh thái công nghệ”.

Nhiều người nhận biết rủi ro, vẫn rơi vào bẫy của AntEx

Điều trớ trêu là rất nhiều người từng đầu tư vào AntEx đều tự nhận mình “biết rủi ro”, nhưng vẫn lao vào vì ham lợi nhuận cao. Một nhà đầu tư ở Hà Nội kể rằng anh từng thấy “vô lý” khi lãi suất được hứa tới vài chục phần trăm một tháng, nhưng vẫn xuống tiền vì tin rằng “Shark Bình không thể lừa mình”. Thực tế cho thấy, niềm tin mù quáng vào danh tiếng đôi khi còn nguy hiểm hơn cả thiếu kiến thức tài chính.

Sau khi AntEx sụp đổ, nhiều nạn nhân được mời đến khai báo thiệt hại tại cơ quan chức năng, mạng xã hội cũng xuất hiện nhiều bức xúc, chia sẻ. Cảnh sát đã phong tỏa hàng trăm tỷ đồng tài sản, gồm vàng, sổ đỏ và nhiều tài khoản ngân hàng liên quan đến vụ việc. Dù kết luận cuối cùng còn đang được điều tra, nhưng những gì đã xảy ra đủ để cho thấy mức độ thiệt hại và niềm tin bị đánh cắp.

Ở góc độ xã hội, vụ “Shark Bình” là một lát cắt tiêu biểu của thời đại công nghệ số: nơi niềm tin có thể được xây dựng bằng hình ảnh truyền thông, nhưng cũng có thể sụp đổ chỉ trong vài ngày. Nó cũng cho thấy khoảng trống lớn về hiểu biết tài chính của người Việt — khi nhiều người vẫn chưa phân biệt được giữa đầu tư mạo hiểm và trò chơi may rủi.

Trong thế giới tiền số, rủi ro là điều tất yếu. Nhưng điều đáng nói là phần lớn nạn nhân của các vụ sập dự án không phải do công nghệ quá phức tạp, mà vì lòng tham và niềm tin sai chỗ. Người ta dễ tin hơn khi kẻ hứa hẹn giàu nhanh lại là người từng được ca ngợi là “biểu tượng thành công”. Người ta dễ bỏ qua cảnh báo, khi đám đông cùng nhau lao vào một hướng. Và người ta chỉ tỉnh ngộ khi mọi thứ đã quá muộn.

Dù pháp luật sẽ xử lý ra sao, vụ việc này vẫn để lại bài học cay đắng: đầu tư là hành trình của lý trí, không phải của cảm xúc. Khi một cơ hội nghe có vẻ “quá tốt để là thật”, thì gần như chắc chắn nó không thật. Trong thời đại mà “niềm tin có thể định giá bằng tiền”, tỉnh táo chính là khoản đầu tư sinh lời lớn nhất mà mỗi người có thể chọn cho mình.

Quang Minh