Vì sao quản lý vỉa hè chưa đạt mục tiêu như mong muốn?
Sau một thời gian thí điểm chính sách cho thuê một phần vỉa hè, lòng đường; báo cáo mới đây của cơ quan chức năng TP HCM cho thấy mục tiêu của chương trình này đã không đạt được. Trong bối cảnh quản lý vỉa hè là vấn đề phức tạp lâu nay tại nhiều đô thị trên cả nước, thì làm sao quản lý vỉa hè đạt được các mục tiêu hài hòa, là câu chuyện chúng ta cần tiếp tục có lời giải.
Trước đó, theo Quyết định 32/2023/QĐ-UBND và Nghị quyết 15/2023/NQ-HĐND của TP HCM, chính thức thực hiện từ 1/1/2024, một phần vỉa hè và lòng đường ở một số tuyến đường sẽ được cho thuê. Các tuyến đường này có vỉa hè rộng, được kẻ vạch phân định phạm vi cho thuê và phạm vi dành cho người đi bộ. Tuy nhiên, tổng kết cho thấy số tiền thu được không xứng đáng. Và sau đó Nghị định 165/2024/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đường bộ và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ ra đời, quy định UBND cấp tỉnh không còn thẩm quyền ban hành quy định sử dụng vỉa hè để kinh doanh, đồng thời không cho phép dùng vỉa hè vào mục đích kinh doanh, mua bán. Vì vậy, TP ngưng cấp phép mới cho hoạt động kinh doanh trên vỉa hè.
Một nguyên nhân khác, sau khi UBND cấp huyện kết thúc hoạt động để chuyển qua mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, các đội quản lý trật tự đô thị ngừng hoạt động. Nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm liên quan trật tự đô thị bị gián đoạn khiến tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường phức tạp trở lại. Báo cáo của Sở Xây dựng TP HCM mới đây cho thấy, thực tế việc lấn chiếm vỉa hè để buôn bán, tập kết vật liệu, vứt rác... diễn ra nhiều nơi từ chờ xe buýt, bệnh viện đến trung tâm thương mại, khu công nghiệp, khu chế xuất. Nhiều tuyến đường bị lấn chiếm để xe buôn bán, trưng bày hàng hóa cản trở người đi bộ. Nhiều phường, xã đã tuần tra, xử lý nhưng chưa thể xử lý dứt điểm tình trạng này ngay.
Kinh nghiệm chúng ta rút ra sau một thời gian rất dài nhưng chưa tìm được lời giải bài toán quản lý vỉa hè là gì? Trước hết, là phải tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật, thay đổi nhận thức sai lầm của một số người rằng “vỉa hè, lòng đường trước nhà tôi là của nhà tôi”.
Tiếp theo, cơ quan Trung ương cần có những hướng dẫn cụ thể về việc cho phép địa phương nào được thí điểm cho thuê vỉa hè, để sau thời gian thử nghiệm sẽ tổng kết, có thể đưa ra một mô hình chung cho các đô thị trên cả nước.
Cần tính toán hài hòa giữa các mục tiêu dành cho người đi bộ và mục tiêu “kinh tế vỉa hè”, đồng thời cần có các quy định đồng bộ, biện pháp giám sát, chế tài nghiêm khắc với các trường hợp lấn chiếm. Có như vậy, trật tự vỉa hè mới đi vào quy củ, nề nếp, góp phần tạo dựng bộ mặt đô thị văn minh.
