Vì sao thực hiện chỉ định chủ tịch, phó chủ tịch tỉnh khi sáp nhập tỉnh?

Chiều 4-5, Tổng thư ký Quốc hội tổ chức họp báo về dự kiến chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Tại cuộc họp, phóng viên nêu câu hỏi về việc theo kết luận mới đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị thể chế hóa quy định của Bộ Chính trị về việc khi sáp nhập tỉnh sẽ không bầu chủ tịch, phó chủ tịch tỉnh, mà thay vào đó là chỉ định, bổ nhiệm.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy. Ảnh: Quang Vinh

Tuy nhiên, có ý kiến lo ngại việc chỉ định nhân sự có thể sẽ mang ý chí cá nhân, không đảm bảo yếu tố công tâm, khách quan trong chọn lựa nhân sự lãnh đạo cấp tỉnh. Vậy Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sẽ giám sát việc này như thế nào, để việc chỉ định nhân sự lãnh đạo cấp tỉnh đảm bảo công tâm, khách quan, chọn đúng người, đúng việc?.

Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho phép chỉ định nhân sự không là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh. Vậy điều này liệu có phá vỡ nguyên tắc trong công tác bầu cử hiện nay hay không? Bởi theo quy định hiện hành, các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh đều phải bầu từ các đại biểu HĐND cấp tỉnh.

Trả lời, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy cho biết cơ chế chỉ định nhân sự tại các đơn vị sau sắp xếp là nội dung đã được xem xét và các cấp có thẩm quyền nghiên cứu, thảo luận, quyết định.

Tại Kết luận số 150-KL/TW ngày 14-4-2025 của Bộ Chính trị nêu rõ yêu cầu trong lần sắp xếp đơn vị hành chính lần này sẽ thực hiện cơ chế chỉ định, bổ nhiệm người giữ các chức vụ trong HĐND, UBND tại các đơn vị sau sắp xếp thay cho việc HĐND thực hiện bầu theo cách thông thường theo quy định. Đồng thời, có thể chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND có thể làm lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, xã.

Bà Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh đây là cơ chế trước đây chưa thực hiện. Nhưng lần sắp xếp này có những điểm khác so với những lần sắp xếp trước đây cấp huyện, xã giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025.

Lần này, ngoài việc nhập các xã, tỉnh thì còn thực hiện chủ trương rất lớn là không tổ chức cấp huyện. Do đó, các cơ quan thuộc chính quyền địa phương cấp huyện sẽ kết thúc hoạt động cùng thời gian nhập các tỉnh, xã.

Để đáp ứng yêu cầu bố trí, sắp xếp cán bộ, đặc biệt là cán bộ đang công tác ở cấp huyện, làm việc ở cơ quan, đơn vị mới và khai thác tối đa nguồn nhân lực hiện có, Bộ Chính trị đã có chỉ đạo trong lần sắp xếp này sẽ thực hiện cơ chế chỉ định người giữ chức vụ lãnh đạo ở các cơ quan HĐND, UBND tại các cơ quan, đơn vị sắp xếp.

Việc này chỉ thực hiện trong năm 2025, với lần thực hiện sắp xếp với quy mô lớn như thế này, còn các lần về sau sẽ thực hiện cơ chế bình thường là HĐND bầu UBND, bầu các chức danh trong HĐND.

"Việc này sẽ được ghi nhận trong nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 tại điều khoản chuyển tiếp, làm cơ sở cho thực hiện"- bà Nguyễn Phương Thủy nói.

Văn Duẩn