Vì sao vẫn thiếu vắc-xin tiêm chủng mở rộng?

Đại diện Bộ Y tế cho hay, hiện chương trình Tiêm chủng mở rộng do Nhà nước chi trả toàn bộ được triển khai trên toàn quốc từ năm 1985 nhằm cung cấp dịch vụ tiêm chủng miễn phí cho trẻ em dưới 1 tuổi.

Dù đã có nhiều giải pháp nhưng vắc-xin của chương trình tiêm chủng mở rộng vẫn thiếu.

Số loại vắc-xin tăng dần theo thời gian, từ 6 vắc-xin thiết yếu năm 1985 tới nay đã có hơn 10 loại vắc-xin phòng các bệnh truyền nhiễm phổ biến, nguy hiểm được cung cấp miễn phí cho trẻ em và phụ nữ có thai triển khai trong tiêm chủng mở rộng trên toàn quốc.

Trong thời gian qua, theo lãnh đạo Bộ Y tế, cơ quan này đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương, phối hợp Bộ, ban ngành liên quan, đẩy mạnh các hoạt động đảm bảo nguồn cung vắc-xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Năm 2023, thực hiện Luật Ngân sách, các địa phương chủ động thực hiện các thủ tục mua sắm vắc-xin từ ngân sách của địa phương, tuy nhiên gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Và thực hiện Nghị quyết 99 của Quốc hội về việc tiếp tục bố trí ngân sách trung ương để tiếp tục thực hiện chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia quốc gia đảm bảo thống nhất, hiệu quả trong cả nước, Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 10/7/2023, Quyết định số 931/QĐ-TTg ngày 05/8/2023 giao kinh phí để Bộ Y tế thực hiện mua tập trung các loại vắc-xin.

Cụ thể, đối với vắc-xin có khả năng sản xuất trong nước (10 loại vắc-xin), Bộ Y tế đã rà soát các quy định của pháp luật và thực hiện mua theo hình thức đặt hàng.

Đến nay, Bộ Y tế đã gửi Bộ Tài chính xem xét, phê duyệt phương án giá tối đa, trên cơ sở đó Bộ Y tế sẽ phê duyệt phương án giá cụ thể và giao Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương ký hợp đồng với các đơn vị sản xuất vắc-xin để tiếp nhận vắc-xin và thực hiện phân bổ ngay cho các địa phương.

Với vắc-xin 5 trong 1 phải nhập khẩu, Bộ Y tế đã giao cho Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện mua sắm theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước theo quy định của Luật đấu thầu.

Trong quá trình chờ hoàn tất các thủ tục mua sắm, Bộ Y tế cũng đã chủ động tìm nguồn viện trợ, tài trợ vắc-xin từ các tổ chức Quốc tế, trong nước cho Chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Cuối tháng 8/2023, được sự viện trợ, tài trợ từ WHO, UNICEF và các tổ chức khác, Bộ Y tế đã tiếp nhận 258.000 liều vắc-xin 5 trong 1.

Bộ Y tế (Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương) đã phân bổ số vắc-xin này và đã hướng dẫn địa phương thực hiện tiêm vắc-xin cho trẻ trong tiêm chủng mở rộng trong tháng 9-10/2023.

Chính phủ Úc sẽ viện trợ cho Việt Nam 490.600 liều vắc-xin 5 trong 1 dự kiến vắc xin tháng 12 sẽ về Việt Nam. Hiện nay, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Chương trình Tiêm chủng mở rộng đã có văn bản hướng dẫn các tỉnh về việc tiêm bổ sung, tiêm vét cho các địa phương.

Ngoài ra, Bộ Y tế đã và đang chỉ đạo các đơn vị liên quan thực hiện việc lập kế hoạch cung ứng vắc-xin trong năm 2024 kịp thời đảm bảo nguồn cung vắc-xin, chỉ đạo các địa phương chủ động trong giám sát, phát hiện dịch và đáp ứng và triển khai các biện pháp về tiêm chủng vắc-xin cho đối tượng nguy cơ cao tại ổ dịch để khoanh vùng, không để dịch bệnh lây lan.

Để giải quyết căn cơ, lâu dài Bộ Y tế đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan sửa đổi Nghị định số 104/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ quy định về hoạt động tiêm chủng, trong đó cho phép bố trí ngân sách Trung ương để đảm báo kinh phí mua vắc-xin cho chương trình tiêm chủng mở rộng.

Ước tính, mỗi năm, Việt Nam có 1,5 triệu trẻ em dưới 1 tuổi cần tiêm chủng các mũi trong Chương trình tiêm chủng mở rộng. Số mũi tiêm thực hiện hằng năm khoảng 40 triệu các loại.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2022, đầu năm 2023, nhiều địa phương như TP.HCM, Đà Nẵng, Hà Nội, Phú Thọ, Quảng Ninh, Hà Giang, Bình Dương, Tiền Giang, An Giang... đã phản ánh tình trạng cung ứng vắc-xin tiêm chủng mở rộng bị gián đoạn gây thiếu vắc-xin cục bộ.

Một số địa phương cho biết từ nhiều tháng nay, các vắc-xin như 5 trong 1, DPT (phòng 3 bệnh bạch hầu, ho gà và uốn ván) chưa được cấp đủ theo nhu cầu. Ngoài ra, các loại vắc-xin khác số lượng cũng còn rất ít, dự kiến trong 1-2 tháng tới sẽ hết nếu không được cung cấp thêm.

Lý giải về việc thiếu vắc-xin, đại diện một số địa phương cho biết những năm qua, từ ngân sách trung ương do Bộ Tài chính bố trí, Bộ Y tế mua sắm vắc-xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng. Sau đó, vắc-xin được cấp phát đến các địa phương để tổ chức tiêm miễn phí cho trẻ.

Tuy nhiên, việc gián đoạn cung ứng vắc-xin xảy ra từ mùa hè năm 2022. Nguyên nhân do vướng một số thủ tục về quy định mua sắm, trong đó liên quan đến giá. Sau một thời gian các địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc mua vắc-xin, việc triển khai tiêm chủng mở rộng ở các tỉnh bị trì trệ.

D.Ngân