Vì sao Việt Nam phải mua điện từ Lào và Trung Quốc dù công suất năng lượng tái tạo đứng đầu ASEAN?

Theo số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), lũy kế 4 tháng đầu năm nay, sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống đạt 85,65 tỷ kWh, tăng 6,2% so với cùng kỳ. Trong đó, năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối) đạt 13,15 tỷ kWh, chiếm 15,4% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống (điện mặt trời đạt 9,31 tỷ kWh, điện gió đạt 3,61 tỷ kWh); Điện nhập khẩu đạt 536 triệu kWh, chiếm 0,6% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống.

Công suất sản xuất năng lượng tái tạo của Việt Nam đứng đầu ASEAN, nhưng khi thời tiết biến động đã bị ảnh hưởng

Tỷ trọng công suất và huy động điện từ nguồn năng lượng tái tạo đã cao hơn nhiều trước đây, nhưng Việt Nam vẫn có nguy cơ thiếu điện, nhất là vào cao điểm nắng nóng.

Trước nguy cơ thiếu điện, tại tọa đàm "Tiết kiệm năng lượng, giải pháp đảm bảo cung ứng điện mùa nắng nóng", ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc EVN cho biết tính đến hết quý I/2022, sản xuất điện đã tăng trưởng 7,3%, gần gấp đôi so với năm 2020 nhưng do biến động thời tiết nên tăng trưởng tháng 4/2022 thấp (6,3%) so với quý I/2022. Đáng chú ý, lượng điện ở TP.HCM tăng trưởng chậm lại. Trong khi đó, giá than khoảng 270 USD/tấn, gấp 3 lần so với năm ngoái; giá xăng dầu, khí cũng tăng lên, chi phí đầu vào đang là thách thức với vận hành hệ thống điện của EVN.

Bên cạnh đó, mặc dù công suất sản xuất năng lượng tái tạo của Việt Nam đứng đầu ASEAN, nhưng khi thời tiết biến động đã bị ảnh hưởng. EVN cho hay có nhiều ngày nhà máy điện mặt trời hay gió không phát điện được. Chẳng hạn, ngày 19/3 ít có gió, chỉ có 15 MW được phát trên hệ thống điện. Đây là những tính chất đặc biệt và bất định của năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió.

Đồng thời, phương thức vận hành hệ thống điện đã và đang chuyển đổi mạnh nên nhu cầu sử dụng điện cho sinh hoạt ngày càng cao khiến công suất tiêu thụ điện lập kỷ lục mới. Hay nói cách khác, thành phần sinh hoạt đang quyết định giờ cao điểm tiêu thụ điện năng.

"Từ khi điện mặt trời và điện gió tham gia vào hệ thống điện, giờ cao điểm đã bị lệch so với thời điểm trước. Nếu như trước đây, khung giờ cao điểm trưa từ 11 giờ - 13 giờ, thì hiện khung giờ cao điểm đã lệnh sang từ 14 giờ - 16 giờ. Đồng thời, xuất hiện thêm các khung giờ cao điểm từ 17 giờ - 19 giờ và 20 giờ 30 phút - 22 giờ", ông Lâm cho biết.

Để đảm bảo cung ứng điện cho mùa nắng nóng, ông Lâm cho hay, EVN xây dựng kịch bản tìm kiếm thêm nguồn điện mới, đảm bảo cung ứng điện, trong đó có việc đẩy nhanh tiến độ mua điện từ Lào, các dự án kết nối lưới điện với các nước láng giềng.

Giữa tháng 4 vừa qua, EVN cho biết đã hoàn thành đường dây 220kV nối lưới với Lào; với các dự án nối lưới với Trung Quốc, EVN cũng tăng cường giải tỏa công suất để nhập khẩu thêm điện từ Trung Quốc.

Bình luận về phương án tăng nhập khẩu điện mà EVN đưa ra, ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo tiết kiệm năng lượng và Phát triển (Bộ Công Thương), nêu quan điểm việc tăng cường mua điện từ các quốc gia láng giềng, thúc đẩy lưới điện ASEAN là những biện pháp lâu dài, còn trước mắt cần huy động nguồn điện tối ưu. Hiện, cường độ năng lượng điện rất cao, tạo ra GDP cao hơn các quốc gia khác 4-5 lần, do đó cần tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng.

Thy Lê