Vì sao xuất khẩu dầu diesel của Nga giảm mạnh mẽ?
Lệnh cấm vận của châu Âu đối với dầu diesel Nga, có hiệu lực từ tháng 2/2023, đã buộc Moskva phải chuyển hướng xuất khẩu. Châu Phi cùng với Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil, đã trở thành thị trường chính nhờ nguồn cung tăng đáng kể từ Nga.
Tàu chở dầu xuất khẩu của Nga. Ảnh Reuters
Tuy nhiên, theo báo cáo của Trung tâm Chỉ số giá do truyền thông Nga RBC, xuất khẩu dầu diesel của Nga đã giảm mạnh gần một nửa, từ 1,27 triệu tấn trong tháng 1 xuống còn 684.000 tấn trong tháng 2 năm nay, tương đương mức giảm 46,1%. Nguyên nhân chính là do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào cơ sở hạ tầng dầu khí của Nga gia tăng.
Các quốc gia châu Phi nhập khẩu dầu diesel Nga với lượng lớn gồm Nigeria, Tunisia, Ai Cập, Libya, Maroc, Ghana và Senegal.
Ngày 10/3, cơ quan tình báo quân sự Ukraine xác nhận đã tấn công nhà máy lọc dầu Novokouïbychevsk ở tỉnh Samara, đồng thời một kho dầu tại Tcheboksary (Tchouvachie) cũng trở thành mục tiêu. Những cuộc tấn công này đã gia tăng trong những tuần gần đây, là một phần trong chiến lược làm suy yếu nền kinh tế của Moskva, vốn phụ thuộc nhiều vào doanh thu từ dầu khí.
Một số nhà máy lọc dầu lớn như Rosneft, Riazan, Syzran, Saratov và Volgograd (thuộc tập đoàn Lukoil) đã bị hư hại, tiếp tục làm giảm khả năng khai thác và xuất khẩu nhiên liệu của Nga.
Ngoài các cuộc tấn công từ Ukraine, một số yếu tố khác cũng góp phần làm suy giảm xuất khẩu dầu diesel của Nga. Các cơn bão mùa đông đã gây gián đoạn vận tải biển, làm giảm khối lượng hàng xuất khẩu từ các cảng của Nga. Theo dữ liệu của Reuters, tổng xuất khẩu dầu diesel và dầu gasoil của Nga đã giảm 6% trong tháng 2, xuống còn 3,6 triệu tấn.
Bên cạnh đó, các lệnh trừng phạt mới của phương Tây cũng gia tăng áp lực lên xuất khẩu dầu diesel của Nga. Tháng 1 vừa qua, Mỹ công bố các biện pháp trừng phạt mở rộng đối với lĩnh vực năng lượng của Nga, nhắm vào các công ty dầu khí, nhà giao dịch và một số tàu vận tải. Dù có giai đoạn chuyển tiếp cho phép các lô hàng chịu lệnh trừng phạt được giao đến ngày 27/2, Những hạn chế này có thể khiến Nga gặp thêm nhiều khó khăn trong xuất khẩu trong thời gian tới.
Trước áp lực tài chính và hậu cần từ các lệnh trừng phạt, Nga đang tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ, một lô hàng dầu diesel đã được vận chuyển trực tiếp từ cảng Primorsk đến Syria vào tháng 2. Ngoài ra, một lượng lớn dầu diesel Nga hiện đang được chuyển tải trên biển, đặc biệt là gần cảng Augusta (Ý) và các đảo của Hy Lạp, nhằm tránh các lệnh cấm vận.
Mặc dù nguyên nhân chính khiến xuất khẩu dầu diesel của Nga sang châu Phi giảm là do hạ tầng dầu khí bị tàn phá bởi các cuộc tấn công của Ukraine, nhưng điều này cũng phản ánh những áp lực lớn hơn từ lệnh trừng phạt, khó khăn hậu cần và biến động thị trường. Khả năng duy trì ổn định xuất khẩu của Nga sẽ phụ thuộc vào mức độ ứng phó với các cuộc tấn công, cũng như khả năng điều chỉnh dòng chảy thương mại sang các đối tác ít chịu ảnh hưởng từ lệnh trừng phạt phương Tây.
