Việc cấm ép học thêm nhằm buộc giáo viên hoàn thành hết trách nhiệm công vụ của mình

Sáng 9/6, tiếp tục Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý Luật Nhà giáo. Vấn đề dạy thêm, học thêm và lương của nhà giáo nhận được sự quan tâm, thảo luận của nhiều đại biểu.

Quan trọng là tránh hành vi trục lợi từ dạy thêm

Trước đó, báo cáo do Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội (UBVHXH) Nguyễn Đắc Vinh trình bày cho biết, dự thảo Luật hiện gồm 9 chương, 45 điều (giảm 1 điều so với dự thảo trình tại phiên thảo luận sáng ngày 6/5/2025). Về những việc không được làm (Điều 11), có ý kiến đề nghị giao Chính phủ xây dựng bộ quy chế về dạy thêm, học thêm và cấm nhà giáo dạy thêm trái quy định pháp luật; đề nghị cấm nhà giáo dạy thêm học sinh mình đang trực tiếp giảng dạy.

Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh.

"Dự thảo luật không cấm việc dạy thêm, học thêm mà chỉ quy định nhà giáo không được ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức nhằm hạn chế, tiến tới khắc phục tình trạng học thêm, dạy thêm tràn lan", Chủ nhiệm UBVHXH lý giải. Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã ban Thông tư hướng dẫn về dạy thêm, học thêm, trong đó đã thể hiện rõ nội dung cấm nhà giáo dạy thêm cho học sinh mà mình đang trực tiếp giảng dạy.

Bình luận về điều này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, dự thảo luật dùng câu "không được ép buộc" là rất hay: "Đã muốn ép buộc thì nhiều biến tướng lắm, ép làm đơn, ép phải đi học nhà tôi, không đi học nhà kia... Quan trọng là quản lý của mình để phân biệt được là ép hay không ép, đồng thời tôn trọng quyền được học của học sinh".

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định, bản chất của việc học thêm, dạy thêm là nhu cầu thật, nhu cầu chính đáng, tuy nhiên, điều quan trọng là không được trục lợi trên việc đó. Theo bà, từ khi Thông tư quy định về việc dạy thêm, học thêm được ban hành, các tỉnh, thành phố rất quan tâm và có những hướng dẫn rất cụ thể, nhưng vẫn có những biến tướng. Có trường hợp các thầy cô giáo dạy online, dạy qua zoom... và vẫn thu tiền.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải.

"Quy định ghi không ép buộc dưới mọi hình thức. Thế nào là không ép buộc? Trên thực tế có khi ép buộc người ta viết đơn tự nguyện đăng ký học. Tôi muốn làm sao quy định một điều gì trong luật để tránh hành vi trục lợi dưới mọi hình thức", bà nói và đề nghị nghiên cứu, quy định rõ về dạy thêm, học thêm.

Giải trình thêm, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, vấn đề dạy thêm, học thêm trong dự thảo Luật Nhà giáo chỉ khu biệt trong đối tượng được nêu rõ, định nghĩa trong Thông tư 29, là hoạt động dạy và học nằm ngoài kế hoạch nhà trường nhằm mục đích chuyển tải nội dung chính đã quy định. "Tức là trong nội dung chương trình học như vậy, kế hoạch nhà trường đã chuyển tải như vậy, nhưng giáo viên dạy nằm ngoài thời gian quy định", ông giải thích.

Bộ trưởng cũng dẫn chứng, trong phần quy định những điều nhà giáo không được làm, trước hết thể hiện quan điểm về đạo đức nhà giáo hơn là quy định có tính chất chuyên môn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương.

"Tại sao quy định nhà giáo không ép dạy thêm với học sinh đã dạy trên lớp? Vì trong trách nhiệm thực thi công vụ, nhà giáo đã phải hoàn thành việc trang bị kiến thức cho học sinh của mình trong giờ học chính khóa. Nếu để người đó dạy tiếp những nội dung trong trách nhiệm công vụ phải làm, mang về nhà thì dẫn đến biến tướng, giáo viên đó không hoàn thàn trách nhiệm công vụ của mình. Còn các đối tượng như học sinh yếu, học sinh giỏi, học sinh chuẩn bị thi tốt nghiệp thì giáo viên được quyền dạy thêm cho chính học sinh của mình, ngay trong chính nhà trường, đã quy định rõ trong luật. Quy định như này để thực hiện nghiêm trách nhiệm công vụ, giáo viên phải hoàn thành hết trách nhiệm của mình" - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Mong muốn lương nhà giáo được xếp cao nhất, thậm chí gấp 2-3 lần phải tính toán rất kỹ

Về chính sách tiền lương, phụ cấp (Điều 25), có ý kiến đề nghị làm rõ quy định lương, phụ cấp của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp; quy định bảo đảm công bằng về lương giữa nhà giáo khu vực công lập và khu vực ngoài công lập.

Theo UBVHXH, nhà giáo trong cơ sở giáo dục công lập là viên chức; do vậy, lương của nhà giáo thực hiện theo thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Việc quy định nhà giáo được hưởng lương, phụ cấp xếp cao nhất là thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Kết luận số 91-Kl/TW của Bộ Chính trị. Nội dung này cơ bản không trái với tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi.

"Việc quy định tiền lương của nhà giáo khu vực ngoài công lập bảo đảm không thấp hơn khu vực công lập có thể ảnh hưởng đến chính sách xã hội hóa giáo dục, vi phạm nguyên tắc tự nguyện, tự chủ của cơ sở giáo dục ngoài công lập. Do vậy, dự thảo luật đã chỉnh lý theo hướng tiền lương của nhà giáo trong cơ sở giáo dục ngoài công lập thực hiện theo quy định của pháp luật về lao động", Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh thông tin.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, Bộ Chính trị đang chỉ đạo xây dựng 2 nghị quyết về lĩnh vực giáo dục và y tế. Vì thế, cần có khuôn khổ pháp lý, chính sách quốc gia để tuyển chọn những người giỏi nhất làm thầy giáo, thầy thuốc. Về mức lương nhà giáo, ông đề nghị phải có một thái độ rất rõ ràng, không phải xếp lương cho nhà giáo ở bậc cao nhất, mà "nên có chế độ gấp đôi, gấp ba như thế nào đó" để tuyển chọn được người ưu tú nhất.

"Phải đưa vào nghị quyết của Đảng sắp tới để khẳng định vị trí, vai trò của thầy giáo, thầy thuốc và có quan điểm, chủ trương, cơ chế, chính sách để tuyển chọn cho được người giỏi nhất làm thầy giáo, thầy thuốc, đồng thời có điều kiện tốt nhất để tạo điều kiện cho họ hoạt động, thực hiện thiên chức", ông nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn.

Đồng tình với quan điểm, cần suy nghĩ như thế nào để có chế độ để nghề giáo thực sự là nghề cao quý, nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương lưu ý, nghề cao quý này phải được xã hội công nhận, chứ bản thân nguồn lực Nhà nước không thể đáp ứng được hết.

"Lương là một chế độ, quy định xếp cao nhất trong bậc lương hành chính là được, bên cạnh đó có rất nhiều loại phụ cấp, chứ bây giờ mình đòi mức cao hơn nữa, gấp đôi hoặc gấp ba thì lại liên quan vấn đề ngân sách chi cho giáo dục", Phó Chủ tịch Quốc hội nói và dẫn lời Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh, chỉ có 20% ngân sách chi cho giáo dục, mà chi cho lương đã khoảng 18%. Đồng thời, thiết kế như này đã là thể hiện sự ưu ái của Nhà nước, của xã hội đối với nghề giáo. Luật cũng quy định địa phương và cơ sở giáo dục có chính sách hỗ trợ nhà giáo, tức nguồn hỗ trợ không chỉ ngân sách của Trung ương mà của cả địa phương, cơ sở giáo dục, huy động nguồn nhân lực xã hội trong vấn đề hỗ trợ...

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, mong muốn lương của nhà giáo được xếp cao nhất, thậm chí gấp 2-3 lần thì phải tính toán rất kỹ: "Vì, với 1,2 triệu nhà giáo, chỉ cần nhích lên 1 chút thôi thì ngân sách đã phải tính toán rất kỹ lưỡng, không thể nêu cụ thể như thế. Cao nhưng ở mức bao nhiêu thì cũng phải cân nhắc, ngoài mong muốn còn phải có tính khả thi của ngân sách, có lộ trình. Luật đưa ra nguyên tắc như vậy, trong quá trình tính toán lương của nhà giáo có căn cứ để làm".

Quỳnh Vinh