Việc giám sát các cơ sở chăm sóc trẻ em - không bao giờ được buông lỏng

Vừa qua, vụ việc bảo mẫu ngược đãi, bạo hành trẻ em tại Mái ấm Hoa Hồng (TP Hồ Chí Minh) đã khiến dư luận bức xúc. Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TP Hồ Chí Minh cũng đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam 2 bảo mẫu liên quan. Qua vụ việc trên, Đại biểu Quốc hội, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội có những ý kiến, quan điểm xung quanh vấn đề tăng cường giám sát các cơ sở chăm sóc trẻ em, minh bạch hoạt động từ thiện cũng như trách nhiệm của các bên liên quan đối với vấn đề bảo vệ trẻ em hiện nay.

+ Thưa Phó giáo sư, qua vụ việc bạo hành trẻ em tại Mái ấm Hoa Hồng gây xôn xao dư luận, ông nhìn nhận như thế nào về những bất cập, “lỗ hổng” pháp lý hiện nay trong vấn đề bảo vệ trẻ em? Đặc biệt là việc giám sát các cơ sở chăm sóc trẻ em?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Có thể nói rằng, trong nhiều năm vừa qua, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đến đời sống văn hóa, chúng ta đã có nhiều hành động tốt để chăm sóc cho trẻ em. Trẻ em hôm nay thực sự đã được hưởng nhiều thành quả từ sự phát triển chung của đất nước.

Tuy nhiên, vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã cho thấy một số “khoảng trống” pháp lý về bảo vệ trẻ em, đặc biệt là tại các cơ sở bảo trợ xã hội.

Hiện tại, dường như việc giám sát các cơ sở bảo trợ xã hội vẫn còn chưa tốt. Các cuộc thanh tra định kỳ, vốn dĩ được thiết lập để đảm bảo an toàn cho các em, lại trở nên không đủ. Sự thiếu hụt về kiểm tra đột xuất và giám sát liên tục đã tạo ra những kẽ hở để hành vi bạo hành có thể diễn ra và chỉ được phơi bày khi mọi chuyện đã quá muộn. Điều đó không chỉ khiến trẻ em chịu tổn thương mà còn làm dấy lên câu hỏi: Chúng ta đã làm đủ để bảo vệ các em chưa?

Chúng ta cũng không thể làm ngơ trước thực tế rằng, dù đã có nhiều sự việc tương tự và đã có những chế tài xử phạt nhưng dường như hình phạt pháp lý dành cho những kẻ bạo hành trẻ em vẫn còn quá nhẹ. Sự tha thứ quá dễ dàng không chỉ làm tổn thương thêm nhiều đứa trẻ mà còn làm giảm đi giá trị của công lý mà chúng ta luôn theo đuổi.

Đại biểu Quốc hội, PGS.TS Bùi Hoài Sơn.

Nếu chúng ta thực sự muốn thay đổi, không muốn lặp lại những vụ việc đau lòng như tại Mái ấm Hoa Hồng, thì hệ thống pháp lý cần phải có những quy định mạnh mẽ hơn. Hãy nghĩ đến một thế giới nơi mà việc giám sát không bao giờ buông lỏng, nơi mà mỗi hành vi bạo hành đều bị phát hiện ngay tức khắc. Hãy nghĩ đến những biện pháp nghiêm khắc hơn, những quy định rõ ràng hơn về hình phạt dành cho kẻ vi phạm, thì có lẽ có thể sẽ không một đứa trẻ nào phải chịu đựng nỗi đau không đáng có.

Trên hết, chúng ta cần xây dựng một cộng đồng mà mỗi người làm việc tại các cơ sở bảo trợ trẻ em đều được đào tạo bằng tình yêu thương và trách nhiệm. Chỉ khi mỗi người, mỗi trái tim thực sự thấu hiểu và biết bảo vệ trẻ em mới có thể ngăn chặn được những nỗi đau không đáng có. Bởi vì, bảo vệ trẻ em không chỉ là một nhiệm vụ pháp lý mà còn là sự thể hiện cao nhất của lòng nhân ái và tình yêu đối với tương lai của chúng ta.

+ Theo Đại biểu Quốc hội, cần làm thế nào để nâng cao hiệu quả của chính sách hỗ trợ đào tạo, tăng cường năng lực cho đội ngũ bảo mẫu, nhân viên chăm sóc trẻ em tại các trung tâm bảo trợ xã hội, nhằm ngăn chặn những vụ việc ngược đãi, bạo hành trẻ em?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi cho rằng, Quốc hội và các cơ quan chức năng có thể tạo ra những chính sách thiết thực và mạnh mẽ để hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ bảo mẫu và nhân viên chăm sóc trẻ em tại các trung tâm bảo trợ xã hội qua nhiều phương diện.

Thứ nhất, việc thiết lập khung pháp lý bắt buộc về đào tạo chuyên môn là điều cần thiết. Các chính sách cần quy định rõ ràng về yêu cầu đào tạo và cấp chứng chỉ cho bảo mẫu, nhân viên tại các cơ sở bảo trợ xã hội. Quốc hội có thể tạo điều kiện pháp lý để yêu cầu các trung tâm bảo trợ phải thường xuyên tổ chức các khóa học kỹ năng mềm chăm sóc trẻ và đặc biệt là các chương trình liên quan đến bảo vệ trẻ em khỏi bạo lực, lạm dụng.

Cơ quan chức năng đã đưa các cháu nhỏ ở Mái ấm Hoa Hồng về 3 cơ sở công lập để chăm sóc, nuôi dưỡng.

Thứ hai, việc hỗ trợ tài chính từ Nhà nước để các cơ sở chăm sóc trẻ có đủ nguồn lực phát triển đội ngũ nhân sự có chất lượng cao là vô cùng quan trọng. Quốc hội có thể xem xét ban hành các chính sách phân bổ ngân sách cho các trung tâm này, nhằm tạo điều kiện cho việc đào tạo và tuyển dụng những người có trình độ chuyên môn và đạo đức.

Thứ ba, Quốc hội và các cơ quan chức năng có thể thúc đẩy việc thành lập các chương trình giám sát, đánh giá định kỳ và đột xuất về chất lượng nhân sự tại các cơ sở chăm sóc trẻ. Các nhân viên sẽ được kiểm tra, đánh giá thông qua những tiêu chí rõ ràng để đảm bảo họ có đủ năng lực, kỹ năng và đạo đức trong việc chăm sóc trẻ.

Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế cũng có thể là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo. Quốc hội có thể xây dựng các chương trình hợp tác với các tổ chức quốc tế về bảo vệ trẻ em, nhằm cập nhật các phương pháp chăm sóc và bảo vệ trẻ tiên tiến từ các nước khác. Những chương trình này không chỉ giúp nhân viên được đào tạo mà còn thay đổi nhận thức và cách tiếp cận đối với việc bảo vệ quyền lợi của trẻ.

Thêm vào đó, bên cạnh tổng đài 111, việc tạo thêm kênh thông tin phản hồi và tố cáo bạo hành dành cho chính các trẻ em và cộng đồng, đặc biệt là trên mạng xã hội, là rất cần thiết. Khi các chính sách được thiết lập, việc giám sát và lắng nghe ý kiến từ cộng đồng sẽ giúp các cơ quan chức năng phát hiện sớm những dấu hiệu tiêu cực và điều chỉnh kịp thời các chính sách.

Tôi tin rằng, những chính sách này không chỉ góp phần ngăn chặn các vụ bạo hành trẻ em mà còn đảm bảo môi trường phát triển an toàn, lành mạnh cho các em tại các trung tâm bảo trợ xã hội.

+ Qua vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng cũng làm dấy lên sự băn khoăn trong dư luận về những hoạt động từ thiện biến tướng. Theo Đại biểu Quốc hội, cần có giải pháp gì để đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm của các tổ chức từ thiện trong việc bảo vệ trẻ em?

PGS.TS Bùi Hoài Sơn: Tôi cho rằng, vụ việc tại Mái ấm Hoa Hồng đã gây phẫn nộ lớn trong dư luận và làm nổi lên những vấn đề về tính minh bạch, trách nhiệm của các tổ chức từ thiện. Để ngăn chặn những biến tướng từ thiện và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của trẻ em, chắc chắn chúng ta cần có những biện pháp quyết liệt hơn.

Trước hết, minh bạch tài chính là yếu tố hàng đầu. Các tổ chức từ thiện phải công khai rõ ràng các khoản thu, chi, đồng thời chịu sự kiểm tra và giám sát của các cơ quan độc lập. Cần thiết lập hệ thống báo cáo tài chính bắt buộc định kỳ, có kiểm toán từ bên thứ ba để đảm bảo rằng các nguồn quỹ được sử dụng đúng mục đích và minh bạch. Điều này không chỉ tạo niềm tin cho cộng đồng mà còn là cơ sở để bảo vệ quyền lợi cho các đối tượng yếu thế, đặc biệt là trẻ em.

Ngoài ra, cần thiết lập tiêu chuẩn chất lượng cho các cơ sở bảo trợ và đảm bảo rằng mọi cơ sở từ thiện có liên quan đến trẻ em phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về điều kiện vật chất, nhân sự và quản lý. Các quy định này cần phải được kiểm tra thường xuyên và kỹ lưỡng để tránh những hành vi lạm dụng, bạo hành.

Quyền giám sát của cộng đồng cũng cần được khuyến khích, với việc thành lập các kênh phản ánh công khai để cộng đồng có thể dễ dàng báo cáo các sai phạm tại các tổ chức từ thiện. Khi có thông tin về những hành vi sai trái, các cơ quan chức năng cần có cơ chế phản hồi nhanh chóng và xử lý nghiêm minh.

Đặc biệt, cần xây dựng khung pháp lý cụ thể hơn về hoạt động của các tổ chức từ thiện, đảm bảo rằng mọi hoạt động từ thiện liên quan đến trẻ em đều tuân thủ luật pháp và không lợi dụng lòng nhân ái để trục lợi. Việc áp dụng các hình thức xử phạt mạnh mẽ đối với các cá nhân và tổ chức vi phạm sẽ góp phần ngăn chặn những hành vi đội lốt từ thiện, đảm bảo rằng tất cả các tổ chức đều có trách nhiệm với cộng đồng.

Thêm vào đó, tăng cường giáo dục cộng đồng về quyền của trẻ em và nghĩa vụ bảo vệ các em trong các cơ sở từ thiện là điều vô cùng quan trọng. Khi xã hội đồng lòng trong việc giám sát và bảo vệ trẻ em, chúng ta sẽ ngăn chặn được những hành vi lạm dụng và xây dựng một môi trường lành mạnh hơn cho các em phát triển.

Cuối cùng, tôi cho rằng, từ vụ bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng đến việc bảo vệ trẻ em và minh bạch trong hoạt động từ thiện, chúng ta nhận ra rằng, bảo vệ trẻ em không chỉ là nhiệm vụ của một nhóm người, một tổ chức hay một cơ quan nào, mà đó là trách nhiệm chung của cả xã hội…

+ Trân trọng cảm ơn Đại biểu Quốc hội!

Thiên An