Việc làm cuối năm: Cơ hội rộng mở, rủi ro rình rập

Tuyển dụng lao động dịp cuối năm thường sôi động hơn so với các giai đoạn khác trong năm. Đây là khoảng thời gian các doanh nghiệp đồng loạt đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh để kịp tiến độ đơn hàng, đáp ứng nhu cầu thị trường tăng cao trong dịp lễ, Tết. Nhu cầu nhân lực tăng đột biến tạo ra rất nhiều cơ hội việc làm, nhất là ở các lĩnh vực dịch vụ, thương mại, vận tải, may mặc, chế biến, siêu thị, nhà hàng, khách sạn, logistics... Các doanh nghiệp cần thêm lao động phổ thông, đồng thời mở rộng tuyển dụng cả các vị trí quản lý ca, giám sát kho, nhân viên bán hàng, chăm sóc khách hàng, lái xe, giao nhận…

Tuy nhiên, cùng với những cơ hội hấp dẫn, người lao động đối diện không ít rủi ro. Thực tế đã ghi nhận không ít trường hợp doanh nghiệp hoặc đơn vị tuyển dụng thời vụ đưa ra thông tin thiếu minh bạch, dẫn đến hợp đồng lỏng lẻo, mức lương không đúng như cam kết, hay điều kiện làm việc không đảm bảo an toàn. Một số lao động còn bị ép tăng ca quá mức nhưng không có thỏa thuận rõ ràng về tiền lương ngoài giờ, hoặc bị khấu trừ nhiều khoản vô lý.

Cuối năm, nhu cầu tuyển dụng tăng mạnh, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động

Lao động thời vụ đối mặt nhiều rủi ro

TS. Nguyễn Minh Phong, nguyên Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển Kinh tế - Xã hội Hà Nội cho rằng, thị trường lao động cuối năm thường phản ánh khá rõ nét xu hướng vận động của nền kinh tế - xã hội. Theo đó, quy mô cũng như sự đa dạng trong tuyển dụng chắc chắn sẽ tăng khi các doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư, sản xuất để hoàn thành hợp đồng, tận dụng cơ hội kinh doanh dịp cuối năm, lễ, Tết hoặc bổ sung thêm đơn hàng cho năm mới.

Những ngành nghề mới liên quan đến kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ giao hàng nhanh, kho vận cũng nhiều khả năng gia tăng nhu cầu tuyển dụng. Nhìn chung, lao động ngắn hạn và linh hoạt sẽ chiếm ưu thế, trong khi lao động dài hạn hoặc mang tính biên chế cứng có xu hướng giảm. Hình thức làm việc từ xa, bán thời gian, làm việc trên nền tảng số sẽ ngày càng phổ biến, phản ánh xu thế chuyển đổi số mạnh mẽ cũng như sự thay đổi trong cách thức vận hành của doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Một yếu tố khác tác động mạnh đến thị trường việc làm dịp cuối năm là sự gia tăng đầu tư công và triển khai các công trình, dự án lớn tầm quốc gia, vốn đòi hỏi lực lượng lao động rất lớn. Khi các dự án này được khởi công hoặc đẩy nhanh tiến độ, thị trường bất động sản, xây dựng và các ngành dịch vụ liên quan cũng sôi động hơn, kéo theo nhu cầu tuyển dụng tăng cao. Ngoài ra, vào những dịp tổ chức sự kiện chính trị, kinh tế - xã hội quan trọng hoặc khi doanh nghiệp chốt sổ tài chính, chuẩn bị cho kế hoạch kinh doanh năm mới, nhu cầu nhân lực tạm thời cũng gia tăng đáng kể.

Dù vậy, lao động ngắn hạn phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn lao động dài hạn. Trên lý thuyết, họ vẫn được hưởng quyền lợi như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định. Nhưng trên thực tế, việc đòi quyền lợi không dễ dàng. Nguy cơ càng lớn hơn trong bối cảnh một số doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, phá sản, chủ bỏ trốn, dẫn đến tình trạng nợ lương, nợ bảo hiểm, thậm chí tìm cách ép người lao động chấm dứt hợp đồng sớm để né tránh trách nhiệm chi trả lương, thưởng cuối năm. Không ít vụ tranh chấp lao động đã nổ ra, từ quy mô nhỏ tại các cơ sở sản xuất đến các công ty có vốn đầu tư nước ngoài.

“Các tổ chức công đoàn, cơ quan chức năng đã quan tâm, vào cuộc để bảo vệ quyền lợi người lao động, song mới chỉ ở một mức độ nhất định, chưa bao quát hết nhu cầu và nguyện vọng thực tế. Vì vậy, để hạn chế rủi ro, người lao động cần cân nhắc kỹ hai yếu tố quan trọng: bối cảnh kinh tế - xã hội và năng lực bản thân. Trong đó, việc nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng để trở thành lực lượng lao động khó thay thế là giải pháp căn cơ. Đồng thời, cần tỉnh táo khi lựa chọn việc làm, ưu tiên sự ổn định lâu dài thay vì chạy theo mức lương hay thưởng cao ngắn hạn từ những công việc thiếu cam kết, thiếu uy tín và trách nhiệm xã hội”, TS. Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh.

Phúc lợi - chìa khóa giữ chân người lao động

Ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội nhận định, để thu hút được nguồn lao động dịp cuối năm, các doanh nghiệp cần đặc biệt chú trọng đến chế độ, quyền lợi và phúc lợi đi kèm vị trí việc làm. Bên cạnh yêu cầu công việc, điều người lao động quan tâm nhất khi lựa chọn doanh nghiệp chính là mức lương, thu nhập, các khoản phụ cấp, thưởng, cùng sự quan tâm, tạo điều kiện từ phía người sử dụng lao động. Đây chính là yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tuyển đủ nhân sự, bảo đảm hoàn thành đơn hàng, kế hoạch sản xuất kinh doanh trong giai đoạn cao điểm.

Ông Thành nhấn mạnh, thị trường lao động có mặt bằng chung về thu nhập, tùy theo tính chất nặng nhẹ, dài hạn hay ngắn hạn của từng vị trí việc làm. “Đối với yêu cầu về kỹ năng, mỗi vị trí việc làm có những tiêu chí riêng. Với công việc đòi hỏi trình độ, ngoài kiến thức chuyên môn, người lao động cần có kỹ năng làm việc độc lập, làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, giải quyết tình huống và kỹ năng mềm khác để thích ứng tốt với môi trường công sở. Ngoài ra, khả năng ứng dụng công nghệ, thái độ làm việc tích cực và sự linh hoạt cũng là những yếu tố quan trọng giúp người lao động ghi điểm trong mắt nhà tuyển dụng. Với lao động phổ thông, ngoài sức khỏe, điều được các doanh nghiệp đặt lên hàng đầu vẫn là thái độ, tinh thần trách nhiệm và sự gắn bó với công việc”, ông Vũ Quang Thành cho biết.

“Thị trường lao động có mặt bằng chung về thu nhập, tùy theo tính chất nặng nhẹ, dài hạn hay ngắn hạn của từng vị trí việc làm. Trên thực tế, không hề tồn tại chuyện “việc nhẹ lương cao” như nhiều quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội. Đây thường là chiêu trò đánh vào tâm lý cả tin hoặc mong muốn kiếm tiền nhanh của một số người lao động, từ đó dẫn tới rủi ro đáng tiếc. Do vậy, người lao động cần thận trọng khi tiếp cận thông tin tuyển dụng, tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp, vị trí việc làm, quyền lợi, chế độ cũng như cách thức ký hợp đồng để tránh sập bẫy lừa đảo”.

Cũng theo ông Thành, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội mỗi tháng tổ chức hơn 20 phiên giao dịch việc làm, với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Từ nay đến cuối năm, dự kiến sẽ có khoảng 70 phiên, tập trung vào các phiên giao dịch hàng ngày tại hệ thống sàn việc làm ở Trung Kính (Hà Nội) cùng 14 sàn giao dịch vệ tinh. Ngoài ra, còn có các phiên chuyên đề, trực tuyến kết nối với các tỉnh phía Bắc, cùng các phiên giao dịch lưu động tại xã, phường theo chỉ đạo của thành phố và Sở Nội vụ. Các hoạt động này được kỳ vọng sẽ góp phần kết nối cung - cầu lao động, tạo thêm nhiều cơ hội việc làm bền vững, giúp người lao động lựa chọn được công việc phù hợp dịp cuối năm.

Không chỉ tạo cầu nối, các sàn giao dịch việc làm còn là nơi người lao động được tư vấn miễn phí về kỹ năng phỏng vấn, cách viết hồ sơ xin việc, cũng như tiếp cận thông tin tuyển dụng chính thống, minh bạch. Đây là giải pháp quan trọng nhằm hạn chế tình trạng lừa đảo, môi giới việc làm trái phép đang có chiều hướng gia tăng trên không gian mạng.

Chung Thủy/VOV.VN