Việc ông Trump mời chào các hãng ô tô Trung Quốc có thể thúc đẩy tiến trình chuyển đổi sang xe điện của Mỹ (phần 1)
Tại một buổi mít tinh vào tháng 3 ở bang Ohio (Mỹ), ông Donald Trump đã đi ngược với chính sách của đảng Cộng hòa về đầu tư từ Trung Quốc và hoan nghênh các nhà sản xuất ô tô ở cường quốc châu Á này xây dựng nhà máy tại Mỹ.
"Nếu muốn xây dựng một nhà máy ở bang Michigan, Ohio, Nam Carolina, họ có thể sử dụng công nhân Mỹ. Họ có thể làm điều đó", ông Trump phát biểu tại thành phố Dayton (bang Ohio, Mỹ). Đây là lời mời chào mà ông Trump đã lặp lại kể từ đó, gồm cả tại Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa vào tháng 7.
Những phát biểu này cũng phản ánh sự thay đổi quan điểm của ông Trump về ô tô điện. Trong khi đó, các công ty Trung Quốc hiện hướng sự chú ý đến việc phát triển và tiếp thị ô tô điện cho các thị trường quốc tế, thay vì chỉ tập trung vào trong nước.
Trước đây, ông Trump chỉ cho rằng xe điện sẽ "giết chết" ngành công nghiệp ô tô truyền thống của Mỹ và dọa hủy bỏ sự hỗ trợ của liên bang cho chúng. Thế nhưng giờ đây, ứng viên Tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa lại đưa ra giọng điệu linh hoạt hơn.
"Ô tô điện thật tuyệt vời nhưng không dành cho tất cả mọi người", ông Trump nói, sau khi gặp Elon Musk - Giám đốc điều hành của Tesla.
Ông Trump từng tuyên bố sẽ hủy bỏ các chính sách ô tô điện của Tổng thống Joe Biden nếu đắc cử, đồng thời cảnh báo rằng việc chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện có thể gây ra những hậu quả kinh tế nghiêm trọng, như mất việc làm và thiệt hại cho ngành công nghiệp ô tô truyền thống của Mỹ. Song gần đây, Trump dường như đã thay đổi quan điểm của mình khi nói với đám đông rằng ông là "người hâm mộ lớn của ô tô điện" tại cuộc vận động tranh cử ở bang Arizona (Mỹ) hồi đầu tháng 6.
Theo trang tin tức về thương mại của Tesla, ông Trump nói: “Tôi là một người hâm mộ của Elon Musk. Tôi thích Elon Musk và nghĩ rất nhiều người sẽ muốn mua một chiếc ô tô điện”.
Sự thay đổi quan điểm rõ ràng của ông Trump có thể là do mối quan hệ ngày càng thân thiết với Elon Musk. Đây là mối quan hệ mà Giám đốc điều hành Tesla dường như đã xác nhận.
“Tôi có thể thuyết phục Trump. Tôi đã nói chuyện với Trump vài lần và ông ấy bất ngờ gọi cho tôi mà không có lý do. Tôi không biết tại sao, nhưng ông ấy đã làm vậy", tỷ phú này kể.
Elon Musk cho biết cựu Tổng thống Mỹ tỏ ra thân thiện và lịch sự khi gọi điện cho ông. Giám đốc điều hành Tesla nói thêm rằng đã cố gắng thuyết phục Trump về lợi ích của ô tô điện với môi trường cũng như cho đất nước.
Giám đốc điều hành Tesla nói thêm rằng thái độ thay đổi của Trump với Tesla cũng có thể do tác động từ những người bạn của ông ấy.
“Tôi nghĩ rất nhiều bạn bè của ông ấy hiện đã sở hữu ô tô điện Tesla. Tất cả họ đều yêu thích nó. Ông ấy là người hâm mộ lớn của xe bán tải điện Cybertruck", Elon Musk cho hay.
Cả hai người đều công khai ủng hộ nhau thời gian qua. Thậm chí ông Trump đã thảo luận về việc đề nghị Elon Musk giữ vai trò cố vấn trong chính quyền của mình nếu giành chiến thắng ở cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới, trang The Wall Street Journal đưa tin tháng trước.
The Wall Street Journal cũng cho rằng Elon Musk và Trump đã ăn sáng cùng nhau vào tháng 3 với con trai của hai người và tỷ phú Nelson Peltz, trong đó họ đã chỉ trích Tổng thống Biden.
Với ông Trump, lời mời chào các công ty Trung Quốc có thể xem như một cách để tránh ô tô giá rẻ Trung Quốc tràn ngập thị trường Mỹ. Đó là mối lo ngại mà cả cựu Tổng thống Mỹ và những đảng viên Cộng hòa khác như Thượng nghị sĩ Marco Rubio của bang Florida (Mỹ) nhiều lần nêu ra trong bối cảnh có thông tin các nhà sản xuất ô tô điện và pin của Trung Quốc đang cân nhắc xây dựng nhà máy tại Mexico.
Theo Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada, nếu 75% nội dung ô tô, gồm cả các bộ phận chính, được sản xuất tại Bắc Mỹ, sản phẩm đó có thể đủ điều kiện nhập khẩu miễn thuế vào Mỹ.
Nếu các nhà sản xuất Trung Quốc chọn xây dựng nhà máy tại Mexico và vận chuyển sản phẩm cuối cùng qua biên giới, Trump cho biết ông sẽ áp dụng mức thuế nặng hơn với họ.
Trong bối cảnh thuế quan đã cao với ô tô điện và pin của Trung Quốc cùng lời lẽ gay gắt chống lại đầu tư từ Trung Quốc, lời mời chào của ông Trump có khả năng thay đổi tiến trình chuyển đổi sang xe điện của Mỹ cũng như mở ra cánh cửa cho doanh nghiệp Trung Quốc trong lĩnh vực tưởng chừng đã bị đóng lại.
Ông Donald Trump đã bắt đầu khuyến khích các nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc xây dựng nhà máy tại Mỹ - Ảnh: Xinhua
Dù kế hoạch này chưa được trình bày đầy đủ nhưng bài phát biểu từ ông Trump phản ánh sự công nhận ngày càng tăng trên thế giới về vai trò quan trọng của Trung Quốc trong sự phát triển ngành công nghiệp ô tô điện. Điều này cũng cho thấy có sự chia rẽ mới trong đảng Cộng hòa về cách xử lý đầu tư công nghiệp của Trung Quốc trên đất Mỹ.
Thật vậy, đảng Cộng hòa đã tạo ra lợi thế chính trị khi phản đối các nhà sản xuất Trung Quốc tại Mỹ. Vào năm 2022, Đạo luật Giảm lạm phát của Tổng thống Mỹ - Joe Biden đã mở rộng đáng kể các khoản tín dụng thuế cho pin và ô tô điện để giảm sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp Trung Quốc. Thế nhưng, các công ty Trung Quốc vẫn có thể hưởng lợi thông qua việc sử dụng các điều khoản miễn trừ hoặc đáp ứng một số điều kiện nhất định.
Một công ty được hưởng lợi là nhà sản xuất pin ô tô điện Gotion High-tech (Trung Quốc), vốn đã công bố kế hoạch xây dựng 3 nhà máy tại bang Michigan, Illinois và California, hứa hẹn sẽ tạo ra việc làm cho người Mỹ. Tuy nhiên, những kế hoạch như vậy đã gây ra sự phản đối của người dân địa phương. Tại một cuộc họp bàn tròn cuối tuần trước, Dân biểu John Moolenaar (đảng viên đảng Cộng hòa thuộc bang Michigan) - Chủ tịch Ủy ban đặc biệt về Trung Quốc tại Hạ viện, đã tập trung vào mối quan hệ giữa các công ty Trung Quốc và chính phủ nước này để phản đối bất kỳ vai trò nào của Gotion High-tech tại Mỹ.
"Tôi muốn thấy khu vực này có nhiều việc làm và đầu tư hơn nhưng chúng ta không nên chào đón các công ty bị kiểm soát bởi những người coi chúng ta là kẻ thù", John Moolenaar phát biểu trước khán giả tại Green Charter Township ở vùng nông thôn Michigan, nơi một trong những nhà máy của Gotion High-tech dự kiến sẽ được xây dựng.
John Moolenaar cùng Dân biểu Darin LaHood (đảng viên Cộng hòa thuộc bang Illinois) đã cáo buộc Gotion High-tech có liên quan đến lao động bị cưỡng bức và thúc đẩy một dự luật mà họ đưa ra vào năm ngoái nhằm ngăn chặn các công ty Trung Quốc hưởng lợi từ khoản tín dụng thuế IRA.
Khoản tín dụng thuế IRA (Inflation Reduction Act) là một phần của Đạo luật Giảm Phát Sinh được thông qua vào năm 2022 tại Mỹ. Đạo luật này nhằm mục đích giảm lạm phát và thúc đẩy năng lượng sạch, gồm các khoản tín dụng thuế cho các sản phẩm và công nghệ liên quan đến năng lượng sạch và ô tô điện.
Khoản tín dụng thuế IRA cung cấp các ưu đãi thuế cho việc mua và sử dụng những sản phẩm thân thiện với môi trường như:
- Ô tô điện: Các chủ sở hữu ô tô điện có thể nhận được khoản tín dụng thuế khi mua xe mới.
- Pin năng lượng mặt trời: Các hộ gia đình và doanh nghiệp có thể nhận được khoản tín dụng thuế cho việc lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời.
- Nâng cấp hiệu quả năng lượng: Các cải tiến về hiệu quả năng lượng trong nhà, chẳng hạn hệ thống HVAC tiết kiệm năng lượng, cũng có thể đủ điều kiện nhận khoản tín dụng thuế. Hệ thống HVAC là viết tắt của Heating, Ventilationand Air Conditioning (sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí).
Mục tiêu chính của khoản tín dụng thuế IRA là khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch và giảm tác động của biến đổi khí hậu.
Dù các nghị sĩ vẫn chưa đưa ra lập trường cụ thể về việc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mở cơ sở sản xuất tại Mỹ, nhưng các bên liên quan khác thì có.
Scott Paul, người đứng đầu tổ chức phi lợi nhuận Alliance for American Manufacturing, gọi đó là một ý tưởng "ngốc nghếch".
"Vào thời điểm nhiều thương hiệu mới và đã thành danh của Mỹ chỉ đang mở rộng quy mô sản xuất xe điện, một gã khổng lồ ô tô Trung Quốc được Bắc Kinh hậu thuẫn có thể xóa sổ họ", Scott Paul nhấn mạnh.
