Viễn cảnh 'Ngày số 0' về nước sạch ở Thủ đô Mexico

Người dân huy động thùng chứa để mua nước sinh hoạt ở khu vực Azcapotzalco, thành phố Mexico

Nỗi lo của một siêu đô thị

Gia đình anh Alejandro Gomez đã không có nước sinh hoạt trong hơn 3 tháng qua. Đôi khi, nước chảy nhỏ giọt trong 1-2 tiếng, chỉ đủ để đổ đầy một vài thùng. Gomez, sống ở quận Tlalpan của thành phố Mexico, vì thế phải dùng nước hết sức tiết kiệm đồng thời mua thêm về tích trữ. Cô Amanda Martínez, một cư dân khác cũng ở quận Tlalpan cho biết, gia đình cô thường phải trả hơn 100 USD cho một thùng nước từ xe chở nước của thành phố. Nhưng đôi khi hơn 2 tuần mà xe chở nước không tới. “Tôi nghĩ không ai chuẩn bị sẵn cho tình huống này”, cô nói.

Đây là tình cảnh không phải hiếm ở Mexico City, một đô thị rộng lớn với gần 22 triệu dân, đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nước nghiêm trọng khi một loạt vấn đề ngày càng phức tạp, từ vị trí địa lý, phát triển đô thị hỗn loạn đến cơ sở hạ tầng rò rỉ. Do tác động của biến đổi khí hậu, lượng mưa thấp bất thường, tình trạng khô hạn kéo dài và nhiệt độ cao đã gây thêm căng thẳng cho hệ thống nước sinh hoạt đang quá tải trước nhu cầu ngày càng tăng.

Thành phố Mexico được xây dựng trên vùng đất giàu đất sét, hiện đang chìm xuống và dễ xảy ra động đất cũng như rất dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu. Đây có lẽ là một trong những nơi cuối cùng mà ngày nay người ta chọn để xây dựng siêu đô thị. Người Aztec đã chọn địa điểm này để xây dựng thành phố Tenochtitlan của họ vào năm 1325, khi nơi đây còn là một dãy hồ với mạng lưới kênh rạch. Nhưng khi người Tây Ban Nha đến vào đầu thế kỷ 16, họ đã phá hủy phần lớn thành phố, làm cạn nước lòng hồ, lấp kênh rạch và phá rừng.

Ông Jose Alfredo Ramirez, kiến trúc sư và đồng Giám đốc của Groundlab, một tổ chức nghiên cứu chính sách và thiết kế, cho biết: “Họ coi “nước là kẻ thù cần vượt qua để thành phố phát triển mạnh”. Quyết định đó đã dẫn đến những hệ quả cho thành phố Mexico hiện nay. Các vùng đất ngập nước và sông ngòi đã được thay thế bằng bê tông và nhựa đường, vào mùa mưa thì lũ lụt, vào mùa khô thì khô cằn. Tác động của biến đổi khí hậu đã kết hợp với thách thức đô thị hóa. Khi dân số bùng nổ, hệ thống nước sạch đã không theo kịp.

Theo nghiên cứu gần đây, khoảng 60% lượng nước của thành phố Mexico đến từ nước ngầm, nhưng nguồn nước này đã bị khai thác quá mức đến mức thành phố đang chìm với tốc độ đáng sợ - khoảng 50cm mỗi năm. Tầng chứa nước không được bổ sung kịp thời, bởi nước mưa lăn khỏi bề mặt cứng trôi đi, thay vì chìm xuống đất. Phần nước sinh hoạt còn lại được bơm lên từ bên ngoài, nhưng khoảng 40% lượng nước bị thất thoát do rò rỉ. Hệ thống nước Cutzamala, một mạng lưới các hồ chứa, trạm bơm, kênh và đường hầm, cung cấp khoảng 25% lượng nước sạch cho Thung lũng Mexico, bao gồm cả thành phố Mexico nhưng hạn hán nghiêm trọng đã khiến công suất của nó rơi xuống mức thấp lịch sử.

Viễn cảnh “Ngày số 0”

Truyền thông địa phương đưa tin rộng rãi vào đầu tháng 2 rằng theo dự báo, nếu không có mưa đáng kể, “Ngày số 0” có thể đến sớm nhất là vào ngày 26-6. Nhưng chính quyền đã trấn an người dân. Trong cuộc họp báo ngày 14-2, Tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador cho biết, cơ quan hữu quan đang nỗ lực giải quyết vấn đề nước sinh hoạt.

Trong khi đó, căng thẳng đang gia tăng khi một số cư dân buộc phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt, trong khi những người khác - thường ở những khu vực giàu có hơn - hầu như không bị ảnh hưởng. “Rõ ràng có sự bất bình đẳng về khả năng tiếp cận nguồn nước trong thành phố và điều này liên quan đến thu nhập của người dân”, bà Sosa-Rodríguez - Trưởng khoa Tăng trưởng kinh tế và môi trường tại Đại học Đô thị tự trị ở Mexico City nhận định.

Bà Sosa-Rodríguez cho biết, bà đã cảnh báo các quan chức về nguy cơ của “Ngày số 0” gần 10 năm nay. Các giải pháp rất rõ ràng: Xử lý nước thải tốt hơn sẽ vừa tăng lượng nước sẵn có, vừa giảm ô nhiễm, trong khi hệ thống thu nước mưa có thể thu và xử lý mưa, đồng thời cho phép người dân giảm 30% sự phụ thuộc vào mạng lưới cấp nước hoặc xe chở nước. Việc khắc phục rò rỉ sẽ giúp hệ thống hoạt động hiệu quả hơn nhiều và giảm lượng nước phải khai thác từ nước ngầm. Bà Sosa-Rodríguez cho biết thêm, các giải pháp dựa vào thiên nhiên, chẳng hạn như khôi phục các con sông và vùng đất ngập nước, sẽ giúp cung cấp và lọc nước, đồng thời có thêm lợi ích là phủ xanh và làm mát thành phố.

Theo CNN