Viễn thám, camera giám sát bảo vệ chim nước và sinh vật rừng Cà Mau

Vượt qua thách thức

Tỉnh Cà Mau có hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt. Tuy nhiên, đây là vùng đất đặc thù, bởi hệ sinh thái của khu vực tỉnh Cà Mau (cũ) không nhận được nguồn nước ngọt bổ sung từ hệ thống sông Mê Kông như các tỉnh khác ở ĐBSCL mà phụ thuộc gần như hoàn toàn vào lượng mưa tự nhiên. Chính điều đó đã đặt ra nhiều thách thức trong công tác quản lý tài nguyên nước, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp làm gia tăng hạn hán và xâm nhập mặn.

Nhiều địa phương vùng ngọt ở Cà Mau đang nhân rộng bảo tồn nguồn lợi cá đồng

Việc thiếu nguồn nước ngọt ổn định khiến cho các hệ sinh thái vùng ngọt ở tỉnh Cà Mau trở nên “nhạy cảm” trước những tác động của khí hậu và từ các hoạt động của con người. Điều này đòi hỏi ngành chức năng địa phương cần vạch ra chiến lược bảo tồn phải đặt yếu tố thủy văn làm trung tâm.

Ông Trần Văn Hùng, Phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Cà Mau cho biết: “Cà Mau bao gồm 3 hệ sinh thái rừng chính gồm: rừng ngập mặn ven biển, rừng tràm trên đất phèn và rừng trên các cụm đảo. Trong đó, hệ sinh thái rừng tràm với khả năng chịu úng, chịu phèn tốt có vai trò quan trọng trong việc ổn định môi trường đất, nước, điều hòa khí hậu và bảo vệ đa dạng sinh học; giúp giữ nước ngọt và ngăn ngừa xâm nhập mặn, bảo vệ các hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân”.

Với diện tích hơn 8.500ha, Vườn quốc gia U Minh Hạ còn là nơi lưu trữ, bảo tồn và tái tạo nhiều nguồn gien động - thực vật nguy cấp, quý hiếm, có giá trị đặc trưng của hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn của vùng ĐBSCL. Vườn ghi nhận sự phân bố của 176 loài thực vật, 23 loài thú, 47 loài lưỡng cư - bò sát, 91 loài chim. Trong đó, có nhiều loài chim nước đã được pháp luật Việt Nam và quốc tế bảo vệ như: già đẫy Java; điên điển phương Đông; diệc lửa; diệc xám; cò trắng; còng cộc…

Đánh giá của Vườn quốc gia U Minh Hạ cho thấy chim nước là một phần thiết yếu của đa dạng sinh học. Tuy nhiên, hiện nay, các loài chim nước đang đứng trước nhiều mối đe dọa nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu là việc tuyên truyền chưa đạt được như kỳ vọng, vẫn còn xuất hiện tình trạng mua bán, săn bắt và vận chuyển các loài chim nước trên địa bàn; công tác phối hợp giữa các ngành chức năng cũng chưa chặt chẽ, quyết liệt trong việc ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến động vật hoang dã. Đồng thời, biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan cũng ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng, phát triển của các loài sinh vật tại Vườn quốc gia U Minh Hạ, làm thu hẹp không gian sống của các loài động vật dưới tán rừng, trong đó có các loài chim nước.

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ

Theo Phó chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Cà Mau, để vượt qua những thách thức trong công tác bảo vệ, phát triển bền vững hệ sinh thái rừng tràm quý giá, cần có sự quan tâm, vào cuộc của các cấp, ngành, tổ chức và cộng đồng. Trong đó, chú trọng nâng cao năng lực quản lý của các cơ quan chức năng, chủ rừng và người dân. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, viễn thám, hệ thống camera giám sát trong quản lý, giám sát tài nguyên rừng và đa dạng sinh học. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả.

Hệ sinh thái dưới tán rừng ở Cà Mau rất đa dạng, phong phú

Đặc biệt, nâng cao nhận thức của cộng đồng, đây được xem là một giải pháp nền tảng, có tính chất quyết định để huy động sự tham gia chủ động và trách nhiệm của tất cả các bên vào công cuộc bảo vệ và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

Để công tác bảo tồn đa dạng sinh học ở Cà Mau đi vào chiều sâu, phát triển bền vững, ông Mai Hữu Chinh, Chủ tịch Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật tỉnh Cà Mau cho biết tiếp tục ưu tiên các kênh truyền thông trực tiếp và dựa vào cộng đồng, kết hợp công nghệ số; rà soát và điều chỉnh quy hoạch theo hướng ưu tiên bảo tồn; xây dựng và thực thi hiệu quả các chính sách hỗ trợ chuyển đổi sinh kế bền vững, tham gia bảo tồn; nâng cao năng lực và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, nhất là tăng cường thực thi pháp luật, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm...

Trần Khải