Việt Hải ngày ấy, bây giờ

Việt Hải nhộn nhịp tàu thuyền du lịch hơn trước, du khách trong và ngoài nước đều thích thú trước cuộc sống yên bình nơi đây.

Việt Hải năm ấy...

Đơn vị hành chính gọi là xã Việt Hải nhưng người dân và du khách thường gọi là Làng Việt Hải, có người còn gọi với tên rất du lịch: "Làng cổ Việt Hải".

Cả làng chỉ có gần 300 người dân với khoảng 95 hộ. Trước đây, người dân sinh sống bằng nghề nông, vài gia đình làm nghề chài lưới, một số gia đình làm du lịch nhỏ lẻ kiểu homestay. Cuộc sống của dân làng vì thế cũng có nhiều khó khăn. Rồi tháng 7/2015, người dân làng Việt Hải hứng chịu trận lũ lụt kinh hoàng. Hàng chục ngôi nhà, trụ sở công quyền của xã bị nhấn chìm. Không có chỗ ở, người dân phải tá túc sang nhà dân trên phía đường cao của Làng hoặc vào nhà văn hóa xã suốt 2 tháng trời, chờ nước rút và tái lập cuộc sống.

Nhắc lại "trận lũ năm ấy", tâm trạng bà Vũ Thị Hồng Xoan, sinh năm 1960 (bán tạp hóa giữa làng) như chùng xuống. Bà kể: “Đến giờ, cả làng vẫn không thể quên trận lụt kinh hoàng năm đó. Ngày 29/7/2015, từ chiều tối, mưa như những thùng nước to từ trên núi trút xuống làng. Chỉ sau một đêm, cả làng bỗng lụt trắng băng. Nhà cửa phía đầu làng và Trạm Y tế quân dân y của xã nước ngập sâu đến 2/3; cả làng gần như nước ngập trắng băng. Chả ai nghĩ xã đảo nhỏ có hơn 270 người dân, nằm giữa biển khơi lại bị lụt. Lợn bò và gia cầm các nhà phía dưới thì con cứu được, con không…, đau xót lắm. Nhiều nhà còn không chạy được gạo thóc, đồ ăn nên phải đi tá túc nhờ hàng xóm phía trên. Cảnh tượng lúc đó tan hoang vô cùng. Nhà tôi ở phía trên cao lại có quầy tạp hóa nên thành điểm trú ngụ của bà con họ hàng, người làng phía dưới và thành điểm cung cấp hàng hóa cho chính quyền, bộ đội.

May chính quyền và bộ đội kịp thời có mặt, dùng xuồng để hỗ trợ di chuyển dân, tiếp tế nhu yếu phẩm và lương thực – thực phẩm, nên những tháng ngày lụt lội đó đỡ hơn.

Họ đến để tiếp tế cho dân. Ngay cái sân này thành bếp tập thể, nấu cho mấy chục người ăn. Tất cả đều hỗ trợ nhau “lá lành đùm lá rách”, ai có gì thì mang đến để cùng nấu ăn, từ gạo, mì ăn liền đến cá, thịt lợn tự nuôi..., tất cả đều gom mang đến nhà nhau sẻ chia".

Theo lời bà Xoan, phải mất 2 tháng, cuộc sống người làng mới dần trở lại bình thường. Trong suốt thời gian này, nhờ có sự giúp sức của các cấp chính quyền, cơ quan đoàn thể, tổ chức và cá nhân từ thiện đến, mang theo nhu yếu phấm, vật chất động viên, mà người trong làng đã vượt qua được khó khăn trước mắt. Phương tiện lúc đó duy nhất chỉ có xuồng để người dân và mọi người di chuyển bởi nước vẫn ngập, chưa rút.

Bà Xoan nhớ lại những tháng ngày Việt Hải chìm trong biển nước hồi tháng 7/2015.

Về sự cố chưa từng có ở làng Việt Hải, bà Xoan cho rằng, có thể do quá trình làm đường vào làng nên đất đá lăn xuống, “chặn” những dòng chảy, nước không thoát kịp ra biển dẫn đến ngập lụt sâu.

"Trận lũ năm 2015 là kinh hoàng nhất trong đời tôi," một cụ ông hơn 70 tuổi đưa mắt nhìn ra cánh đồng giờ đã xanh rờn nhớ lại.

"Tôi sống ở đây hơn nửa đời người, chưa từng thấy nước dâng nhanh như thế. Bò trâu chết sạch, bể nước trôi hết, có nhà còn bị sóng đánh thủng tường. Mọi người phải trèo lên gác bếp, lên mái nhà để tránh lũ. Nước lên ào ạt chỉ trong vài giờ, cuốn theo trâu bò, lúa má, cả nhà cửa của nhiều hộ dân. Đêm đó, cả làng không ai dám ngủ", cụ nhớ lại.

Nhắc về trận lụt lịch sử chưa từng có của làng Việt Hải và sự hồi sinh sau đó, Phó Chủ tịch xã Việt Hải - Hoàng Văn Khải chia sẻ: “Thời điểm làng ngập lụt, tôi đang làm cán bộ Đoàn của xã nên có chứng kiến cảnh những tháng ngày gian khó đó. Làng lúc đó có gần 80 hộ dân, chủ yếu sống bằng nông nghiệp, nuôi trâu bò, nuôi cá, làm homestay nhỏ lẻ cho khách tây ba lô. Sau lũ, cả làng trắng tay. Khách du lịch dừng hẳn, lúa mất mùa, vật nuôi chết sạch. Mất điện, thiếu nước, đói ăn. Anh chị từng về đây tác nghiệp thời điểm đó, chắc giờ không nhận ra Việt Hải ngày xưa vì mọi thứ đã thay đổi rất nhiều”.

Nỗ lực vực dậy để hồi sinh bằng du lịch

Lần này, tôi trở lại Việt Hải nhàn nhã hơn. Khi đến phà Đồng Bài, anh cán bộ ở bến phà nói rằng: Giờ có 5 phà Bay View hiện đại và chở được số lượng 500 khách/chuyến; cứ 20 phút/chuyến rời bến nên khỏi lo tắc đường hay chờ đợi lâu.

Sau khi qua phà sang Cát Bà, tôi di chuyển bằng ô tô tới bến Bèo chuẩn bị cho chuyến trở lại Việt Hải.

Ra đến bến Bèo, tôi đi bằng xuồng cao tốc do UBND huyện bố trí cùng với một cán bộ văn hóa huyện. Sau khoảng 20 phút và xuyên qua Vịnh Lan Hạ, tàu đưa tôi cập Cảng Việt Hải. Trên cảng là khung cảnh đông đúc khách di lịch tây - ta, những con tàu đưa – đón khách du lịch nhộn nhịp cùng hàng trăm xe đạp du lịch sẵn sàng để khách thuê đạp xe xung quanh đảo, hàng chục xe điện đỗ nối nhau chuẩn bị đưa khách đi vào làng, khiến tôi ngỡ ngàng: Việt Hải khác quá!

Xe điện và xe đạp là phương tiện thông dụng ở Việt Hải, giúp môi trường của làng xanh-sạch-thân thiện.

Những sản phẩm dịch vụ giúp Việt Hải giữ được môi trường trong lành đến hôm nay.

Làng Việt Hải đã thay da đổi thịt nhờ chọn con đường phát triển du lịch sinh thái hướng tới cộng đồng.

Chiếc xe điện đưa chúng tôi vào làng. Những cánh đồng xanh mướt, cửa hàng, cổng hoa, những đàn chim chao lượn trên bầu trời…, tất cả đều bình yên quá đỗi.

Giọng toát lên niềm lạc quan khi nói về sự hồi sinh của Làng, Phó Chủ tịch xã Việt Hải Hoàng Văn Khải chia sẻ về trận lũ lụt năm 2015: “Nhưng trong hoàn cảnh ấy, điều đáng khâm phục nhất là tinh thần không gục ngã của người dân. Chỉ vài ngày sau khi nước rút, bà con lập tức chia nhau dọn dẹp, tu sửa, cứu vãn những gì còn sót lại”.

Sau thiên tai, Việt Hải không gục ngã. Người dân bắt tay vào dọn dẹp, khắc phục hậu quả ngay khi nước rút. Chính quyền TP Hải Phòng, huyện Cát Hải đã nhanh chóng vào cuộc, đưa xuồng máy, thực phẩm cứu trợ vào làng. Những thanh niên, sinh viên từ khắp nơi đổ về Việt Hải giúp bà con từ vật chất đến tinh thần.

Sau trận lũ, Việt Hải dần đổi khác. Làng bắt đầu chuyển mình sang hướng đi mới: phát triển du lịch sinh thái dựa trên bản sắc và những cánh rừng, biển cả tự nhiên.

Người dân bắt đầu học cách làm homestay, hướng dẫn trekking, giao tiếp với du khách. Những ngôi nhà sàn mới mọc lên, xe điện thay thế xe máy để giữ gìn môi trường. Việt Hải không chỉ đứng lên mà còn đổi mới theo hướng bền vững.

Du khách nước ngoài hào hứng trải nghiệm du lịch ở làng Việt Hải vì sự thanh bình, hiền hòa của mảnh đất và con người nơi đây.

Trận lũ năm 2015 như một vết chạm nghiệt ngã của thiên nhiên, đánh thức ngôi làng cổ xinh đẹp Việt Hải. Từ vết chạm ấy, Việt Hải như được tôi luyện, bước sang một thời kỳ mới – đẹp hơn, mạnh mẽ hơn, tự chủ và bền vững. Giờ, sau 10 năm, Làng đã trở thành điểm đến nổi tiếng, đón hàng chục nghìn du khách mỗi năm. Những tour đi bộ xuyên rừng, kayak, làm vườn hữu cơ… ngày càng được ưa chuộng.

Nhiều người trẻ đi học du lịch trở về khởi nghiệp làm homestay, làm dịch vụ trekking, học tiếng Anh để giao tiếp với khách. Những ngôi nhà sàn mới được dựng lên xen giữa ruộng đồng. Xe điện được đưa vào làng thay cho xe máy để giữ không khí trong lành. Bảng chỉ dẫn bằng tiếng Việt và tiếng Anh xuất hiện dọc các con đường. Nhiều hộ dân, sau thời gian khó khăn, đã vươn lên khá giả. Trẻ em được học hành đầy đủ, nhiều bạn còn có cơ hội đi du học. Cả làng không còn cảnh người trẻ bỏ đi làm xa – giờ họ ở lại để làm giàu ngay trên mảnh đất cha ông để lại.

Ngôi làng Việt Hải đang trở thành điểm đến du lịch của du khách trong và ngoài nước. Ảnh: Tiến Sinh

"Nhiều người nghĩ chúng tôi làm du lịch vì hết cách mưu sinh, nhưng thật ra, đây là cơ hội để gìn giữ bản sắc và bảo vệ môi trường. Những người tới đây không phải chỉ để du lịch mà họ muốn được tận hưởng sự thanh bình và khác biệt. Nếu chúng tôi bê-tông hóa, dựng nhà lầu, mở karaoke thì còn gì là Việt Hải?", Phó Chủ tịch xã Hoàng Văn Khải tâm sự. Nhưng ông cũng mong muốn, trăn trở, trong xu thế vươn mình của dân tộc, sự phát triển về kinh tế bằng du lịch là phát triển sạch, bền vững và Cát Hải sẽ trở thành đặc khu, Nhà nước, thành phố nên có cơ chế mở hơn nữa để các nhà đầu tư về du lịch đến với Việt Hải.

Vũ Trang