Việt hóa kiệt tác thơ của thiên tài văn học nước Anh
Nhà xuất bản Văn học liên kết với Book Hunter ra mắt 'Khúc ca thơ ngây và từng trải' (Songs of Innocence and of Experience) - tác phẩm tiêu biểu của thiên tài văn học nước Anh cuối thế kỷ XVIII - William Blake (1757-1827).
Lần đầu tiên bạn đọc Việt Nam được thưởng thức bản Việt ngữ do Nguyễn Tuấn Bình dịch.
Chia sẻ với PV VietNamNet, dịch giả Nguyễn Tuấn Bình cho biết, từ một lần "dịch chơi" vài câu thơ và suy nghĩ "có mấy khi được thử sức với thi ca" đã khiến anh dấn thân vào một hành trình dịch thuật gian khó nhưng đầy cảm hứng để rồi hoàn thành bản chuyển ngữ cho tập thơ Khúc ca thơ ngây và từng trải.
"Sự chân thật, tư tưởng táo bạo, lời thơ mang đậm tính tiên tri đã chinh phục tôi", Tuấn Bình chia sẻ.
Dịch giả Nguyễn Tuấn Bình.
Dịch thơ đã là một thử thách, dịch thơ cổ thế kỷ XVIII càng cam go hơn. Dịch giả Tuấn Bình chia sẻ: "Tôi cố gắng giữ cái đầu lạnh, không để ngôn ngữ bay bổng theo cảm tính. Với mỗi bài, tôi tra cứu tiểu luận, phân tích để hiểu đúng tinh thần thơ".
Từng bài thơ được anh dịch đi dịch lại, chỉnh sửa để giữ được tinh thần, nhạc tính và cả vần điệu. Anh thừa nhận: "Làm sao trọn vẹn hết được! Tôi đã gắng hết sức và những gì chưa tới là hạn chế từ tôi, xin bạn đọc lượng thứ cho gã thợ gieo vần này".
Quá trình dịch rất nhọc nhằn, Tuấn Bình kể lại thời điểm ban đầu còn hồn nhiên, chỉ cố gắng dịch sát nghĩa. Nhưng anh nhanh chóng nhận ra điều đó chưa đủ. Để hiểu thơ Blake, cần phải bước vào chiều sâu văn hóa, xã hội, thần học và tư tưởng của ông.
Dịch giả phát hiện ra một điều thú vị trong quá trình chuyển ngữ: "Thơ Blake rất gần với thơ Việt Nam, gần như đồng điệu với thể thất ngôn, ngũ ngôn của ta". Chính sự giản dị, trong sáng và tâm hồn thành thật của Blake đã giúp anh tìm được sự đồng cảm trong từng câu chữ.
Một điểm đặc biệt của thơ William Blake là hình minh họa đi kèm do chính ông vẽ và khắc in. Khi Tuấn Bình tình cờ nhìn thấy những hình minh họa ấy trong một cuốn sách khác, anh mới vỡ lẽ rằng Khúc ca thơ ngây và từng trải không chỉ là một tập thơ mà là một tác phẩm thi - họa độc bản.
William Blake gần như không được công nhận lúc sinh thời. Người đời cho ông là kẻ mất trí, những triển lãm của ông bị chê bai, thơ bán chưa nổi 30 bản. Và phải đến gần 1 thế kỷ sau, Blake mới được tôn vinh là một trong những nghệ sĩ có ảnh hưởng nhất lịch sử nghệ thuật phương Tây.
"Đó là một đời nghệ sĩ sống vì nghệ thuật, không chờ sự công nhận. Dịch thơ của ông là một trải nghiệm sâu sắc", Tuấn Bình xúc động. Anh dẫn lại câu thơ nổi tiếng của ông: "Để thấy thế gian nơi hạt cát này/ Và cả thiên đường giữa hoa dại đâu đây/ Nắm cái vô hạn trong lòng bàn tay/ Và dòng vĩnh hằng chảy trong thời khắc ấy".
"William Blake là người sống trọn vẹn cùng bản chất làm người luôn ý thức về hướng thiện, vì lẽ đó thơ ông không bao giờ cũ. Với tập thơ Khúc ca thơ ngây và từng trải, chúng ta yêu mến, tìm đọc và gìn giữ lâu dài bởi thêm một lần nữa ta xác tín trong cõi ta bà nhộn nhạo, rối rắm, lằng nhằng này vẫn còn đó một hồn thơ bát ngát từng chữ, từng dòng làm nên sợi tơ vàng dệt tâm hồn ta để ta sống ngày một tốt đẹp hơn" - nhà thơ Lê Quốc Minh nhận xét.
