Việt Nam bứt phá cùng làn sóng tài sản mã hóa 19.000 tỷ USD, mở đường cho tăng trưởng kinh tế hai con số

Phiên thảo luận “Tài sản số và Blockchain – Động lực tăng trưởng kinh tế hai chữ số: Cơ hội, thách thức và hành động”

Ngày 2/10/2025, trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia, diễn đàn “Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá” đã được Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) phối hợp tổ chức.

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia nhấn mạnh bối cảnh kinh tế số toàn cầu đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ, trong đó tài sản mã hóa nổi lên với tốc độ tăng trưởng nhanh chưa từng có.

Số liệu từ Chainalysis cho thấy giá trị giao dịch trên chuỗi tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã tăng từ 81 tỷ USD hàng tháng vào tháng 7/2022 lên 244 tỷ USD vào cuối năm 2024, gấp ba lần chỉ trong 30 tháng, đưa khu vực trở thành thị trường phát triển nhanh nhất thế giới.

Trong đó, Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực với dòng vốn tài sản mã hóa vào thị trường vượt 220 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước đó, phản ánh rõ nhu cầu lớn trong chuyển tiền, tiết kiệm và ứng dụng trong các dịch vụ số.

Tuy nhiên, phần lớn hoạt động vẫn diễn ra trên các sàn quốc tế, gây tổn hại về thuế và ảnh hưởng đến công tác phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố (AML/CFT), phòng chống tội phạm công nghệ cao, đặt ra yêu cầu xây dựng thị trường trong nước minh bạch, có kiểm soát và bảo vệ quyền lợi các bên liên quan.

MỞ RA KỶ NGUYÊN MỚI CỦA TÀI CHÍNH TOÀN CẦU

Chia sẻ về bức tranh tài sản mã hóa toàn cầu, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Công ty 1Matrix cho biết, token hóa tài sản thực (RWA - Real World Assets) đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược với quy mô lên tới 19.000 tỷ USD vào năm 2033, tương đương hơn 10% GDP toàn cầu, theo báo cáo của BCG.

Minh chứng cho xu hướng này là hàng loạt dự án do các định chế tài chính hàng đầu thế giới triển khai như JPMorgan vận hành Tokenized Collateral Network với khối lượng giao dịch tích lũy hơn 1.500 tỷ USD, trung bình 2 tỷ USD/ngày trong năm 2025, Hồng Kông phát hành trái phiếu xanh đa tiền tệ trị giá 6 tỷ HKD cho phép giao dịch T+1 bằng nhiều loại tiền.

Ông Trung đánh giá, Việt Nam đang ở kỷ nguyên token hóa. Đây là một bước đột phá trong đổi mới tài chính, có thể so sánh với sự ra đời của quỹ tương hỗ vào thập niên 1970 và quỹ hoán đổi danh mục (ETFs) vào thập niên 1990. Nhưng với các khuôn khổ pháp lý phù hợp, tác động của RWA sẽ trở nên phổ biến hơn nhiều vì cho phép bất kỳ loại tài sản nào cũng có thể được số hóa và giao dịch trên blockchain.

Ông Phan Đức Trung khẳng định RWA đã trở thành một xu hướng tất yếu không thể đảo ngược

Tại Việt Nam, ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhấn mạnh rằng Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa được Chính phủ ban hành ngày 9/9/2025 là nền tảng quan trọng cho việc hình thành thị trường tài sản mã hóa trong nước.

Nghị quyết quy định rõ điều kiện phát hành, yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải là pháp nhân tại Việt Nam và dựa trên tài sản thực, thiết lập các chuẩn mực chặt chẽ đối với tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa.

Theo đó, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49% và hạ tầng công nghệ đáp ứng chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ.

Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, doanh nghiệp buộc phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường khi có sự cố.

Cơ chế thí điểm này không chỉ mở đường cho đổi mới sáng tạo mà còn đóng vai trò bộ lọc, loại bỏ những mô hình tiềm ẩn rủi ro. Nhờ đó, thị trường có thể vận hành minh bạch, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời giúp Việt Nam hội nhập với tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý tài sản mã hóa.

Đồng quan điểm, ông David Chan, Giám đốc Phát triển thị trường tại Hồng Kông, BCG nhận định tài sản mã hóa là phần mở đầu của xu thế “on-chain economy flywheel”, cơ chế tăng trưởng tự củng cố của nền kinh tế, hoạt động và giao dịch trực tiếp trên blockchain.

Đồng thời, các nền kinh tế lớn đang hành động quyết liệt. Cụ thể, Mỹ ban hành Đạo luật Genius về stablecoin, Liên minh Châu Âu triển khai MiCA, trong khi hơn 90% ngân hàng trung ương toàn cầu đã nghiên cứu hoặc thí điểm CBDC.

Những bước đi này cho thấy RWA không còn là khái niệm mới nổi mà đang trở thành chuẩn mực định hình lại cấu trúc của thị trường tài chính quốc tế. Ông David cũng khuyến cáo, tài sản kỹ thuật số cũng đề ra những rủi ro mới nên các quốc gia cũng cần có hướng dẫn về quy định và hợp tác công tư để hướng tới mục tiêu phát triển chung.

BƯỚC ĐI CẦN THIẾT ĐỂ PHÒNG CHỐNG RỬA TIỀN

Trong xu hướng hội nhập, bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước cho biết, Việt Nam đang nằm trong “Danh sách xám” của FATF từ tháng 6/2023 và đang tích cực triển khai các hành động theo khuyến nghị từ tổ chức này.

Báo cáo đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền (Nghị quyết số 71/NQ-CP), Việt Nam đã lựa chọn đánh giá đối với 4 nội dung liên quan đến tài sản ảo gồm nhà cung cấp dịch vụ ví, quản lý tài sản ảo, quỹ đầu tư tài sản ảo, tài sản mã hóa ổn định, tài sản ảo dạng chứng khoán, tài sản ảo tiện tích, tài sản ảo nền tảng. Kết quả, rủi ro đối với 4 nội dung này đều được xếp hạng ở mức trung bình cao/cao.

Đây cũng là lý do mà Luật Công nghiệp Công nghệ số có quy định phải thực hiện các quy định về AML/CFT và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP quy định chặt chẽ về AML/CFT của các VASP.

Các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa ngoài việc phải thực hiện các yêu cầu như một tổ chức tài chính trong công tác này còn phải thực hiện một số yêu cầu đặc thù như xây dựng quy trình nhận diện khách hàng, giám sát giao dịch có giá trị từ 1.000 USD, lưu giữ dữ liệu tối thiểu 10 năm và báo cáo giao dịch bất thường.

Trên góc độ phòng chống tội phạm trong lĩnh vực tài sản mã hóa, Thượng tá Nguyễn Thành Chung, Phó Trưởng phòng 4, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an cho hay, các tài sản mã hóa đang có xu hướng bị lợi dụng để huy động vốn trái phép và các hoạt động trái phép khác trên không gian mạng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng an ninh quốc gia, trật tự xã hội, thất thoát thuế và công tác điều hành vĩ mô của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ.

Thượng tá Nguyễn Thành Chung cho hay, các tài sản mã hóa đang có xu hướng bị lợi dụng để huy động vốn trái phép và các hoạt động trái phép khác trên không gian mạng

Theo thống kê, trong 5 năm từ 15/12/2019 - 14/5/2024 đã phát hiện gần 20.000 vụ lừa đảo, liên quan đến hơn 17.000 đối tượng, gây thiệt hại trên 12.000 tỷ đồng. Trong các vụ án, vụ việc lừa đảo chiếm đoạt sản trên không gian mạng, phần lớn tiền do phạm tội mà có được chuyển thành tài sản mã hóa thông qua giao dịch trao đổi, mua bán ngang hàng được tổ chức tại các sàn quốc tế như Binance, HTX, OKX… với giá trị giao dịch hàng ngày lên tới hàng nghìn tỷ đồng.

Bên cạnh đó, các sàn giao dịch tài sản mã hóa không được cấp phép thu thập, lưu trữ lượng lớn thông tin khách hàng nhưng không tuân thủ các quy định của Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ Dữ liệu cá nhân…

Vì vậy, việc giao dịch tài sản mã hóa tại các sàn giao dịch nội địa được cấp phép không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của các cơ quan quản lý mà còn trực tiếp đảm bảo quyền lợi khách hàng khi có tranh chấp xảy ra.

Về động lực phát triển, theo GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, quy định pháp luật hiện hành mới dừng ở mức nguyên tắc, cần sớm ban hành các thiết chế quản lý chuyên trách để biến tài sản mã hóa từ tiềm năng thành động lực tăng trưởng 2 con số.

Các cơ quan quản lý cần cụ thể hóa khung pháp lý cho tài sản số và blockchain, làm rõ các định nghĩa liên quan đến tài sản số, quyền sở hữu, xử lý tranh chấp, nghĩa vụ thuế, bảo vệ người tiêu dùng và tiêu chuẩn an ninh mạng.

"Chính sách phải vừa đủ để bảo vệ, vừa linh hoạt để tạo điều kiện cho đổi mới", ông Lý nhấn mạnh.

Đồng thời, việc phát triển thị trường tài sản mã hóa cần bảo đảm an ninh, quyền con người và dữ liệu, phát triển sản phẩm số đi đôi với luật về dữ liệu cá nhân, an ninh mạng, chống rửa tiền.

Đặc biệt là nâng cao năng lực quản trị và nguồn nhân lực số để tận dụng blockchain và nền tảng số, Nhà nước cần đầu tư đào tạo, đổi mới cơ chế hành chính (quy trình số hóa), tạo sân chơi công bằng cho tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.

Đánh giá chung về thị trường tài sản mã hóa, ông Phan Đức Trung nhận định, việc sớm triển khai thí điểm với những loại tài sản có tính an toàn và minh bạch như trái phiếu Chính phủ, quỹ thị trường tiền tệ hay tín phiếu kho bạc phù hợp với định hướng tại Nghị quyết 05 sẽ giúp thị trường khởi động theo chuẩn mực quốc tế và tạo nền tảng phát triển bền vững.

Ngoài ra, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế, coi việc đẩy mạnh kết nối với các định chế tài chính hàng đầu như BlackRock, Franklin Templeton, HSBC hay JPMorgan là bước đi then chốt để tham khảo chuẩn mực, áp dụng thông lệ toàn cầu và thu hút dòng vốn dài hạn.

Ngọc Nhi