Việt Nam chủ động, tích cực thúc đẩy các giá trị nhân quyền toàn cầu

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tuyên bố và kêu gọi các nước ủng hộ Việt Nam tái ứng cử làm thành viên HĐNQ nhiệm kỳ 2026-2028 tại Khóa họp 55 của HĐNQ LHQ

Khóa họp lần thứ 55 của HĐNQ LHQ - khóa họp dài nhất của HĐNQ từ trước đến nay vừa kết thúc tốt đẹp khi trải qua các chương trình nghị sự dày đặc và đầy tham vọng.

Nếu như tại phiên khai mạc Kỳ họp, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres, Chủ tịch Đại hội đồng LHQ Dennis Francis hay nhiều lãnh đạo các nước kêu gọi tinh thần “hành động ngay” của cộng đồng quốc tế trước bối cảnh đáng báo động về thực trạng nhân quyền ở nhiều khu vực trên thế giới thì ngay lập tức, các phiên thảo luận trong kỳ họp đã phát huy tinh thần đó với nhiều giải pháp thiết thực được đưa ra với 32 nghị quyết và 2 quyết định quan trọng.

Khóa họp lần này đã tổ chức thành công phiên họp cấp cao 7 phiên thảo luận chuyên đề về phổ cập quyền con người, chống hận thù tôn giáo dẫn đến kích động phân biệt, thù địch, bạo lực, các thách thức và thực tiễn tốt để bảo đảm quyền an sinh xã hội và cung cấp dịch vụ công chất lượng, quyền người khuyết tật; 2 phiên thảo luận về quyền trẻ em; kỷ niệm Ngày quốc tế chống phân biệt chủng tộc; những phiên thảo luận, đối thoại với khoảng 36 thủ tục đặc biệt và các cơ chế nhân quyền của LHQ; những phiên thảo luận, đối thoại về tình hình nhân quyền tại các nước trên thế giới.

Tại Khóa họp, HĐNQ cũng đã xem xét, thảo luận khoảng 80 báo cáo; tham vấn, xem xét thông qua 32 dự thảo Nghị quyết chuyên đề; thông qua các báo cáo Cơ chế Rà soát Định kỳ Phổ quát về Quyền con người (UPR) của 14 quốc gia; thông qua quyết định hoãn một số hoạt động của HĐNQ và về hình thức họp kết hợp trực tuyến với trực tiếp. Theo đó, nhiều vấn đề về quyền con người đã được đem ra thảo luận, thương lượng như biến đổi khí hậu, quyền lương thực, bình đẳng giới, những vấn đề như tác động của các cuộc xung đột tại Trung Đông, U-crai-na và nhiều nơi khác trên thế giới đến thụ hưởng quyền con người.

Một trong những nghị quyết đáng chú ý, nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ dư luận quốc tế, đó là Nghị quyết yêu cầu ngừng bán vũ khí cho Israel của HĐNQ. Trong bối cảnh “điểm nóng” xung đột Israel - Hamas đang gây ra những nhức nhối về quyền con người khiến cộng đồng quốc tế vô cùng quan ngại, Nghị quyết yêu cầu ngừng bán vũ khí cho Israel được thông qua ngay trước khi kết thúc kỳ họp. Theo đó, kêu gọi các nước “chấm dứt việc bán, chuyển giao vũ khí, đạn dược và các thiết bị quân sự khác cho Israel”. Văn bản nêu rõ điều này là cần thiết "để ngăn chặn những hành vi vi phạm thêm luật nhân đạo quốc tế cũng như các hành vi vi phạm và lạm dụng nhân quyền". 28 trong số 48 quốc gia thành viên của Hội đồng đã bỏ phiếu ủng hộ, 13 phiếu trắng và 6 phiếu chống. Động thái này đánh dấu lần đầu tiên cơ quan nhân quyền hàng đầu của LHQ đưa ra quan điểm về cuộc chiến Gaza đẫm máu nhất từ trước đến nay.

Ngoài ra, HĐNQ cũng thông qua một số nghị quyết quan trọng liên quan đến vấn đề U-crai-na, Syria, Haiti, Mali, Belarus, Nam Sudan… Hi vọng, với tinh thần quyết tâm cao của cộng đồng quốc tế, các vấn nạn về nhân quyền ở nhiều điểm nóng trên thế giới sẽ sớm tìm ra lối thoát.

Có thể khẳng định rằng xuyên suốt Khóa họp, Việt Nam luôn phát huy tinh thần trách nhiệm, chủ động, đóng góp thực chất, có tính thời sự trong nhiều phiên họp quan trọng tạo nhiều dấu ấn nổi bật. Các sáng kiến, phát biểu và đề xuất của Việt Nam nhận được sự hưởng ứng, bảo trợ, ủng hộ rộng rãi của các nước.

Nổi bật, tại phiên họp cấp cao, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã nhắc đến Việt Nam như một “câu chuyện thành công” về những nỗ lực bảo đảm quyền con người trong bối cảnh khu vực và quốc tế có nhiều biến động, việc bảo đảm quyền con người gặp nhiều thách thức.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đã khẳng định lại các ưu tiên của Việt Nam khi tham gia HĐNQ LHQ, trong đó có bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, bình đẳng giới, chuyển đổi số và quyền con người. Đặc biệt, trên tinh thần tích cực, cam kết mạnh mẽ vào công việc của HĐNQ, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tuyên bố và kêu gọi các nước ủng hộ Việt Nam tái ứng cử làm thành viên HĐNQ nhiệm kỳ 2026-2028.

Ngoài ra, trải rộng trên các chủ đề “nóng” của kỳ họp HĐNQ lần này, Việt Nam đều tích cực phát biểu, thảo luận như về quyền môi trường trong lành, bền vững; quyền lương thực; quyền văn hóa; quyền của người khuyết tật; quyền trẻ em...

Cùng với đó, Việt Nam còn tích cực tiếp xúc, trao đổi, tham vấn với các đoàn đại biểu của các nước, đồng bảo trợ một số sáng kiến trên tinh thần đối thoại và hợp tác; thực hiện nhiệm vụ của thành viên HĐNQ trong công tác tham vấn, bỏ phiếu thông qua 32 dự thảo nghị quyết và 2 quyết định của HĐNQ.

Bên cạnh các phát biểu với tư cách quốc gia, Việt Nam cũng đã chủ động, tích cực xây dựng và phát biểu thay mặt 4 nhóm nước về các chủ đề khác nhau, đóng góp vào hoạt động chung của Khóa họp.

Cụ thể, Việt Nam đã phát biểu thay mặt cho ASEAN và Timor-Leste tại phiên đối thoại với Báo cáo viên đặc biệt về quyền lương thực; thay mặt cho Nhóm nòng cốt của Nghị quyết về biến đổi khí hậu và quyền con người (gồm Băng-la-đét, Phi-líp-pin và Việt Nam) phát biểu tại phiên đối thoại về Báo cáo của Cao ủy Nhân quyền LHQ về chủ đề các biện pháp giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu đối với việc thụ hưởng quyền lương thực; thay mặt cho nhóm 22 nước liên khu vực phát biểu tại phiên thảo luận chung ngày 27-3-2024 về chủ đề bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu của người dân trong xung đột vũ trang. Theo đó, đại diện Việt Nam khẳng định bảo đảm an ninh lương thực luôn là ưu tiên hàng đầu của các nước, đặc biệt trong bối cảnh những thách thức do biến đổi khí hậu gây ra, làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương trước nạn đói và suy dinh dưỡng. Tháng 6 tới, Việt Nam cùng với Băng-la-đét và Phi-líp-pin sẽ trình dự thảo nghị quyết thường niên về thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại Kỳ họp thứ 56 HĐNQ LHQ.

Việt Nam cũng phát biểu thay mặt nhóm 63 nước liên khu vực tại phiên thảo luận chung ngày 3-4-2024 về chủ đề đẩy nhanh tiến trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững để thúc đẩy bình đẳng giới. Đây là những vấn đề Việt Nam ưu tiên, tích cực thúc đẩy, đồng thời cũng thuộc quan tâm, ưu tiên cao của cộng đồng quốc tế hiện nay.

Việc đông đảo các nước ủng hộ, tham gia đồng bảo trợ các phát biểu chung này cho thấy sự đánh gia cao vai trò, tiếng nói của Việt Nam, cũng như khả năng kết nối, thúc đẩy trao đổi, đối thoại của Việt Nam trên các vấn đề liên quan đến quyền con người tại HĐNQ. Trong đó, phát biểu chung về chủ đề đẩy nhanh tiến trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển bền vững để thúc đẩy bình đẳng giới, với sự tham gia đồng bảo trợ của 63 nước đến từ các khu vực địa lý, trình độ phát triển khác nhau, là một trong những phát biểu chung có sự ủng hộ rộng rãi nhất tại Khóa họp thường kỳ của Hội đồng Nhân quyền LHQ.

Không chỉ phát biểu, đóng góp ý kiến trên quan điểm của Việt Nam, đoàn Việt Nam còn tham gia xây dựng ở các phiên thảo luận trên tinh thần là thành viên ASEAN. Điều này đã và đang được Việt Nam lồng ghép trong các hoạt động tại nhiều cơ quan quan trọng của Liên hiệp quốc. Lần này, cùng với các nước ASEAN, đoàn Việt Nam đã có phát biểu chung về chủ đề được các nước ASEAN cùng quan tâm, chia sẻ ở lĩnh vực khai thác thủy sản và bảo đảm quyền lương thực. Đại diện Việt Nam chia sẻ nhiều sáng kiến của ASEAN nhằm hỗ trợ hoạt động của ngư dân nhỏ, trong đó Kế hoạch hành động chiến lược về hợp tác thủy sản ASEAN (2021-2025). Bên cạnh đó, Tuyên bố của các nhà lãnh đạo ASEAN về tăng cường an ninh lương thực và dinh dưỡng để ứng phó với khủng hoảng, đã được thông qua vào tháng 9-2023, nhấn mạnh cam kết tạo điều kiện tiếp cận tài chính cho ngư dân, nhằm cải thiện khả năng phục hồi lâu dài và tính bền vững của ngành thủy sản.

Một điểm nhấn của Việt Nam tại Kỳ họp lần này là việc Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tuyên bố và kêu gọi các nước ủng hộ Việt Nam tái ứng cử làm thành viên HĐNQ nhiệm kỳ 2026-2028. Với những nỗ lực và đóng góp của Việt Nam tại HĐNQ thời gian qua, Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin tiếp tục có những đóng góp quan trọng tại HĐNQ ở những chặng đường phía trước.

Phát biểu của Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tại Phiên họp cấp cao của Khóa họp 55 đã chia sẻ về những nỗ lực, kết quả Việt Nam đạt được trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và việc thụ hưởng đầy đủ quyền con người của người dân. Bộ trưởng chia sẻ quan điểm, cách tiếp cận của Việt Nam về các vấn đề thuộc quan tâm chung của cộng đồng quốc tế hiện nay; nhấn mạnh yêu cầu duy trì và tôn trọng hòa bình, ổn định, luật pháp quốc tế, thúc đẩy tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, khoan dung, bao trùm, thống nhất và trân trọng sự khác biệt, đối thoại, hợp tác; đồng thời đặt người dân vào trung tâm mọi chính sách và bảo đảm phát triển bao trùm và bền vững.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cũng tái khẳng định các ưu tiên của Việt Nam khi tham gia HĐNQ LHQ, trong đó có bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, bình đẳng giới, chuyển đổi số và quyền con người; thông báo Việt Nam đã thực hiện hoàn toàn gần 90% số khuyến nghị theo cơ chế UPR năm 2019 và chuẩn bị cho báo cáo UPR chu kỳ IV vào tháng 5-2024; cho biết sẽ đề xuất nghị quyết hằng năm về bảo đảm quyền con người trong bối cảnh biến đổi khí hậu tại Khóa họp 56 vào tháng 6-2024 sắp tới. Đồng thời, để tiếp nối những đóng góp tích cực, cam kết mạnh mẽ và sự sẵn sàng đóng góp của Việt Nam. Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn tuyên bố và kêu gọi các nước ủng hộ Việt Nam tái ứng cử làm thành viên HĐNQ LHQ nhiệm kỳ 2026-2028.

Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi, trong phát biểu khai mạc Hội thảo quốc tế tham vấn dự thảo Báo cáo quốc gia theo Cơ chế UPR chu kỳ IV của Việt Nam, ngày 24-11-2023 bày tỏ: “Tôi mong muốn Việt Nam sẽ tiếp tục thể hiện vai trò đi đầu trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người cả ở trong nước và ở cấp độ toàn cầu”.

Khi đảm nhiệm vai trò thành viên HĐNQ LHQ nhiệm kỳ 2023-2025, Việt Nam đã tham gia sâu hơn vào công việc chung, thúc đẩy đối thoại và hợp tác tại HĐNQ trên tinh thần “Tôn trọng và hiểu biết. Đối thoại và hợp tác. Tất cả các quyền. Cho tất cả mọi người”. Việt Nam đã thực hiện rất trách nhiệm nghĩa vụ và quyền lợi chính của quốc gia thành viên HĐNQ trong quá trình thương lượng, bỏ phiếu thông qua các dự thảo nghị quyết. Tính riêng trong năm 2023, 6 sáng kiến nổi bật của Việt Nam tại cả 3 Khóa họp thường kỳ của HĐNQ đều có ý nghĩa quan trọng, gắn liền với các ưu tiên trọng tâm của nước ta trong tham gia HĐNQ, góp phần nâng cao hình ảnh Việt Nam là thành viên trách nhiệm, tích cực của cộng đồng quốc tế.

Đặc biệt quan trọng trong năm 2023 của HĐNQ phải kể đến sáng kiến Nghị quyết Kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền và 30 năm Tuyên bố và Chương trình hành động Vienna được HĐNQ thông qua bằng đồng thuận, với 121 nước đồng bảo trợ. Ngay tại Phiên cấp cao Khóa họp 52 HĐNQ, ngày 27-2-2023, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã đưa ra sáng kiến về việc kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn Nhân quyền và 30 năm Tuyên bố và Chương trình Hành động Vienna bằng một văn kiện của HĐNQ.

Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh LHQ, WTO và các tổ chức quốc tế khác tại Giơ-ne-vơ khẳng định: “Cùng với vai trò, vị thế của đất nước, sự tham gia tích cực, chủ động và có trách nhiệm của ta trong tư cách thành viên HĐNQ nhiệm kỳ 2023-2025 hiện nay, sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với sự tham gia của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương quốc tế, gần đây nhất là việc ECOSOC đã tín nhiệm bầu Việt Nam vào Hội đồng Chấp hành Cơ quan Liên hiệp quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) nhiệm kỳ 2025 – 2027, chúng ta có cơ sở để tin tưởng vào sự ủng hộ của các nước đối với việc Việt Nam tái ứng cử vào HĐNQ nhiệm kỳ 2026-2028 sắp tới”.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang đã đưa ra sáng kiến về việc kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn Nhân quyền và 30 năm Tuyên bố và Chương trình Hành động Vienna bằng một văn kiện của HĐNQ.

Thời gian qua, Việt Nam đã có cách tiếp cận xây dựng trong những vấn đề nhân quyền còn nhiều khác biệt, bị chính trị hóa, có nhiều cọ xát tại HĐNQ như tình hình các nước cụ thể (U-crai-na, Nga, Palestine, Sudan…), quan hệ giữa phát triển và nhân quyền, sức khỏe sinh sản và giáo dục giới tính, quyền của người người đồng tính, song tính và chuyển giới (LGBT), khoan dung tôn giáo... Một mặt, Việt Nam đóng góp vào cuộc đấu tranh chung của các nước đang phát triển bảo vệ nguyên tắc không chính trị hóa, không sử dụng các vấn đề nhân quyền để can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia có chủ quyền.

Mặt khác, Việt Nam đã lắng nghe, tôn trọng các nhu cầu hợp tác, hỗ trợ kỹ thuật của các nước, thúc đẩy hợp tác, đối thoại để HĐNQ có thể hành động đáp ứng nhu cầu chính đáng của các nước trong lĩnh vực này như Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đỗ Hùng Việt đã từng khẳng định trong bài viết về dấu ấn Việt Nam tại HĐNQ LHQ: “Năm 2024 - năm bản lề của nhiệm kỳ thành viên HĐNQ 2023-2025 của Việt Nam đã có những khởi sự thành công với nhiều dấu ấn Việt Nam tại Kỳ họp lần thứ 55. Mặc dù còn không ít khó khăn, thách thức nhưng với quyết tâm cao chúng ta hoàn toàn có thể vững tin vào tương lai. Việt Nam chắc chắn sẽ tiếp tục có những đóng góp quan trọng tại HĐNQ, ghi dấu ấn trong năm 2024 và xa hơn, góp phần xây dựng nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam vững mạnh, toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp và nâng tầm đối ngoại đa phương”.

Hà Phương