Việt Nam - điểm đến tiềm năng của ngành bán dẫn toàn cầu

Việt Nam cần tận dụng những lợi thế trong phát triển công nghiệp bán dẫn

Chuỗi cung ứng bán dẫn đang chuyển dịch sang Việt Nam

Mới đây, tại phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu đã có kế hoạch cụ thể chuyển dịch chuỗi cung ứng sang Việt Nam, phát triển các trung tâm nghiên cứu, mở rộng đầu tư, kinh doanh, sản xuất tại Việt Nam. Việt Nam từ lâu đã được biết đến như một thị trường tiềm năng trong lĩnh vực lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói nhờ sự hiện diện của các nhà máy từ các tập đoàn lớn như Intel, Samsung và Hana Micron… Tuy nhiên, hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam thực tế đã mở rộng, bao phủ cả ba giai đoạn quan trọng trong chuỗi giá trị, dù phần lớn các hoạt động này hiện vẫn thuộc về các doanh nghiệp nước ngoài.

20 năm trước, khi ngành bán dẫn Việt Nam còn “lờ mờ”, một ông lớn hàng đầu trong lĩnh vực thiết kế bán dẫn từ Nhật Bản là Renesas đã chọn Việt Nam để thành lập trung tâm thiết kế lớn. Một trong những yếu tố tạo ra sự hấp dẫn của Việt Nam với giới công nghệ bán dẫn là thành tích xuất sắc của người Việt Nam trong các lĩnh vực STEM, đặc biệt là toán học và khoa học. Điều này giúp Việt Nam hiện nay trở thành nhà cung cấp kỹ sư phần mềm lớn thứ hai thế giới, một thực tế mà rất ít người biết đến. Tỷ phú Jensen Huang, nhà sáng lập, Chủ tịch Tập đoàn NVIDIA đánh giá Việt Nam sở hữu rất nhiều lợi thế, trong đó “siêu năng lực” lớn nhất chính là giá trị gia đình và sự coi trọng giáo dục.

Theo thống kê, tính đến nay, Việt Nam có 174 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD. Doanh thu ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam năm 2024 ước đạt 18,23 tỷ USD, tăng trưởng 11,5%, ngang với mức tăng trung bình của thế giới. Việt Nam có hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch với đội ngũ nhân lực ước tính hơn 6.000 kỹ sư; công đoạn đóng gói kiểm thử có 7 nhà máy, với khoảng 6.000 kỹ sư và hơn 10.000 kỹ thuật viên. Nhiều công ty thiết kế bán dẫn hàng đầu như: Global Unichip Corporation (GUC) và Faraday Technology của Đài Loan (Trung Quốc); Microchip, Marvell, Synopsys, Qorvo… của Mỹ đều đã hiện diện tại Việt Nam. Trong các cuộc làm việc với phía Việt Nam, nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu như Qualcomm, Google, Meta, LAM Research, Qorvo, AlChip... đã có kế hoạch cụ thể chuyển dịch chuỗi cung ứng sang Việt Nam, phát triển các trung tâm nghiên cứu, mở rộng đầu tư, kinh doanh, sản xuất tại Việt Nam.

Đặc biệt, ngày 5-12-2024, Việt Nam và Tập đoàn công nghệ số 1 thế giới NVIDIA đã ký kết hợp tác thành lập Trung tâm nghiên cứu và phát triển và Trung tâm dữ liệu AI tại Việt Nam. Thỏa thuận là “cú hích” quan trọng giúp Việt Nam có được bước nhảy vọt về công nghệ trong thời gian tới, có hiệu ứng lan tỏa lớn, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư công nghệ cao khác trên thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực AI, bán dẫn đầu tư vào Việt Nam; đồng thời thu hút, giữ chân nhiều nhân tài trong lĩnh vực bán dẫn và AI.

Chiến lược và tầm nhìn phát triển công nghiệp bán dẫn của Việt Nam

Theo Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Mỹ (SIA), với nhu cầu ngày càng tăng đối với các thiết bị điện tử và tiến bộ công nghệ, thị trường bán dẫn toàn cầu được dự báo sẽ đạt 600 tỷ USD vào năm 2025, tăng 14% so với năm 2023. Với Việt Nam, thị trường bán dẫn dự kiến sẽ đạt 7,01 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng ngành bình quân mỗi năm khoảng 6,69% trong giai đoạn 2023-2028. Hiệp hội Bán dẫn toàn cầu (SEMI) đánh giá Việt Nam đang trở thành điểm đến đầy hứa hẹn trong ngành bán dẫn, với triển vọng tăng trưởng tươi sáng.

Để tiếp tục phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, đồng thời tận dụng cơ hội đang mở ra, trong thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều hành động quyết liệt. Ngày 21-9-2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Tiếp đó, Việt Nam đã hành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn; ban hành Chương trình phát triển nguồn nhân lực và Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và triển khai nhiều giải pháp, hành động cụ thể.

Chiến lược đề ra con đường phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam theo công thức C = SET + 1. Trong đó, C là chíp bán dẫn, S là phát triển các loại chíp bán dẫn chuyên dụng (trong đó có chíp AI chuyên dụng, chíp IoT, chíp cho thiết bị điện tử), E là công nghiệp điện tử, T là mục tiêu trở thành một trung tâm toàn cầu về nhân lực cho ngành bán dẫn, +1 là chiến lược thu hút đầu tư nước ngoài để làm phong phú chuỗi cung về công nghiệp bán dẫn. Hiện nay, 10 địa phương đã xây dựng đề án hoặc kế hoạch triển khai chiến lược, bao gồm: TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Định, Quảng Trị, Lai Châu, Phú Thọ, Gia Lai và Bình Phước.

Việt Nam đang đứng trước cả thách thức lẫn cơ hội thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn khi đang là điểm sáng thu hút trong cuộc chuyển dịch đầu tư của các nhà sản xuất công nghiệp. Nhưng để tiếp tục phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong thời gian tới, Việt Nam sẽ phải tập trung hoàn thiện 3 trụ cột cho ngành công nghiệp bán dẫn, đó là cơ chế, chính sách; hạ tầng; nguồn nhân lực chất lượng cao, tiếp tục thu hút nhân tài, đặc biệt là các nhân tài người Việt trên toàn thế giới, đóng góp vào ngành công nghiệp bán dẫn trong nước.

Theo ông John Neuffer, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Mỹ, Việt Nam nên tập trung cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi về thuế quan, có các biện pháp bảo vệ sở hữu trí tuệ mạnh mẽ hơn - yếu tố cực kỳ quan trọng đối với ngành bán dẫn, để thu hút đầu tư nước ngoài vào ngành công nghiệp bán dẫn. Ông Neuffer cho rằng Việt Nam cũng nên có cơ chế “một cửa” để hợp lý hóa và rút ngắn quy trình, qua đó giúp các công ty nước ngoài dễ dàng hơn trong việc lựa chọn địa điểm đầu tư. Bên cạnh đó, Việt Nam cần phát huy những thế mạnh vốn có của mình như nguồn nhân lực chăm chỉ, tận tâm.

Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 1-2024, ông Jose Fernandez - Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách về tăng trưởng kinh tế, năng lượng và môi trường nhận xét: “Có nhiều quốc gia trên thế giới mong muốn có được khả năng lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói của Việt Nam. Việt Nam có tiềm năng trở thành một cường quốc”. Ông Fernandez cho biết Việt Nam là mục tiêu hàng đầu của các khoản trợ cấp theo Đạo luật CHIPS và Khoa học của Mỹ. Đây sẽ là một “huy hiệu” của sự tự tin.

Hoàng Sơn