Việt Nam khai phá tiềm năng thanh toán xuyên biên giới với blockchain và stablecoin

Hội thảo “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam”

Ngày 30/9/2025, hội thảo với chủ đề “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam” được tổ chức với sự tham dự của các cơ quan quản lý, định chế tài chính, tập đoàn công nghệ.

Trong bối cảnh thế giới ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ của dòng tiền xuyên biên giới, các vấn đề về chi phí cao, thủ tục phức tạp và tính minh bạch trong các phương thức thanh toán truyền thống vẫn còn tồn tại.

BÀI TOÁN CHI PHÍ CHUYỂN TIỀN XUYÊN BIÊN GIỚI

Tại hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) Phan Đức Trung nhận định, việc Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ.

Đây là nền tảng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tiễn. Từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới.

Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions cho biết, ước tính quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Con số này cho thấy nhu cầu giao dịch xuyên biên giới đang trở thành một dòng chảy khổng lồ, giữ vai trò cốt lõi trong hệ thống tài chính quốc tế.

Tuy nhiên, các “đường ray” chủ đạo hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Cụ thể, hệ thống ngân hàng đại lý qua SWIFT được coi là trục xương sống cho giao dịch B2B quy mô lớn có chi phí cao và thời gian xử lý kéo dài từ vài giờ đến vài ngày do phải qua nhiều tầng trung gian.

Các dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union, MoneyGram giúp kiều hối đến tay người nhận nhanh hơn, đa dạng kênh tiếp cận nhưng mức phí vẫn cao và thiếu minh bạch thời gian thực.

Trong khi đó, mạng lưới thẻ quốc tế Visa, Mastercard đem lại tiện lợi cho du lịch và bán lẻ cũng có tổng chi phí toàn cầu phát sinh ước tính lên tới 187 tỷ USD/năm, phần lớn thuộc về ngân hàng phát hành.

Một số hệ thống thanh toán nhanh nội địa như UPI tại Ấn Độ hay Pix tại Brazil đã giảm đáng kể chi phí trong phạm vi quốc gia nhưng chưa giải quyết được nhu cầu liên thông toàn cầu.

Trước thực trạng đó, ông Dinh cho rằng cần một đường ray bổ sung có khả năng vận hành xuyên biên giới, hoạt động 24/7, chi phí thấp và minh bạch, đáng chú ý là Stablecoin đang nổi lên như một lựa chọn khả thi.

Tại Việt Nam, World Bank ghi nhận quy mô kiều hối năm 2024 ước đạt 16 - 18 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, đưa Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Đây là nguồn lực quan trọng đóng góp cho cán cân thanh toán và đời sống hàng triệu hộ gia đình nhưng mức phí cao lại khiến dòng tiền này bị bào mòn đáng kể.

Bên cạnh đó, với hơn 17 triệu khách quốc tế đến Việt Nam giai đoạn 2024 - 2025 và khoảng 500.000 freelancer Việt Nam đang hoạt động trên nền tảng toàn cầu cũng đặt ra nhu cầu thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, minh bạch.

Để giải quyết nhu cầu đó, ông Dinh lấy ví dụ thực tiễn từ Basal Pay được AlphaTrue Solutions triển khai như mô hình mới cho thanh toán xuyên biên giới. Basal Pay là giải pháp chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định đầu tiên tại Việt Nam được cấp phép hoạt động trong khuôn khổ sandbox tại Đà Nẵng.

Dự án ứng dụng blockchain kết hợp regtech, tích hợp KYC/AML/CFT, tuân thủ FATF Travel Rule và có chi phí thấp hơn khoảng 30% so với các kênh truyền thống. Đồng thời cung cấp dữ liệu để đánh giá khả năng mở rộng ra các lĩnh vực có nhu cầu cao như kiều hối, thương mại điện tử và chi trả cho freelancer.

Như vậy, blockchain và stablecoin không thay thế thanh toán các mô hình truyền thống hiện hữu trong thanh toán xuyên biên giới nhưng có thể giúp nâng cao hiệu quả thanh toán, tăng cường trải nghiệm người dùng, bảo mật, giảm phí giao dịch...

Đặc biệt, với khả năng truy vết và minh bạch của nền tảng blockchain, các kênh thanh toán on-chain như stablecoin sẽ giúp đảm bảo các quy định quốc tế về phòng chống rửa tiền, góp phần nâng cao minh bạch tài chính và hỗ trợ Việt Nam cải thiện đánh giá quốc tế về phòng chống rửa tiền, hướng tới thoát khỏi “danh sách xám” FATF.

VIỆT NAM ĐÓN ĐẦU XU THẾ

Chính từ nhu cầu thực tiễn và tiềm năng ứng dụng blockchain, stablecoin trong giao dịch quốc tế, nhiều tổ chức toàn cầu đã bắt đầu tham gia, thúc đẩy xu hướng này.

Dưới góc nhìn của một tổ chức phát hành stablecoin hàng đầu thế giới, ông Matthew Crow, Giám đốc Phát triển của Tether cho rằng, những hạn chế cố hữu của hệ thống thanh toán xuyên biên giới truyền thống về chi phí, tốc độ đang tạo dư địa cho các công cụ bổ sung. Trong xu thế đó, stablecoin nổi lên như một lựa chọn mới, không thay thế hạ tầng hiện hữu nhưng có thể hoạt động song song để cải thiện hiệu quả.

Giám đốc Phát triển của Tether Matthew Crow nhận định stablecoin có thể cải thiện hiệu quả hệ thống thanh toán xuyên biên giới

Theo Coin Metrics, năm 2024, stablecoin ghi nhận tổng giá trị giao dịch hơn 26.000 tỷ USD với gần 6 tỷ giao dịch, tăng hơn 57% so với năm trước đó. Đáng chú ý, khoảng 2.100 tỷ USD (8%) trong số đó đến từ các giao dịch thanh toán thực như kiều hối, thương mại điện tử, chi trả cho freelancer và thanh toán doanh nghiệp. Điều này cho thấy stablecoin đang dần trở thành một nền tảng thanh toán mới, bổ sung cho hệ thống quốc tế vốn còn hạn chế về tốc độ, chi phí.

Sự dịch chuyển này không chỉ mang ý nghĩa toàn cầu mà còn đặc biệt liên quan tới các nền kinh tế đang phát triển, nơi kiều hối, du lịch và lao động số chiếm tỷ trọng lớn như tại Việt Nam.

Việc kết hợp stablecoin vào các mô hình thử nghiệm, điển hình là Basal Pay trong sandbox Đà Nẵng có thể cung cấp thêm dữ liệu thực tiễn để đánh giá tính khả thi của một hạ tầng thanh toán đa dạng hơn, tiến tới mở rộng khả năng hội nhập tài chính quốc tế.

Từ góc độ quản lý vĩ mô, TS. Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho biết, rủi ro kinh tế vĩ mô là một trong những ưu tiên quản lý của các cơ quan nhà nước nên việc thanh toán xuyên biên giới là một kênh được quản lý chặt chẽ, gắn với quản lý tiền tệ, đặc biệt là quản lý kiều hối, du lịch... Các yếu tố quan trọng nhất đối với thị trường là tuân thủ pháp luật, quyền chọn của người tiêu dùng và xử lý tranh chấp.

Bên cạnh đó, ông Phan Đức Trung đánh giá, công nghệ blockchain và stablecoin mang lại cơ hội để Việt Nam giải quyết các thách thức trong giao dịch quốc tế. Nghiên cứu của McKinsey & Company cho thấy, chi phí xử lý một giao dịch xuyên biên giới có thể giảm tới 60% nếu áp dụng hạ tầng blockchain thay cho mạng lưới SWIFT. Vì vậy, ông Trung kêu gọi các ngân hàng thương mại cần tận dụng công nghệ mới để tăng sức cạnh tranh đồng thời bảo đảm an toàn hệ thống.

Ông Phan Đức Trung đánh giá công nghệ blockchain và stablecoin mang lại cơ hội để Việt Nam giải quyết các thách thức trong giao dịch quốc tế

Ở góc độ lập pháp, ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội nhìn nhận việc hình thành một kênh thanh toán mới như stablecoin là cả cơ hội và thách thức. Tuy nhiên, Việt Nam đã bước đầu đạt được sự hài hòa giữa phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo với các hoạt động kinh tế truyền thống.

Cụ thể, Luật Công nghiệp Công nghệ số đã được thông và sẽ sớm có hiệu lực để tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động công nghệ mới như blockchain. Dù vậy, ông Nam cũng lưu ý, các quốc gia vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về blockchain và stablecoin nên Việt Nam cũng cần thận trọng, cân nhắc và áp dụng từng bước.

Đồng quan điểm, ông Đỗ Văn Thuật, Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain Công ty 1Matrix đánh giá, Việt Nam có lợi thế đáng kể từ nguồn nhân lực công nghệ trẻ, tốc độ phát triển nhanh của thị trường fintech và sự hỗ trợ từ các chương trình hợp tác quốc tế.

Song thách thức không nhỏ đến từ việc cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và tuân thủ pháp lý trong bối cảnh các chuẩn mực toàn cầu liên tục nâng cao. Báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm 2025 ghi nhận 80% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số (CBDC), báo hiệu một cuộc đua mới về hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.

Ở góc độ thị trường tài chính, ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc điều hành kiêm đồng sáng lập, Cộng đồng Cố vấn tài chính Việt Nam (VWA), Tổng Giám đốc AFA Capital chia sẻ từ kinh nghiệm quản lý ngoại hối hơn 20 năm, việc đa dạng hóa các kênh thanh toán mà cụ thể là stablecoin có thể sẽ mở ra những cơ hội mới, đặc biệt là nâng cao khả năng minh bạch thị trường thanh toán. Thế nhưng, việc ứng dụng các kênh thanh toán mới cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề lưu ký và tài sản lưu ký nhằm đảm bảo tính ổn định của thị trường.

Luật sư Nguyễn Trần Minh Quân, CEO Krysos Trust bổ sung rằng, thanh toán xuyên biên giới là một hệ thống phức tạp, bài toán quản trị rủi ro, bảo đảm an toàn hệ thống, đáp ứng chuẩn mực toàn cầu vẫn là thách thức lớn.

Các dự án thử nghiệm như Basal Pay cùng sự phối hợp với những tổ chức quốc tế như Tether sẽ cung cấp dữ liệu và kinh nghiệm cần thiết, giúp Việt Nam vừa nâng cao năng lực tự chủ, vừa định vị mình trong nỗ lực xây dựng hạ tầng thanh toán mới của khu vực.

Ngọc Nhi